Die Beste verhale van Eugène N. Marais. Eugène N. Marais
Читать онлайн книгу.
Die gebrom van die groot trommels is skaars hoorbaar. Stadigaan neem die geluid toe. Soos ’n enkele slag val die snelbewegende voete, ry op ry. Van die trommels kom ’n gebrul wat vinnig toeneem totdat die maatslae skaars onderskeibaar is uit die eentonige gedreun. ’n Stofwolk rys stadig op wat die dansers soos met ’n sluier bedek, deur die vaal vroue waarvan die gespierde ledemate en skitterende krale soos weerligstrale uitblink.
Die twee halfmane nader mekaar en dring stadig voorwaarts na die sitplek van die kaptein. Luider en luider dreun die voete en brul die trommels. Die vroue begin sing met ’n begeleiding van handegeklap. Hulle besing die glorie en wonders van Magoeba. Daar is ’n dreunende klimaks. Vlak voor die kaptein spring ’n paar jong vroue uit die ry. Dit is die voordansers.
’n Wellustige gelag skud die vetlae van die kaptein. Sy rooigevlekte oë begin flikker. Hy klap sy hande om die dansers tot groter geweld aan te spoor, en skreeu antwoorde op die strofes van hul lied. Soveel bier het hy reeds gedrink dat dit duidelik is dat hy sy oë met moeite op die twee danseresse kan konsentreer. By een geleentheid het hy hulle toegeroep as “vier” in plaas van “twee”.
En toe, vir ’n paar sekondes, sien hy Maraledi duidelik en . . . enkel. Deur die verdowing van die bier skiet ’n vlaag van opgewondenheid. “Wie,” vra hy aan die naaste raadsman, “wie is die mosadi wat ek nie ken nie en wat ek nog nooit gesien het nie?”
Van alle kante word antwoorde aangebied.
“Jy ken haar goed, Ki-Gosji. Sy is Maraledi, die kind van ou Mafakena, en sy is ’n wees en staan onder jou bewaring.”
En toe skiet al die omstandighede hom te binne. Hy het haar nooit opgemerk vandat sy ’n kind was nie; maar herinner hom dat haar vader gesterf het sonder enige manlike erfgenaam, sodat ou Mafakena en al haar vee onder sy bewaring geval het. Daarom was dit dat hy ’n hut vir haar naby die koninklike skerm laat bou het . . . en van toe af het die ou vrou met al haar omstandighede glad uit sy herinnering verdwyn. “Kom nader, my kind,” gebied hy met ’n lamme handwuif – “Laat my jou stem van naby hoor en jou Maseka1 sien.”
Bedees stap Maraledi nader om net buite die rand van die tiervelkaros op haar knieë te val en haar voorhoof teen die grond te druk. Sy klap sag op haar hande en noem agtereenvolgens al die spogname van Magoeba: Kind van die Swart Seekoei; Groot Buffel; Vader van al die Bobbejane2; en so voort, deur al die vertakkinge van die diereryk.
Met ’n barse stem gebied die kaptein ’n teug bier in sy eie kalbas, wat een van sy ou vrouens – op haar knieë kruipende – aan hom oorhandig. Hy neem ’n sluk daaruit en oorhandig dit aan die knielende Maraledi. Dit was ’n eerbetoning so hoog dat dit dadelik ’n gefluister onder die ou raadslede veroorsaak het, terwyl hulle Boelala-tata skuins aankyk. Kop-op-die-bors, in uiterste verslaenheid, sit hy die hele skouspel en bekyk.
En die kaptein het niemand lank in twyfel gelaat dat hy besluit het om Maraledi tot sy elfde bruid te verhef nie. Vir hom, ook, sou dit ’n uiters voordelige huwelik wees. Nie alleen was daar geen dinyalo3 te betale nie, maar dadelik ná die huwelik sou hy al die beeste van ou Mafakena in sy kraal neem en in werklikheid eienaar word van al haar besittings tesame met haar skitterende dogter.
En so het die verwydering tussen die kaptein en Boelala-tata toegeneem totdat dit aan elkeen in die kgotla en in die stat ’n bekende saak was. Dit het vir Magoeba nie lank ’n geheim gebly dat Boelala-tata sy jakkalsogies na Maraledi gekeer het nie, en hoewel die jong vrou vir hom so te sê onbekend was, het Magoeba tot die oortuiging geraak dat so ’n handelswyse aan die kant van ’n onderdaan meer of min gelyk staan met hoogverraad.
Die hele stat het spoedig alles geweet van die geskenke van bier, vleis en karosse wat byna daagliks van die kaptein se skerm na Mafakena se hut vervoer is. By die skepplek het die jong vroue Maraledi plaend toegespreek as “Maraledi-Gosji”, en tot hul verbasing het hulle opgemerk dat die voorspelling hierin begrepe die jong vrou nie die minste plesier verskaf het nie.
“Waarom,” vra hulle, “trek jy jou skouers op om die vrou van die kaptein te word? Nooit sal jy weer ’n pik in jou hand hoef te vat nie.”
En Maraledi se antwoord was: Ek wil nie Gosji wees nie. Liewer sal ek pik en bier maak en swaar werk van daglig tot nag as ek weet dat ek ’n lag, die vrolikheid, van ’n jong man, van ’n maat, sal gewaar as ek snags na die skerm terugkeer. Dit is swaarder om die hele dag by ’n ou man op die karos te sit as om die hele dag swaar te werk vir een wat jou maat en metgesel is; een wat jy self kan kies.
En al die meisies was verwonderd oor die woorde van Maraledi; en hul stemme het saamgeklink soos die gekletter van ’n swerm vinke in die begin van die winter.
En toe kom die betowerde leeus en die toenemende vrees en ellende oor Magoeba.
In die kgotla was sy toesprake ’n gedurige klaaglied.
“Kyk hoe gaan dit met my,” sê hy elke dag aan die raadsmanne. “Julle weet dat die gevaar my bedreig. Ek is omring deur towenaars en julle doen niks! Die bier en vleis voed my nie langer nie; geen water les my dors; ek slaap nie meer gerus nie; ek vergaan, en daar sit julle soos ’n lot roerlose aasvoëls om ’n sterwende dier.”
En meer en meer word dit gewoonte by hom om Boelala-tata uit die hoeke van sy oë te bekyk as hy so praat. Maar die ou raadsman sê niks. In sy hoekie sit hy stil met ’n skelm glimlaggie op sy gesig.
En toe eendag kon Magoeba dit nie meer hou nie; hy sou alles prysgee, selfs Maraledi, as hy van die angs kon ontslae raak.
“Waarom praat jy nie?” roep hy Boelala-tata vererg toe. “Daar was ’n tyd toe jy genoeg kon praat. Nou het ek jou stem nodig; praat nou!”
Die ou skelm het al lank vir die geleentheid gewag.
“Gosji,” sê hy, “ek weet alles van die gevaar; en ek het nie stilgesit nie. Ek weet hoe om die kaptein te red.”
Magoeba slaak ’n sug van verligting. “Praat, my raadsman, laat ek hoor. Altyd het ek geweet dat ek op die uiterste op jou kan reken. En jy weet ook, Boelala-tata, dat jou werk nie verniet sal wees nie. Eis jou vergoeding: beeste, grond . . . of miskien ’n jong mosadi – vra! Ek, Magoeba, belowe dat jy nie tevergeefs sal vra nie. Dit is my woord.”
“Min verlang ek, Gosji – ek sal tevrede wees om my kaptein te red, maar as die kaptein miskien ’n mosadi het om weg te gee – onthou dan dat ek een nodig sal hê vir my oudag wat nou naby is.”
Almal in die kgotla wis dat hy Maraledi bedoel, en die raadsmanne kon sien dat dit ’n druppel bloed uit die hart van Magoeba was.
Maar ná ’n wyle kyk hy op en sê ferm: “My woord is my woord.”
En toe vertel Boelala-tata van sy ontdekking. In die hoofstat – ver daarvandaan – woon ’n jong neef van hom, ’n broerskind wat onder die sorg van die koning se vernaamste dokters grootgeword het. Op een rigting in die studie van towery het hy hom van jongs af toegelê: die vernietiging van “gestuurde” ongedierte. So beroemd was hy dat hy wyd en syd bekend was as “Mogali-di-Tao” – Doodmaker van die Leeu. Die getowerde leeus wat hy uitgeroei het was ontelbaar.
Opgewonde ruk Magoeba hom orent. “Laat my boodskappers kom,” gebied hy, “en gee jy self aan hulle die boodskap aan jou broerskind.”
Agt dae later word die stat vroeg in die oggend wakker geskud deur die gesing en gejuig van ’n gedrom vroue wat spoedig in twee rye versamel wat langs die pad na die kaptein se skerm lei. Hulle verwelkom die gesantskap terug. Voor loop die kaptein se boodskappers, elk met ’n koninklike kierie van Magoeba in sy hand. Net agter hulle volg die beroemde Mogali-di-Tao. Sy drag nog indrukwekkender as dié van die koning self. Op sy kop is ’n groot helm van swart volstruisvere wat agter met die punte byna op die grond hang, en ’n tiervelkaros wat die bewys lewer van sy koninklike afkoms. In sy regterhand dra hy ’n breëlem-asgaai, langer as wat hy self hoog is, waarmee hy soos met ’n wandelstok loop.