Hekayələr. Оскар Уайльд
Читать онлайн книгу.
saat! – deyib çardağa qaçdı və taxtanı sürüyüb gətirdi.
Dəyirmançı taxtaya baxıb dedi:
– Bu o qədər də böyük deyil. Qorxuram anbarımın damını təmir edəndən sonra əl arabasının təmiri üçün bir şey qalmasın. Amma neyləmək olar?! Burada mənim günahım yoxdur. İndi isə, əl arabamı sənə verdikdən sonra əminəm ki, onun əvəzində mənə bir qədər gül verəcəksən. Özümlə səbət də gətirmişəm. Elə bilirəm ki, onu ağzınacan dolduracaqsan.
– Ağzınacan?
Balaca Hansın kefi pozuldu. Səbət yaman iri idi.
Onu ağzınacan doldursa, satmağa gülü qalmayacaqdı. Belə olduqda isə həsrətini çəkdiyi gümüş düymələrini geri ala bilməyəcəkdi.
Dəyirmançı:
– Doğrusu, elə bilirdim ki, əl arabasının əvəzində səndən bir qədər gül istəmək o qədər də çox deyil. Bəlkə də, səhv edirəm, ancaq, zənnimcə, dostluq, əsl dostluq, əlbəttə, hər cür xudbinlikdən uzaq olmalıdır.
Balaca Hans həyəcanlandı:
– Mənim əziz dostum, mənim ən yaxın dostum! Bağçamdakı bütün güllər sənə qurbandır. Sənin gözündən düşməkdənsə, o gümüş düymələri heç görməmək yaxşıdır, – deyib bağçasına girdi və qəşəng novruzgüllərinin hamısını dərib dəyirmançının səbətini doldurdu.
Dəyirmançı:
– Sağ ol, Balaca Hans, – deyib çiynində taxta, qoltuğunda iri səbət təpəyə doğru üzüyuxarı yollandı.
Balaca Hans da:
– Sağ ol, – deyərək razı halda yeri belləməyə başladı. Dəyirmançının əl arabasını ona verməsi ürəyincə olmuşdu.
Ertəsi gün doqquzdon kolunun budaqlarını artırmanın dirəklərinə bərkidəndə Balaca Hans dəyirmançının yol ağzından onu harayladığını eşitdi. Hans nərdivandan aşağı tullanıb bağçanın içi ilə hasara doğru qaçdı və bayıra boylandı.
Dəyirmançı, çiynində iri bir un kisəsi, dayanıb onu gözləyirdi:
– Əziz Balaca Hans, bu bir kisə unu bazara aparıb mənimçün satmazsan ki?
– Gərək məni bağışlayasan. Bu gün çox işim var. Sarmaşıqlarımı talvara mıxlamalı, gülləri suvarmalı, otlardan taya vurmalıyam.
– Doğrusu, əl arabamı sənə verəcəyimi nəzərə alsaq, sözümü yerə salmağın heç dostluqdan deyil.
– Sən Allah, elə demə! Mən heç kimin sözünü yerə sala bilmərəm, – deyən Balaca Hans papağını götürmək üçün içəri keçdi və böyük kisəni çiyninə alıb ağır-ağır addımlamağa başladı.
Həmin gün çox isti olduğundan yol da yaman tozlu idi. Buna görə də Balaca Hans altı mil yol getməmiş, bərk yorulduğundan, oturub dincini almalı oldu. Hər halda, o, fədakarlıqla yoluna davam edərək, nəhayət, gəlib bazara çatdı. Bir qədər gözlədikdən sonra unu yaxşı qiymətə satıb o saat da geri döndü ki, axşama düşməsin. Yolda quldurlar qabağını kəsə bilərdilər.
Axşam yatağına girən Balaca Hans öz-özünə:
– Doğrudan da, çətin gün idi, – dedi. – Amma yaxşı ki, dəyirmançının sözünü yerə salmadım, axı o mənim ən yaxın dostumdur. Bir də ki o öz əl arabasını mənə verəcək.
Ertəsi gün sübh tezdən dəyirmançı pullarının dalınca gələndə Balaca Hans həddindən artıq yorğun olduğu üçün hələ də yatağından qalxmamışdı.
Dəyirmançı ona:
– Sözün düzü, yaman tənbəlsən. Mən sənə əl arabamı verəcəyəm. Buna görə də gərək möhkəm çalışasan. Tənbəllik böyük günahdır. Təbii ki, dostlarımdan heç birinin tənbəl, yaxud astagəl olmasını istəmirəm. Gərək səninlə belə açıq danışdığım üçün məndən inciməyəsən. Ürəyim yanmasaydı, ağzımı açıb sənə bir kəlmə belə deməzdim. Dost dostun üzünə onun haqqında fikirləşdiklərini deyə bilmirsə, daha nə dostluqdur?! Birisinə tərifli sözlər deyib onun qılığına girməyi və yaltaqlıq etməyi hamı bacarar. Təkcə əsl dost müsahibinin inciyəcəyindən çəkinməyərək acı, lakin düzgün sözlər deyə bilər. Əlbəttə, əgər o, doğrudan da, əsl dostdursa, həqiqəti deməyi üstün tutacaq. Çünki onun bu sözləri axırda dönüb dostunun xeyrinə olacaq.
– Məni bağışla, – deyə Balaca Hans gözlərini ovdu və gecə papağını başından çıxartdı. – Elə yorulmuşdum ki, yerimin içində bir az da uzanıb quşların nəğməsinə qulaq asmaq istədim. Bilirsənmi, quşların nəğməsini dinlədikdən sonra həmişə əla işləyirəm.
– Lap yaxşı, – deyə dəyirmançı əlini Balaca Hansın kürəyinə vurdu. – İstəyirəm ki, geyinən kimi dəyirmana gəlib anbarımın damını təmir edəsən.
Zavallı Hans bağına gedib yaman işləmək istəyirdi. Güllərinə iki gün idi ki, su verilməmişdi. Amma dəyirmançı ən yaxın dostu olduğundan onun sözünü yerə salmaq istəmirdi. O:
– Səncə, çox məşğulam desəm, sözünü yerə salmış olacağam, hə? – deyə utana-utana məzlum bir səslə xəbər aldı.
Dəyirmançı cavabında:
– Əlbəttə, – dedi. – Əl arabamı sənə verəcəyimi nəzərə alsaq, mən o qədər də çox şey istəmirəm. Ancaq istəmirsənsə, damı gedib özüm də düzəldə bilərəm.
– Yox! Yox! Heç elə də şey olar! – deyə Balaca Hans yerindən sıçrayıb geyindi və dəyirmançının anbarına getdi.
Hans bütün günü, günbatanacan işlədi. Axşam dəyirmançı onun nə etdiyini yoxlamağa gəldi və şən səslə ucadan dedi:
– Damdakı deşiyin ağzını tutdunmu, Balaca Hans?
Balaca Hans nərdivandan aşağı enərək:
– Hər şey öz qaydasındadır, – deyə cavab verdi.
Dəyirmançı:
– Ah, görəsən, özgəsinə yaxşılıq etməkdən də gözəl şey varmı?
Balaca Hans yerə oturub alnının tərini sildi:
– Səndən belə sözlər eşitmək böyük şərəfdir. Doğrudan da, böyük şərəfdir. Qorxuram ki, mənim ağlıma heç vaxt belə gözəl fikirlər gəlməyə.
Dəyirmançı:
– Gələcək, gələcək, – dedi, – amma bundan ötrü hələ çox əziyyət çəkməlisən. Sən hələ dostluğun əməli tərəflərini öyrənirsən. Vaxt gələcək, dostluğun nəzəriyyəsini də biləcəksən.
– Doğrudanmı, mənim buna qadir olduğuma inanırsan?
– Buna heç bir şübhəm yoxdur, – deyə dəyirmançı Balaca Hansın sualına cavab verdi. – İndi isə damı təmir edib qurtarandan sonra evə gedib dincəlməyin məsləhətdir. İstəyirəm sabah qoyunlarımı dağa otarmağa aparasan.
Zavallı Balaca Hans ağzını açıb bir kəlmə söz deməkdən belə çəkindi. Ertəsi gün sübh tezdən dəyirmançı artıq qoyunlarını gətirib onun daxmasının ətrafına buraxmışdı. Hans onları qabağına qatıb dağa getdi. Dağa gedib-gəlmək