---

Скачать книгу

---

uwagę…

      – Później… Daj mi księgę.

      – Dochodów?…

      – Nie, dłużników.

      Rzecki otworzył biurko, wydobył księgę i podsunął fotel. Wokulski usiadł i rzuciwszy okiem na listę, wyszukał w niej jedno nazwisko.

      – Sto czterdzieści rubli – mówił czytając. – No, to wcale niedużo…

      – Któż to? – zapytał Ignacy. – A… Łęcki…

      – Panna Łęcka ma także otwarty kredyt… bardzo dobrze – ciągnął Wokulski zbliżywszy twarz do księgi, jakby w niej pismo było niewyraźne. – A… a… Onegdaj wzięła portmonetkę… Trzy ruble?… to chyba za drogo…

      – Wcale nie – wtrącił Ignacy. – Portmonetka doskonała, sam ją wybierałem.

      – Z którychże to? – spytał niedbale Wokulski i zamknął księgę.

      – Z tej gablotki. Widzisz, jakie to cacka.

      – Musiała jednak dużo między nimi przerzucić… Jest podobno wymagająca…

      – Wcale nie przerzucała, dlaczego miałaby przerzucać? – odparł Ignacy. – Obejrzała tę…

      – Tę?…

      – A chciała wziąć tę…

      – Ach, tę… – szepnął Wokulski biorąc do ręki portmonetkę.

      – Ale ja poradziłem jej inną, w tym guście…

      – Wiesz co, że to jednak jest ładny wyrób.

      – Tamta, którą ja wybrałem, była jeszcze ładniejsza.

      – Ta bardzo mi się podoba. Wiesz… ja ją wezmę, bo moja już na nic…

      – Czekaj, znajdę ci lepszą – zawołał Rzecki.

      – Wszystko jedno. Pokaż inne towary, może jeszcze co mi się przyda.

      – Spinki masz?… Krawat, kalosze, parasol…

      – Daj mi parasol, no… i krawat. Sam wybierz. Będę dziś jedynym gościem i w dodatku zapłacę gotówką.

      – Bardzo dobry zwyczaj – odparł uradowany Rzecki. Prędko wydobył krawat z szuflady i parasol z okna i podał je ze śmiechem Wokulskiemu. – Po strąceniu rabatu – dodał – jako handlujący, zapłacisz siedem rubli. Pyszny parasol… Bagatela…

      – To już wrócimy do ciebie – rzekł Wokulski.

      – Nie obejrzysz sklepu? – spytał Ignacy.

      – Ach, co mnie to ob…

      – Nie obchodzi cię twój własny sklep, taki piękny sklep?… – zdziwił się Ignacy.

      – Gdzież znowu, czy możesz przypuszczać… Ale jestem trochę zmęczony.

      – Słusznie – odparł Rzecki. – Co racja, to racja. Więc idźmy.

      Pozakręcał lampy i, przepuściwszy Wokulskiego, zamknął sklep. W sieni znowu spotkał ich mokry śnieg i Paweł niosący obiad.

      V. Demokratyzacja pana i marzenia panny z towarzystwa

      Pan Tomasz Łęcki z jedyną córką Izabelą i kuzynką panną Florentyną nie mieszkał we własnej kamienicy, lecz wynajmował lokal, złożony z ośmiu pokojów, w stronie Alei Ujazdowskiej110. Miał tam salon o trzech oknach, gabinet własny, gabinet córki, sypialnię dla siebie, sypialnię dla córki, pokój stołowy, pokój dla panny Florentyny i garderobę, nie licząc kuchni i mieszkania dla służby, składającej się ze starego kamerdynera Mikołaja, jego żony, która była kucharką, i panny służącej, Anusi.

      Mieszkanie posiadało wielkie zalety. Było suche, ciepłe, obszerne, widne. Miało marmurowe schody, gaz, dzwonki elektryczne i wodociągi. Każdy pokój w miarę potrzeby łączył się z innymi lub tworzył zamkniętą w sobie całość. Sprzętów wreszcie miało liczbę dostateczną, ani za mało, ani za wiele, a każdy odznaczał się raczej wygodną prostotą aniżeli skaczącymi do oczu ozdobami. Kredens budził w widzu uczucie pewności, że z niego nie zginą srebra; łóżko przywodziło na myśl bezpieczny spoczynek dobrze zasłużonych; stół można było obciążyć, na krześle usiąść bez obawy załamania się, na fotelu marzyć.

      Kto tu wszedł, miał swobodę ruchu; nie potrzebował lękać się, że mu coś zastąpi drogę lub że on coś zepsuje. Czekając na gospodarza nie nudził się, otaczały go bowiem rzeczy, które warto było oglądać. Zarazem widok przedmiotów, wyrobionych nie wczoraj i mogących służyć kilku pokoleniom, nastrajał go na jakiś ton uroczysty.

      Na tym poważnym tle dobrze zarysowywali się jego mieszkańcy.

      Pan Tomasz Łęcki był to sześdziesięciokilkoletni człowiek, niewysoki, pełnej tuszy, krwisty. Nosił nieduże wąsy białe i do góry podczesane włosy, tej samej barwy. Miał siwe, rozumne oczy, postawę wyprostowaną, chodził ostro. Na ulicy ustępowano mu z drogi – a ludzie prości mówili: oto musi być pan z panów.

      Istotnie, pan Łęcki liczył w swoim rodzie całe szeregi senatorów. Ojciec jego jeszcze posiadał miliony, a on sam za młodu krocie111. Później jednak część majątku pochłonęły zdarzenia polityczne112, resztę – podróże po Europie i wysokie stosunki. Pan Tomasz bywał bowiem przed rokiem 1870 na dworze francuskim, następnie na wiedeńskim i włoskim. Wiktor Emanuel113, oczarowany pięknością jego córki, zaszczycał go swoją przyjaźnią i nawet chciał mu nadać tytuł hrabiego. Nie dziw, że pan Tomasz po śmierci wielkiego króla przez dwa miesiące nosił na kapeluszu krepę.

      Od paru lat pan Tomasz nie ruszał się z Warszawy, za mało mając już pieniędzy, ażeby błyszczeć na dworach. Za to jego mieszkanie stało się ogniskiem eleganckiego świata i było nim aż do czasu rozejścia się pogłosek, że pan Tomasz postradał nie tylko swój majątek, ale nawet posag panny Izabeli.

      Pierwsi cofnęli się epuzerowie114, za nimi damy mające brzydkie córki, z pozostałą zaś resztą zerwał sam pan Tomasz i ograniczył swoje znajomości wyłącznie do stosunków z familią. Lecz gdy i tu zauważył zniżenie się uczuciowej temperatury, zupełnie wycofał się z towarzystwa, a nawet ku zgorszeniu wielu szanownych osób, jako właściciel domu w Warszawie, wpisał się do Resursy Kupieckiej115. Chciano go tam zrobić prezesem, ale nie zgodził się.

      Tylko jego córka bywała u sędziwej hrabiny Karolowej i paru jej przyjaciółek, co znowu dało początek pogłosce, że pan Tomasz jeszcze posiada majątek i że zerwał z towarzystwem w części przez dziwactwo, w części dla poznania rzeczywistych przyjaciół i wybrania córce męża, który by ją kochał dla niej samej, nie dla posagu.

      Więc znowu dokoła panny Łęckiej począł zbierać się tłum wielbicieli, a na stoliku w jej salonie stosy biletów wizytowych. Gości jednak nie przyjmowano, co zresztą między nimi nie wywołało zbyt wielkiego oburzenia, ponieważ rozeszła się trzecia z kolei pogłoska, że Łęckiemu licytują kamienicę.

      Tym razem w towarzystwie powstał zamęt. Jedni twierdzili, że pan Tomasz jest zdeklarowanym bankrutem, drudzy gotowi byli przysiąc, że zataił majątek, aby zapewnić szczęście jedynaczce. Kandydaci do małżeństwa i ich rodziny znaleźli się w dręczącej niepewności. Ażeby więc nic nie ryzykować i nic nie stracić, składali hołdy pannie Izabeli nie angażując się zbytecznie i po cichu rzucali w jej domu swoje karty, prosząc Boga, ażeby ich czasem nie zaproszono przed wyklarowaniem się sytuacji.

      O rewizytach ze strony pana

---

Скачать книгу