Душа твая светлая. Коллектив авторов
Читать онлайн книгу.
2023
© Бутэвіч А. І., 2023
© Трахімёнак С. А., 2023
© Казакоў В. М., 2023
© Праўдзін В. А., 2023
© Рублеўская Л. І., 2023
© Бадак А. М., 2023
© Белаяр С. С., 2023
© Таранда М. І., выява на вокладцы, 2023
© Карлюкевіч А. М., укладанне,
Нясумныя творы
У 2022 годзе літаратурна-мастацкі часопіс «Маладосць» наладзіў абмеркаванне на тэму «Аповесць як літаратурны жанр». Не пераказваючы змест усіх прыведзеных меркаванняў, звярнуся толькі да слоў вядомага пісьменніка Андрэя Федарэнкі (заўважу: аўтара, таленту якога падуладны ўсе празаічныя жанры – і раман, і аповесць, і апавяданне): «…Існавала своеасаблівая інструкцыя пачаткоўца. Дэбютаваць трэба было абавязкова з замалёўкі на паўстаронкі, потым ішлі мініяцюры, абразок, далей апавяданне і, нарэшце, як вяршыня творчай празаічнай іерархіі – аповесць. Жанры вызначаліся і адрозніваліся адзін ад аднаго выключна памерам – на вока і па пальцах. Аповесцю звалі твор ад 100 да 150 с.: усё, што менш – апавяданне, што больш – раман». І далей: «Прайшоў час, змянілася літаратурная мода, і вось ужо аповесць стала як бы нечым непаўнавартым – ні тое ні сёе, ні два ні паўтара, а раман, наадварот, узвысіўся да таго, што, не напісаўшы яго, не можаш звацца пісьменнікам». Што ж у такім выпадку рабіць творцам, якія пішуць выключна апавяданні?.. Ці можна ім звацца пісьменнікамі?.. Праўда, празаікаў, якія працуюць толькі ў жанры апавядання, не так ужо і многа…
Чаго мы чакаем ад сучаснага апавядання? Паўтарэння традыцый, якія закладзены пакаленнямі беларускіх літаратараў папярэдніх дзесяцігоддзяў? Але ж час няўмольна хуткаплынны. Ён парушае пэўныя, здавалася б, некалі трывалыя, межы; падобны да неўтаймоўнай рачной вады ў пару вясенняга разліву, што разбурае ўсе перашкоды, нават рушыць дамбы. Забароны на творчы прагрэс і інструкцый наконт таго, як ён павінен выглядаць, безумоўна, няма. Асабліва ў век, калі, дзякуючы сучасным тэхналогіям друку і з прычыны істотнага зніжэння ўзроўню культуры ў грамадстве, масавая літаратура перамагае на ўсіх франтах… З другога боку, ніхто не прымушае нас чытаць абавязкова новае, створанае сёння. І праз школьныя ўрокі, і па ўласным жаданні сустракацца з добрым словам, сапраўдным мастацтвам мы як чытачы па-ранейшаму апынаемся ў прасторы беларускага апавядання, створанага талентам, розумам Змітрака Бядулі, Максіма Гарэцкага, Кузьмы Чорнага, Яна Скрыгана, Янкі Брыля, Івана Навуменкі, Вячаслава Адамчыка, Анатоля Кудраўца, Івана Чыгрынава, Барыса Сачанкі, Алеся Жука, Хрысціны Лялько, Уладзіміра Ягоўдзіка… Пералік імён аўтараў можа быць доўгім. Беларускі літаратурны працэс нарадзіў на дзіва шмат цікавых апавядальнікаў.
І ўсё ж у гэтым выданні мы прапануем шаноўнаму чытачу звярнуцца да апавяданняў, зусім блізкіх да нас па часе свайго стварэння. Творы Алеся Бадака, Сяргея Белаяра, Расціслава Бензярука, Анатоля Бутэвіча, Алега Ждана, Валерыя Казакова, Алены Паповай, Віктара Праўдзіна, Зіновія Прыгодзіча, Людмілы Рублеўскай, Сяргея Трахімёнка – гэта, зразумела, не мастацкі партрэт усяго, што сёння адбываецца вакол нас, чым характэрнае зараз жыццё і якія маральныя, духоўныя праявы ў большых прыярытэтах. І тым не менш гэтыя творы разам уяўляюць сабою адбітак часу, яго зрэз у мастацкім выкладанні аўтараў, якія сёння працуюць на ніве прыгожага пісьменства.
Вальтэр сказаў: «Усе жанры добрыя, апроч сумнага». Спадзяёмся, што чытаць сабраныя пад адной вокладкай апавяданні сучасных беларускіх празаікаў вам не будзе сумна.
Олег Ждан
Олег Алексеевич Ждан родился в 1938 году в Смоленске (Россия). Детство и юность провел в Мстиславле, на Могилевщине. Окончил историко-географический факультет Могилевского педагогического института (1960). Работал слесарем, инженером-диспетчером на строительстве Карагандинского металлургического комбината в Темиртау (Казахстан). Затем – в Приташкентской геофизической партии, на Братском лесопромышленном комбинате. С 1963 года – в Минске. Трудился на Минском тракторном заводе (1963–1972). Заочно окончил Литературный институт имени М. Горького. Работал на телевидении, на киностудии «Беларусьфильм», в журнале «Всемирная литература». Долгое время был редактором отдела прозы журнала «Нёман».
Первый рассказ – «Санька, Туся и бригадир» – опубликовал в 1963 году. Автор книг прозы «В гостях и дома», «Знакомый», «Черты и лица», «По обе стороны проходной» и др. По сценариям Олега Ждана сняты два художественных фильма. В последние годы написал несколько книг для детей. Их заметили. Даже перевели на белорусский язык. Сам же писатель в разные годы переводил белорусскую прозу на русский язык. Писательская личность Олега Ждана – явление в белорусской культуре.
Рассказ «Мужская любовь» – о писательском ремесле: «За последний месяц Костя не написал ни строчки, и это начинало беспокоить. И не в том дело, что был он приверженцем известного выражения “ни дня без строчки”, а в том, что новая идея, которая уже неуверенно пошевеливалась в душе, залежавшись, могла погибнуть. Идея – понятие