---

Скачать книгу

---

Dahlheimer – „własnej drogi poza katolickimi frakcjami”162. Dla kogoś nastawionego na karierę i uwielbiającego kontakty z ludźmi samotność była drogą trudną. Dlatego zaangażował się w Zentrum, choć tak wiele go od tej partii różniło. Zapewne nie chwalił się tymi różnicami publicznie. Tę ostatnią naszą opinię można zresztą udowodnić odwołując się do dwóch źródeł:

      1) Schmitt jako mistrz argumentacji republikańskiej. W 1927 roku ks. Peter Tischleder pisze rozprawę polemiczną z teoriami legitymistycznymi ks. Kiefla, zatytułowaną Władza państwowa i sumienie katolickie (Staatsgewalt und katholisches Gewissen), w której traktuje pisma Schmitta jako jedno ze źródeł do rozprawy z legitymizmem, ośmieszenia go, a zarazem cytuje je dla legitymizacji republiki. Tischleder uważa – z czym nie sposób się nam nie zgodzić – że legitymizm pochodzi z tradycji romantycznej. Następnie rozprawia się z tradycją romantyczną za pomocą prac Schmitta na ten temat (o czym zaraz napiszemy szerzej)163. Oznacza to, że ten ostatni w kręgach Zentrum uważany był za republikanina, piszącego w duchu politycznym partii stanowiącej fundament Republiki Weimarskiej.

      2) List poparcia. Gdy w 1927 roku pojawił się pomysł wystawienia Carla Schmitta w wyborach do Landtagu z list Zentrum, lokalny działacz tejże partii Joseph Heß napisał list z poparciem dla jego kandydatury. W liście tym czytamy:

      Pan Schmitt często określał się jako człowiek Zentrum, działał w Zentrumsakademikervereinigung (Związek Akademicki Zentrum)164. Wszyscy koledzy widzą w nim członka Zentrum. Jest nam oddany ideowo i pozostaje pod naszym wpływem. Jego lojalność potwierdzają także jego liczne pisma165.

      Rzeczywiście, jest z Zentrum związany. W 1923 roku Carl Schmitt o mało nie kandydował z jej list do lokalnego Landtagu; w 1924 roku młodzieżówka partyjna Windhorstbund zgłosiła jego kandydaturę do Reichstagu; w 1927 roku ostatni raz wysunięto go jako ewentualnego kandydata w wyborach do Landtagu, z poparciem cytowanego powyżej Heßa166. W wyborach prezydenckich w 1925 roku Schmitt najprawdopodobniej nie głosował na reprezentującego sfery prusko–militarne marszałka Paula von Hindenburga, lecz na kandydata Zentrum Wilhelma Marxa – którego nie poparli wspomniani wyżej legitymiści – widząc w chadeckim kandydacie gwaranta nienaruszalności konstytucji Republiki Weimarskiej, a tym samym i praw politycznych katolików167. Tożsamość konfesyjna była więc dlań silniejsza niż konserwatywny instynkt, aby głosować na cesarskiego marszałka polowego, powszechnie postrzeganego zresztą jako utajony monarchista.

      Carl Schmitt nigdy nie był jednak ani członkiem, ani tym bardziej aktywistą Zentrum. Jest raczej intelektualistą, który jest związany z partią, zapraszany z odczytami, pisuje w bliskiej partii prasie. Jego klasyczna rozprawa Rzymski katolicyzm i polityczna forma (1923) została napisana jako wystąpienie okolicznościowe z okazji Dnia Katolickiego (Katholikentag)168. Jego tekst Nadrenia jako przedmiot polityki międzynarodowej (Die Rheinlande als Objekt internationaler Politik), powstał jako pokłosie wystąpienia publicznego dla członków Zentrum. Partia wydała ten tekst jako oddzielną broszurę w swojej serii propagandowej Flugschriften zum Rheinproblem (zeszyt 4) w 1925 roku169. W latach 1922–1930 pisuje także felietony do prasy katolickiej związanej z Zentrum, przede wszystkim do czasopisma „Hochland”. Pojedyncze teksty publikuje i w innych katolickich gazetach: „Kölnische Volkszeitung”, „Schildgenossen”, „Abendland”, „Stimmen der Zeit”, „Gelben Heften”, „Germania”, „Rhein–Mainischen–Volkszeitung”. Jego prace naukowe omawia chętnie periodyk związany z partią Zentrum, wspomniana w poprzednim zdaniu „Germania”170. Katoliccy konserwatyści zachwycają się nim na łamach „Deutsches Volkstum”, redagowanego przez Wilhelma Stapla171.

      Młody prawnik nie tylko sytuuje się politycznie wokół Zentrum. Zachowana korespondencja wskazuje także na liczne znajomości z najwybitniejszymi niemieckimi intelektualistami katolickimi tej epoki: 1) wydawcą „Hochland” Carlem Muthem; 2) publicystą księciem Rohanem; 3) artystą Hugonem Ballem172; 4) historykiem Kościoła Waldemarem Gurianem; 5) historykiem mediewalnej myśli politycznej Aloisem Dempfem; 6) znanym romanistą Ernstem R. Curtiusem; 7) kanonistami Hansem Barionem i Erichem Przywarą; 8) teologiem Erikiem Petersonem173; 9) benedyktynami Ildefonsem Herwegenem, Thomasem Michelsem i Odo Caselem; 10) prałatem Franzem X. Münchem; 11) teologiem Romano Guardinim; 12) politykami Robertem Schumannem i Heinrichem Brüningem; 13) pisarzem Wernerem Beckerem174.

      Jeśli zbierzemy wszystkie te osoby, to razem stanowią środowisko ideowe określane w literaturze mianem Abendland–Kreis, charakteryzowane jako młodzi konserwatyści pozostający pod historiozoficznym wpływem Oswalda Spenglera. To młode pokolenie katolickiej prawicy, niedarzące sympatią liberalnej demokracji, partyjniactwa, pluralizmu politycznego, ale równocześnie niemarzące absolutnie o restauracji protestanckiego cesarstwa zdominowanego przez prusactwo. Wszak ta upadła forma polityczna miała charakter ideologicznie liberalny i konfesyjnie protestancki175. Autorytaryzm i militaryzm prusko–luterański jest czymś innym niż konserwatywny porządek katolicko–autorytarny, nawet jeśli forma państwa pozornie jest podobna w obydwu koncepcjach.

      Carl Schmitt jest jednym z największym umysłów konserwatywno–katolickiego środowiska Abendland–Kreis. Pisze wtenczas cztery znakomite rozprawy teoretyczne, które przyniosły mu wielki rozgłos: Romantyzm polityczny (Politische Romantik, 1919), Dyktaturę (1921), Teologię polityczną (1922) i Katolicyzm rzymski i polityczną formę (1923).

      2. Rozprawa z romantyzmem politycznym

      W latach 1915–1919 Carl Schmitt, tak jak miliony innych obywateli Niemiec, służył w wojsku. Jak już wspominaliśmy, nie trafił jednak do okopów, lecz do formacji tyłowych piechoty w Monachium. Niektórzy biografowie przypuszczają, że ten okres, spędzony głównie w koszarach, przyczynił się do zbudowania u niego olbrzymiego szacunku dla pruskiej wojskowości i oficerów, a szczególnie osobiście dla marszałka Paula von Hindenburga176. Jest to o tyle istotne, że w 1914 roku Schmitt był przecież daleki od nacjonalistycznej niemieckiej euforii i trudno uznać go za gloryfikatora i wyraziciela szowinistycznej wizji świata, zwanej w Niemczech mianem „idei 1914 roku”177. Dlatego ten wojenny period jest ważny, być może decydujący, dla jego późniejszego zaangażowania politycznego, już jako prawnika w okresie Republiki Weimarskiej, gdy stanie się kimś w rodzaju nadwornego jurysty obozu konserwatywnego kierowanego właśnie przez Hindenburga jako prezydenta Rzeszy. Wtenczas przestanie ostatecznie być katolikiem z Nadrenii, stojącym w opozycji systemowej do zjednoczonych i do cna sprusaczonych Niemiec.

      Do 1919 r. Carl Schmitt napisał niezbyt wiele, ponieważ były to lata formacyjne, szkolne, okres studiów i służby wojskowej, aczkolwiek w chwili ukończenia I wojny światowej prawnik miał już 30 lat. Jednak jego dorobek naukowy trudno uznać za szczególnie imponujący. Poza rozprawą habilitacyjną (niezbyt obszerną) pozostawił po sobie nieliczne artykuliki prasowe, znaną nam już rozprawkę na temat poezji Theodora Däublera oraz omówione powyżej małe prace z zakresu studiów prawniczych. Jego aktywność intelektualna

---

Скачать книгу