Cəbhədən cəbhəyə . Гасан Мехти оглы Сеидбейли
Читать онлайн книгу.
L İ
CƏHBƏDƏN
CƏBHƏYƏ
roman
1
Aysız, ulduzsuz gecə… qaranlığa alışmamış gözlər heç bir şey görmür. Yer, göy nəfəsini dərib susur elə bil boy-nunda qorxulu bir sirr gizləştmişdir… Bura haradır? Sonsuz bir səhra, zirvəsi qaranlıq buludlara baş vurmuş uca dağ, yaxud da kimsəsiz ada… zülmət qaranlığı qılınc kimi kəsən parovoz fitinin sədası ətrafa yayılır. Elə bil lap yaxında, ayrı-ayrı yollarda dayanmış vaqonları dartıb bir cərgəyə yığır, yoldəyişdirənin zurnası parovozun fiti ilə işgüzar söhbət edir: “gəl”, “dayan”. Parovoz isə kəsik-kəsik cavab verir: “gəlirəm”, “dayandım”…
Deyəsən, hardasa, yaxında dəmir yolu stansiyası var. Gözlər qaranlığa alışdıqca aşağıdakı nəhəng kölgəlikləri seçir və nəhayət, bunların uca binalar olduğunu təyin edir. Deməli, bura şəhərdir…
… Bəs ora nədir? Orda nə ev var, nə küçə… Orda, dağ üstündə, elə bil, bu şəhərin keşiyini çəkən böyük bir hey-kəl görünür, aşağıda dəniz sanki məhəbbətlə şəhəri bağrı-na basmış… buranın məhz Bakı olduğuna heç bir şübhə qalmır…
Bakı elə bil dərin yuxuya dalmışdır. Lakin… o yatmır. Üç ilə yaxındır ki, onun gözlərinə yuxu getmir. Axı onun qanı Vətənin göylərini qoruyan təyyarələrin, düşmənin müqəddəs torpağımızdan qovan tankların motorlarında qaynayır… Qaranlıq ehramlar kimi görünən binaların qa-ra pərdəyə alışmış pəncərələri arxasında ürəkləri yaralı analar cəbhədə həlak olmuş oğulları üçün acı gözyaşları axıdır…
Ay keçir, il dolanır, əzizlərini itirmiş bu analar yenə də zəif işığı andıran bir ümidlə daha da güclənir… Ucalan bu lal ehramların divarları arxasındakı gəlinlər və qızlar da öz qəhrəman sevgililərinə inam və məhəbbət dolu mək-tublar yazır…
Bakı sakinlərinin ürəkləri ölkəmizin başqa şəhərlərinin adamlarının ürəkləri kimi vətənpərvərlik alovu ilə yanır. Onlar da öz əməlləri ilə ölüm-dirim cəbhələrində vuru-şurlar… Lakin başqa yerlərdə olduğu kimi, ağır vəziyyət-dən istifadə edərək burda da xəbis, çirkin ünsürlər baş qaldırırlar…
Teymur Cahangirov ancaq səhərə yaxın özünə gəldi. Ayılıb gördü ki, şəhərin ucqar məhəllələrindən birində-dir. O, başında dözülməz bir ağrı hiss edib inildədi. Qu-laqlarında üzücü bir uğultu var idi. Bədəninin ağırlığını sol qoluna salıb güclə səkinin üstündə oturdu, kütləşmiş nəzərləri ilə ətrafına göz gəzdirdi. Bura küçədən daha çox dalana oxşayırdı. Kölgə kimi görünən birmərtəbəli, yastı damlı evlərdən sonra, uzaqda, hündür təpə üstündə əyri-üyrü baş daşlarının siluetləri dikəlirdi. Ora qəbiristanlıq idi. Yaxındakı həyətlərdən arabir xoruz banı eşidilirdi…
Teymur başına gələn əhvalatı xəyalında canlandırma-ğa çalışdı. Qulaqlarındakı uğultu, başındakı ağrı ona im-kan vermirdi. Elə bil beyni yerindən oynamışdı. O, sol əlini başına apardı, cod, qıvrım saçlarına çəkdi. Peysərin-də az qala armud boyda bir şiş var idi. Pencəyi gipsə sa-lınmış sağ qolundan asılı qalmışdı.
Teymur üçün bir şey aydın idi: dünən axşam qatardan düşmüşdü. Qroznı şəhərindəki qospitalda bircə gün yat-mamış, onu evə göndərməyi qərara almışdılar. Teymur cəbhəyə gedəndə onu ötürməyə razı olmadığı kimi, qayı-dacağı barədə də evə xəbər göndərməmişdi. Belə şeyləri sevmirdi. Son döyüşdə qəlpə onun sağ qolunun sümüyü-nü parçalamışdı. Odur ki, qolu indi gipsdə idi. Anası Ca-vahirin ürəyi xəstə olduğundan onu qorxutmaq istəmirdi. Bunun üçün də gipsli qolunu güclə pencəyinin qoluna salmışdı ki, ilk baxışda tamamilə sağlam görünsün. Sonra anasını yavaş-yavaş hazırlayacaqdı, vəssalam… Bəs sonra? Sonra nə oldu? Qatar Bakıya iki saat gecikmişdi… Bu, təəccüblü deyildi. Çünki müharibə davam edirdi, əsasən cəbhəyə döyüş sursatı aparan qatarlara dərhal yol verilir, sərnişin qatarları isə tez-tez gözləməli olurdu… Deməli, qatar iki saat gecikmişdi…
Teymur ayaq səsi eşidib başını qaldırdı, kəskin bir ağrı hiss edib yenidən ağırlığını sol qolunun üstünə saldı. Yol-dan keçən iki qadın onu uzaqdan görüb cəld o biri səkiyə keçdilər və tərs-tərs Teymura baxıb donquldandılar:
– Bunun tayları cəbhədə vuruşur… Boya bax, buxuna bax.
Ayaq səsləri uzaqlaşıb kəsildi…
“Bəs sonra, sonra nə oldu?” – deyə Teymur fikrini cəmləşdirməyə çalışdı. Səhərin sərin mehi onun cəbhədə sərtləşib, qaralmış sifətini və boynunu oxşayıb bütün bə-dəninə gümrahlıq gətirdi, qüvvət verdi. Bu, deyəsən, bir balaca onun fikrini də aydınlaşdırırdı… Sonra… o, Bakı-nın qranlıq pərdəyə salınmış küçələri ilə yuxarı məhəllə-yə, öz evlərinə sarı tələsdi. Çünki bir saatdan sonra şəhər-də xüsusi icazə vərəqəsi olmadan gəzmək qadağan idi… O, gipsə salınmış ağır əlini sağ cibinə keçirib dolu çama-danı sol əlində aparırdı.
Sovet küçəsini ötüb dar dalanlarda evlərinə sarı tələsdi… Bəs sonra?
Yenə ayaq səsləri eşidildi. Hardasa maşın uğuldadı. Yaxın həyətlərin birində uşaq ağladı.. Kimsə tələsə-tələsə küçənin ortası ilə qaçırdı… Teymur başını ağır-ağır qaldı-rıb xırda addımlarla qaçan qıza baxdı. Onun tuflilərinin taqqıltısı Teymurun xatirində birdən-birə hər şeyi açıq-aydın canlandırdı…
O, tələsik gedirdi… Sonra qarşıdakı küçəyə çatıb ayaq saxladı. Nəfəsini dərdi. “Yəqin ki, daha buralarda icazə vərəqəsi istəməzlər” – deyə fikirləşdi. Bir də ki, dörd-beş dalandan sonra evlərinə yetişəcəkdir. Bir neçə dəqiqə din-cəldikdən sonra dönüb aşağı, arxada qalmış şəhərə nəzər saldı. Ən əziz xatirələr, ən əziz hislərlə bağlı olan doğma şəhərini görə bilmədi. Bu şəhəri ancaq o, sövqi-təbii ilə duyurdu. Bax ora – ordakı qaranlıq sahə – dənizdir, onu qucaqlamış, gah qabaran, gah enən kölgəliklər isə şəhər-dir. Teymur tələsmədən ağır addımlarla yoluna davam etdi. Hər yan, hər yan qaranlıq zülmət içərisində idi. Nə bir işıq göründü, nə bir səs eşidilirdi. Bayaq aşağı məhəllələrlə gələrkən, hardasa, qonşu küçələrdə at nalının tap-pıltısı eşidilirdi. Yəqin ki, gecə keşikçiləri idi. Burda isə elə bil heç kəs yaşamırdı. Elə bil buna görə də heç kəsin keşiyini çəkmirlər. Bu fikirlər içərisində addımlayan Tey-mur birdən dayandı. Uzaqdan ayaq səsləri eşidildi. Kimsə arxadan ona çatmağa tələsirdi. Onun tuflilərinin taqqıltısı qaranlıq gecənin sükutunda qəribə səslənirdi.
– Ay yoldaş! Ay yoldaş, – deyə bir qız həyəcan içəri-sində onu çağırdı.
Teymur geri döndü. Qız təngnəfəs ona çatıb bir az ara-lı dayandı. Görünür, yaxınlaşmağa utanırdı.
– Məni bağışlayın… mən… Bizim evimiz bu yandadı… bağışlayın, o tinə kimi mənimlə getsəniz bəsimdi. Zavod-da idim… Yoldaşım xəstələnmişdi… qalıb onun da əvəzinə işlədim. Evə gecikdim… Bağışlayın.
Teymur qaranlıqda qızın üzünü görə bilməsə də, onun həyəcan keçirdiyini hiss etdi. Razılaşıb dinməz o biri tinə qədər ötürdü. Qız arabir dönüb xoflu-xoflu o tərəf-bu tərəfə baxırdı.
– Hansı zavodda işləyirsən, bacı? – deyə Teymur so-ruşdu.
Qız döyükdü:
– Bağışlayın, bunu demək olmaz.
Teymur qımışıb daha heç nə soruşmadı. Müharibə zamanı hər şeyin hərbi əhəmiyyəti olduğunu bilirdi. Bir də axı o özü də cəbhədə kəşfiyyatçı olmuşdu. Belə şeyləri yaxşı başa düşürdü. Qızın dəyanətini yoxlamaq üçün bir də soruşdu:
– Bir halda ki, həyatını mənə qızırsan, səni ötürməyimi xahiş edirsən, niyə işlədiyin zavodun adını demirsən?
Qız sıxıla-sıxıla cavab verdi:
– Bağışlayın… Olmaz… – cəld söhbəti dəyişib özü Teymura sual verdi, – O qolunuza nə olub?
– Yaralanıb.
Qız Teymurun sol tərəfinə keçib çamadanının qulpundan yapışdı:
– Kömək