Był raz młynarz, który nie miał ani żony, ani dzieci, ale za to trzech uczniów.

      Gdy ci ostatni przebyli u niego po lat kilka, rzekł do nich:

      – Jestem stary i pójdę sobie za piec; wy idźcie w świat, a który z was przyprowadzi do domu najlepszego konia, temu oddam młyn, a on za to będzie mnie żywił do samej śmierci.

      Trzeci z tych uczniów był najmłodszy, a dwaj starsi mieli go za głupca i twierdzili, że się do młyna nie nadaje; on też go nie chciał później!

      Wyszli tedy1 wszyscy trzej razem, a gdy się znaleźli już za wsią, dwaj starsi mówią do głupiego Bartka:

      – Ty możesz tu zostać, bo póki życia żadnej szkapy2 nie zdobędziesz.

      Jednakże Bartek poszedł z nimi, a gdy noc zapadła, wleźli do jakiejś groty3 i ułożyli się do snu.

      Dwaj starsi wyczekiwali, dopóki Bartek nie zaśnie, po czym wstali i wyszli, zostawiając go samego, pewni, że dobrze robią.

      A jednak źle im się przytrafiło.

      Gdy słońce zaszło i Bartek się obudził, rozejrzał się w koło i zawołał:

      – Boże, gdzie jestem!

      Po czym wstał na czworakach, wyszedł z groty do lasu i myśli sobie:

      „Jestem teraz zupełnie sam, opuszczony i jakże mogę dojść do posiadania szkapy?”

      I gdy idzie dalej zamyślony, spotyka małego pstrego kotka, który odezwał się doń4 łaskawie:

      – A dokąd to idziesz, Bartku?

      – Ach, czy nie możesz mi pomóc?

      – Wiem, czego pragniesz – odparł kotek. – Chcesz mieć ładnego konia, pójdź ze mną, a jeżeli przez siedem lat będziesz mi służył wiernie, to dam ci konia, tak pięknego, jakiegoś jeszcze w życiu nie widział.

      „A to jakiś osobliwy kot – pomyślał Bartek – co mi to szkodzi spróbować, czy on prawdę mówi?

      Kotek zaprowadził Bartka do swego pałacyku, gdzie mu posługiwały same koty, skacząc po schodach tam i z powrotem.

      Koty te spełniały swą czynność bardzo zręcznie i wesoło. Wieczorem, gdy siadano do stołu, dwóch z nich musiało przygrywać; jeden grał na basie, a drugi na trąbce, a dmuchał tak, że o mało mu faworyty5