Potop, tom drugi. Генрик Сенкевич

Читать онлайн книгу.

Potop, tom drugi - Генрик Сенкевич


Скачать книгу
– niewielki majątek, inwentarz. [przypis edytorski]

44

Panno Można – jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]

45

Zołtareńkowi – wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]

46

imieniowi – popr. forma C. lp: imieniu. [przypis edytorski]

47

siła (daw.) – wiele, dużo. [przypis edytorski]

48

z waszecia go traktować – zwracać się do niego: waszeć, jak do prostego szlachcica. [przypis edytorski]

49

pod wiechami – tj. w karczmach, których znak rozpoznawczy stanowiła wiecha, czyli wieniec albo przyozdobione drzewko, umieszczone nad wejściem. [przypis edytorski]

50

statysta (daw.) – polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]

51

personat (z łac.) – ważna osobistość. [przypis edytorski]

52

foryś – konny pachołek, pomocnik stangreta. [przypis edytorski]

53

konfidencja (z łac.) – zaufanie, zwierzenie. [przypis edytorski]

54

inkomodować (z łac. incommodum: niedogodność) – narażać na niewygody. [przypis edytorski]

55

konfident (z łac., przestarz.) – tu: zaufany przyjaciel, ktoś, na kim można polegać (dziś: donosiciel). [przypis edytorski]

56

partyzant (daw., z fr.) – stronnik, zwolennik. [przypis edytorski]

57

zali (daw.) – czy, czyż. [przypis edytorski]

58

dyzgust (z łac.) – niechęć, wstręt. [przypis edytorski]

59

obywatelów – dziś popr. forma D. lm: obywateli. [przypis edytorski]

60

substancja (daw., z łac.) – majątek, dobra materialne. [przypis edytorski]

61

do sprzętów i omłotów – do czasu zwiezienia plonów i wymłócenia zboża. [przypis edytorski]

62

krescencja (z łac.) – plon, urodzaj. [przypis edytorski]

63

statek a. statki – sprzęt domowy, naczynia, narzędzia. [przypis edytorski]

64

towarzysz – rycerz, szlachcic, służący w wojsku z własnym wyposażeniem i pocztem. [przypis edytorski]

65

rękodajny – dworzanin, którego zadaniem było podawać rękę pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp. [przypis edytorski]

66

w niebiesiech (daw.) – dziś popr. forma Ms. lm: w niebiosach. [przypis edytorski]

67

wiwenda (daw., z łac.) – żywność, prowiant. [przypis edytorski]

68

siła (daw.) – wiele, dużo. [przypis edytorski]

69

nie staje (daw.) – brakuje. [przypis edytorski]

70

szturmak – tu: broń palna z rozszerzoną u wylotu lufą używana w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]

71

Zwierciadło sprawiedliwości – jedno z określeń Matki Boskiej w litanii. [przypis edytorski]

72

azali (daw.) – czyż, czy. [przypis edytorski]

73

dyferencja (z łac.) – różnica zdań, spór. [przypis edytorski]

74

siła (daw.) – ile; wiele, dużo. [przypis edytorski]

75

ordynans (z łac., daw.) – rozkaz. [przypis edytorski]

76

ci, którzy świętych młodzianków za Herodowym ordynansem wycinali – wg Biblii, po usłyszeniu proroctwa Trzech Króli, że narodził się nowy król żydowski, król Herod kazał swoim żołnierzom zabić wszystkich małych chłopców; Maria i Józef uratowali wówczas nowonarodzonego Jezusa Chrystusa dzięki anielskiemu ostrzeżeniu i ucieczce do Egiptu. [przypis edytorski]

77

szlachcic chodaczkowy – ubogi, prosty szlachcic. [przypis edytorski]

78

towarzyszów – dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]

79

towarzyszów – dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]

80

Zołtareńkowi – wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]

81

Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) – rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]

82

Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) – ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]

83

admiracja (z łac.) – podziw, uwielbienie. [przypis edytorski]

84

polityka (z łac.) – uprzejmość, dobre obyczaje. [przypis edytorski]

85

Rewera Potocki – Stanisław Potocki herbu Pilawa, zwany Rewera (1579–1667), hetman wielki koronny, wojewoda krakowski, kijowski, podolski i bracławski, uczestnik wielu wojen, uratował króla Jana II Kazimierza pod Zbarażem; przydomek Rewera pochodzi od jego ulubionego powiedzonka re vera (łac.: w rzeczy samej, zaprawdę). [przypis edytorski]

86

promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) – ogłosić. [przypis edytorski]

87

deputat (z łac.) – przedstawiciel, wysłannik. [przypis edytorski]

88

skuwki na rzędzikach – elementy końskiej uprzęży, wykonane ze srebra. [przypis edytorski]

89

periculum in mora (łac.: niebezpieczeństwo w zwłoce) – niebezpiecznie jest zwlekać. [przypis edytorski]

90

towarzysz – rycerz, szlachcic, służący w wojsku z własnym wyposażeniem i pocztem; towarzyszów – dziś popr. forma G. lm: towarzyszy. [przypis edytorski]

91

pocztowy – członek pocztu, sługa. [przypis


Скачать книгу