Əfsanələr. Исмаил Шихлы
Читать онлайн книгу.
ki, meşəni lərzəyə salan bu səsin nə olduğunu dərhal öyrənsinlər.
Çaparlar yola düşdülər. Gecəli-gündüzlü üç gün yol getdilər və həftənin axırında geri döndülər. Qoca palıd onların sir-sifətindən başa düşdü ki, pis xəbərlə gəliblər, yoxsa belə məlul-məhzun olmazdılar. Çaparlardan biri cəsarətlə gəldi:
‒ Baba palıd, meşəni qırırlar.
‒ Kim?
‒ Balta.
‒ Balta nədir?
‒ Əl boyda bir dəmir parçasıdır. Par-par parıldayan almaz kimi iti ağzı var. Qabağına nə keçirsə, doğrayıb tökür.
Qoca palıd fikrə getdi. Qayğılı-qayğılı saqqalını qaşıdı:
‒ Bu əl boyda dəmir parçası ağacı necə kəsir axı?
Çaparlardan o biri sözə qarışdı:
‒ Düz deyirsiniz, baba palıd, onun uzun sapı var. Həmin sapdan yapışıb baltanın iti ağzı ilə ağacları doğrayırlar. Sap olmasa, bizə heç nə edə bilməzlər.
Qoca palıdın səsi titrədi və təşvişlə soruşdu:
‒ Baltanın sapı nədəndir?
‒ Ağacdan.
‒ Onda bizi qıracaqlar.
‒ Niyə?
‒ Çünki sapı özümüzdəndir.
Sənə “aslanım” deyən
Adı dünyaya yayılmış Diziaynalı pəhləvan bu gün şahın hüzuruna gələndə baş əymədi. Vəzir-vəkili də saymayıb dərhal yuxarı keçdi. İçəridəkilər onu gözaltı süzsələr də, qorxularından heç nə demədilər. Bilirdilər ki, şah istəkli pəhləvanına söz deyənin boynunu vurdurur.
Diziaynalı adəti üzrə şahın sağ tərəfində əyləşdi, dəstəyi naxışlı, uzun, enli qılıncını dizinin üstünə qoyub şəstlə içəridəkiləri süzdü. Şah da dinmədi. Həmişə başını tumarlayıb kürəyinə döydüyü sevimli pəhləvanının axır vaxtlar heç kəsi saymadığını, bu gün isə onun özünə belə məhəl qoymadığını görsə də, susdu. Ancaq hiss etdi ki, barmaqları şahlıq taxtının dirsəkliyini sıxdı.
– Necəsən, oğlum?
– Keyfin yaxşı olsun.
– Güləşməyə hazırsanmı?
– Güləşməyə yox, dünyanı çiynimə qaldırıb yerə çırpmağa da hazıram. Bu saat qollarımda elə güc var ki, heç kim, heç kəs qabağımda dayana bilməz!
– Yəni deyirsən, dizini yerə gətirən olmaz?
– Elə oğulu hələ anası doğmayıb.
Pəhləvan ayağa durdu. Sinəsini qaldırıb şahın önündə dayandı. Onun enli kürəyi otağın yarısını tutdu. Şah pəhləvanın iri, cod əllərinə, tüklü qollarının şişmiş əzələlərinə, şüşənin altından aydın görünən diz kündələrinə, köks qəfəsinin aşağısına, qabırğalara doğru uzanan və paltarın üstündən belə aydınca hiss edilən girdə əzələlərinə, nəhayət, boynuna bitişmiş çiyinlərinə baxdı. Onun çiyni və sinəsi o qədər qabarıq idi ki, bunların müqabilində başı olduqca balaca görünürdü.
– İstəyirsən, bu saat buradakıların hamısını bürüb-büküb alım dizimin altına!
Şahın qaşları çatıldı. Sifətindən qəzəb qarışıq acı bir təəssüf keçdi:
– Lazım deyil. – Şah qəzəbini boğub zorla gülümsündü. Diziaynalı bu gülüşdəki məzəmməti duymadı. – Sabahkı döyüşdən qabaq səni bir yerə göndərəcəyəm.
– Hara?
– Qəbiristanlığa.
– Nə?
Şah pəhləvanın təəccübünə əhəmiyyət vermədi. Sakitcə sözünə davam etdi:
– Gedərsən qəbiristanlığa, Rüstəm Zalı çağırarsan.
– Ölü mənim nəyimə lazımdır?
– Gərək olar.
Pəhləvan gəldiyi kimi, gedəndə də heç kəsi saymadı.
O, şəhərin kənarlarındakı qədim qəbiristanlığın girəcəyində ayaq saxladı. Xəfif külək yovşan qoxulu havanı onun üzünə çırpdı. Qəbiristanlıq böyük idi. Üstü naxışlı, uca, iri başdaşları qibləyə üz tutaraq qatarlaşmışdı. Daşların üstünə qəbirdə yatanların sənətini bildirən şəkillər çəkilmişdi.
Pəhləvan asta və ləngərli addımlarla lal sükuta qərq olmuş qəbirlərin arası ilə ortadakı təpəyə doğru addımladı. Otlar saralmışdı. Çökmüş qəbirlərin ətrafında böcəklər dolaşırdı. O, qurumuş otların, yovşanların arası ilə addımladıqca çəyirtkələr ətrafa sıçraşırdı. Pəhləvan bəzən büdrəyib çuxura düşür, ayağının altında sümüklər ovxalanırdı.
Diziaynalı dikdirdə dayanıb nəfəsini dərdi. Nizami qoşun kimi sıralanmış başdaşlarına baxıb, əmr verir təki saymazyana qışqırdı:
– Ay Rüstəm!
Qəbir daşları tərpəndi. Müxtəlif tərəflərdən, yerin altından çıxanlar asta-asta ona yaxınlaşdılar. pəhləvanın qarşısında dayanıb intizarla gözlədilər. Diziaynalı onları təkkəbbürlə süzüb gülümsədi:
– Sizi kim çağırıb?
– Sən.
– Siz kimsiniz?
– Rüstəmik.
Pəhləvan qəhqəhə çəkdi. Əvvəlcə istədi, onları qabağına qatıb qəbiristanlıqdan qovsun. Sonra fikrini dəyişdi:
– Mənə siz yox, Rüstəm Zal lazımdır.
Ölülər daşları qaldırıb qəbirlərin altında yox oldular.
Diziaynalı pəhləvanın sükutdan qulaqları cingildədi… Üfüqə doğru əyilmiş günəşin qürub sarılığında daha vahiməli görünən başdaşlarına baxıb yenidən qışqırdı:
– Rüstəm Zal, hey!
Onun səsi qəbir daşlarına toxunub cingildədi. Pəhləvan qulaq verib öz səsinin əks-sədasını dinlədi. Birdən ayağının altında yer titrədi. Başdaşları silkələnib şaqqıldadı və Diziaynalı gördü ki, qəbiristanlığın aşağı tərəfindən bir təpə qalxdı və onun üstünə yeridi. Diziaynalını vahimə basdı. Dalı-dalı geri çəkilib kürəyini uca bir başdaşına söykədi. Qılıncının dəstəyindən yapışıb gözlədi.
Gələn insan idi. Yeridikcə dizə qədər torpağa batırdı. Onun enli kürəyi günəşin qabağını kəsdiyindən qəbiristanlığa qaranlıq çökdü. Ətrafdakı quru otlar, yovşan kolları tərpənib xışıldadı. Elə bil külək əsdi. Diziaynalının bədənini soyuq tər basdı. Çığırmaq istədi, səsi çıxmadı. Vahiməli-vahiməli qılıncını siyirib havada yellədi. Qüvvətli bir əl onun qolunu burub yanına saldı:
– Özünü