Pani Vaughan i rzeczne gobliny

      W kąciku oka utworzyła się wodna perła. Oko należało do młodej kobiety leżącej na dnie łodzi. Wilgotny paciorek spoczywał w miejscu, gdzie różowe wnętrze powieki pęcznieje w filigranową siateczkę kanalików łzowych. Zadrżała na rzęsach od kołysania wody, lecz nie stoczyła się, nie rozpłynęła.

      – Pani Vaughan?

      Przez jakiś czas kobieta wiosłowała po rzece, lecz później wciągnęła wiosła i pozwoliła, by łódź podryfowała w kierunku przybrzeżnych szuwarów i tam się zatrzymała. Zanim dobiegło ją wołanie, mgła spłukała z przyzywającego głosu naglącą niecierpliwość. Słowa docierały do jej uszu tak rozmiękłe, półpłynne, że brzmiały niewiele głośniej od jej myśli.

      „Pani Vaughan…” To ja, pomyślała Helena, choć nazwisko brzmiało obco, jakby należało do innej osoby. Wyobraziła sobie jakąś panią Vaughan, zupełnie niepodobną do niej. Jakąś starą kobietę. Trzydziestoletnią. Przypominającą portrety, które wisiały w domu jej męża. Taka dziwna wydawała się myśl, że jeszcze kilka lat temu była Heleną Greville. Miała wrażenie, jakby od tamtej pory minęła cała wieczność. Przypominała sobie tę dziewczynę; znała ją, nawet bardzo dobrze, lecz nigdy więcej jej nie zobaczy. Helena Greville odeszła na zawsze.

      – Za zimno jest, żeby pani wychodziła, pani Vaughan.

      Tak, zimno. Dużo zimna. Helena policzyła zimna: zimno z powodu braku płaszcza, zimno z powodu braku rękawiczek i kapelusza. Zimno wilgoci, od której mokra sukienka przyklejała się do ciała i wywoływała gęsią skórkę na ramionach, piersi i nogach. Zimno powietrza, które kłuło ją w nozdrza, wpływając do dygoczących płuc. Po nich przychodziła kolej na zimną rzekę. To zimno było najbardziej ociężałe, powoli przenikało przez grube dno łodzi, lecz kiedy przenikło, zaczęło ją palić w łopatki, w tył głowy, w żebra, w kręgosłup – we wszystkie miejsca, którymi jej ciało stykało się z twardymi deskami. Rzeka trącała łódź i usypiającym kołysaniem wysysała z Heleny ciepło.

      Zamknęła oczy.

      – Jest pani tam? Och, na miłość boską, niech pani odpowie!

      Ma odpowiedzieć… To słowo poruszyło w niej wspomnienie sprzed kilku lat. Ciotka Eliza też mówiła o odpowiadaniu.

      – Zastanów się, zanim odpowiesz – powiedziała – ponieważ taka okazja nie trafia się codziennie.

      Ciotka Eliza była młodszą siostrą jej ojca. Owdowiała bezdzietnie po czterdziestce i zamieszkała z bratem oraz jego córką chyba tylko po to, żeby ich denerwować i skłócić. Tak to przynajmniej widziała Helena. Jej matka zmarła, kiedy Helena była malutka, i ciotka Eliza wbiła sobie do głowy, że dziewczynka potrzebuje kobiecej ręki, która ją weźmie w karby. Ojciec był ekscentrykiem, który zaniedbywał wpajanie dziewczynce dyscypliny, jak również jej edukację. Eliza próbowała nadrobić te niedociągnięcia, lecz niewiele wskórała. Kiedy dziewczynka skarżyła się na ciotkę, ojciec puszczał do niej oko i powtarzał:

      – Twoja ciocia nie ma dokąd pójść, Piracie. Przytakuj jej, kiwaj głową, a potem możesz robić, co ci się podoba. Tak jak ja.

      Metoda się sprawdziła. Ojciec i córka żyli ze sobą w wielkiej przyjaźni i żadne nie pozwalało, aby ciotka wtrącała się w ich życie, toczące się głównie w łodziach i na rzece.

      W ogrodzie, między kolejnymi wezwaniami, żeby zwolniła, ciotka Eliza powiedziała Helenie mnóstwo rzeczy, które dziewczyna doskonale wiedziała. Przypomniała jej (jakby mogła o tym zapomnieć), że nie ma matki. Czyniła aluzje do zaawansowanego wieku i słabego zdrowia jej ojca. Słuchając jednym uchem, Helena szła przed siebie, a Eliza, pochłonięta swoją perorą, pozwalała się prowadzić. Doszły w ten sposób do rzeki i ruszyły wzdłuż brzegu. Helena wdychała dreszczyk zimnego, rześkiego powietrza, obserwowała kaczki kołyszące się na wartkiej wodzie. Aż ramiona jej drgnęły na myśl o wiosłowaniu. Nie mogła się doczekać, kiedy odepchnie się od brzegu, kiedy poczuje moment zetknięcia łodzi z prądem…

      – Z prądem czy pod prąd? – pytał ojciec. – Jeśli nie jedno, to musi być drugie, tak czy inaczej, czeka cię przygoda!

      Ciotka Eliza przypominała Helenie o stanie finansów ojca, jeszcze bardziej opłakanym niż stan jego zdrowia, a następnie – myśli Heleny unosiły się z prądem rzeki, więc mogło jej coś umknąć – opowiadała o panu Vaughanie, o tym, jaki to porządny i poczciwy człowiek oraz że jego interesy kwitną.

      – Jednakowoż twój ojciec zobowiązał mnie do tego, abym cię zapewniła, że decyzja należy do ciebie i jeśli tego nie chcesz, zapomnimy o całej sprawie i więcej nie będziemy o niej rozmawiać – podsumowała ciotka Eliza.

      W pierwszej chwili te słowa zabrzmiały dla Heleny bardzo tajemniczo, lecz po chwili stały się idealnie jasne.

      – Który to jest pan Vaughan? – spytała.

      Ciotka Eliza nie okazała konsternacji.

      – Spotkałaś go kilka razy… Powinnaś być bardziej uważna.

      Lecz dla Heleny znajomi i współpracownicy ojca stanowili jedynie różne odmiany tej samej postaci: starego, nudnego osobnika płci męskiej. Żaden nie był nawet odrobinę tak zajmujący jak jej ojciec i dziwiła się, że ten ma ochotę spędzać z nimi czas.

      – Czy pan Vaughan jest teraz u taty?

      Puściła się biegiem w stronę domu, nie zważając na protesty ciotki. W ogrodzie przeskoczyła przez paprocie i przekradła się pod okno gabinetu. Wspięła się na cokół dużej urny pod oknem i chwyciwszy się parapetu, zajrzała do