ՆՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ: Նոր մտածելակերպ, նոր մոտեցումներ. Арсен Суренович Казарян
Читать онлайн книгу.
համակարգ և մոդելավորել այն:
Հիշենք, որ Հին Հռոմի Հանրապետությունում, որը լավ գիտեր ինչ է պատերազմը և ինչ է ճգնաժամը, որի լինել կամ չլինելը շատ անգամ մազից էր կախված, ընդունված էր օրենք, համաձայն որի` պատերազմների, ճգնաժամերի ժամանակ երկրի ղեկավարը (կոնսուլը) կես տարով ստանում էր դիկտատորի լիազորություններ: Այսինքն հին հռոմեացիները լավ հասկանում էին, որ երկրի համար դժվար պահերին ժողովրդավարության համակարգը այդքան էլ գործունյա և արդյունավետ չէ, անգամ կարող է խոչընդոտ լինել, իսկ երբեմն վտանգ ներկայացնել պետության գոյությանը: Մեզ պետք է ստեղծել այնպիսի կառավարման համակարգ, որը ելնելով երկրի վիճակից կարողանա շատ ճկուն, անցնցում փոփոխվել` պահպանելով ժողովրդավարության սկզբունքը:
Մեզ մոտ ընթացող ճգնաժամերը և պատերազմական իրավիճակում Հայաստանում ընթացող պրոցեսները պետք է ժողովրդավարության սկզբունքը չխախտելով հմուտ կառավարվեն պետության կողմից և անշուշտ պետք է մեծ լինի պետական գործոնը, ամեն ինչում պետք է լինի պետական մոտեցում. այսինքն, գերիշխողը պետք է լինի ընդհանուր հասարակական շահը. այդ դեպքում կշահի ամեն ոք, իսկ այլ պարագայում կտուժեն բոլորը:
Եվս մեկ անգամ շեշտենք` այն դժվարին աշխարհագրական իրավիճակում, որում գտնվում է Հայաստանը, միայն ժողովրդավարության սկզբունքով աշխատող պետական կառավարման համակարգը ի սկզբանե դատապարտված է պարտության:
Այս ամենի համար ի՞նչ է պետք փոխել և անել.
I. ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ
Մեր պետական համակարգը ստեղծված է եղել ո°չ թե զարգացման, ո°չ թե ժողովրդավարության ընդլայնման, այլ միայն մի նպատակով` պահպանել կառավարող ռեժիմը:
Անհապաղ անհրաժեշտություն է փոխել առկա կառավարման համակարգը և դրա հետ միասին փոխել նաև սահմանադրությունը:
Ինչպիսի՞ն կարող է լինել նոր կառավարման համակարգը: Մենք անընդմեջ ընդօրինակում ենք եղած արևմտյան մոդելները: Մենք հիացմունքով խոսում ենք քաղաքակիրթ երկրների մասին և կուրորեն փորձում ենք ընդօրինակել նրանց ապրելաձևը, նրանց բարքերը, նրանց երկրների կառուցվածքը: Սակայն այդ երկրների վիճակը շատ ժամանակ ո°չ թե հետևանք է նրանց քաղաքական համակարգերի, այլ հետևանք է նրանց ընդհանուր ապրելաոճի: Նրանց քաղաքական համակարգերը համապատասխանել են նրանց երկրի էությանը, զարգացմանը, կուլտուրային: Ընդօրինակելով նրանց համակարգը, մենք դրանով չենք փոխվում, չենք դառնում իրենց նման:
Մեր առջև կա տարբեր պետական համակարգերի համաշխարհային փորձ, կա մեր եղած իրականությունը, որը տարբերակում է մեզ բոլոր այլ երկրներից: Եկեք համարձակություն ունենանք կերտելու մեր պետական կառավարման համակարգը, որը կարող է և նման չլինել ոչ մի այլ պետության կառավարման համակարգի:
Ես ներկայացնում եմ մի տարբերակ, որը թույլ կտա ողջ Հայաստանի ժողովրդին և ամբողջ աշխարհով սփռված հայությանը մասնակցել երկրի կառուցման և զարգացման աշխատանքին: Միաժամանակ իշխանության բոլոր ճյուղերը (օրենսդիր, գործադիր և դատական) կունենան սահմանագծեր, որոնք անգամ ցանկության դեպքում նրանք չեն կարող հատել և չարաշահել իրենց իշխանությունը: Դա կլինի նոր տիպի պետական կառավարման մոդել:
Այժմ մենք կկարողանանք ողջ աշխարհի համար դառնալ հետաքրքիր տարբերակ, թե ինչպիսին կարող է լինել իշխանության կառուցվածքը 21-րդ դարում: