Frats. Chris Karsten
Читать онлайн книгу.
die mense mishandel word, ja. Hier’s genoeg ellende.”
“Ek mishandel nie my freaks nie. Jy moenie kak skryf nie.”
“Dan hoef jy nie bang te wees nie.” Die stem is uitdagend.
“Ek’s nie bang nie. Ek’s vir niemand bang nie.”
“Dan sal jy instem dat ek met haar praat?”
“Sy verstaan niks nie,” sê Archibald. “Doofstom moer.”
“Hoe praat jý met haar? Hoe verstaan sy jóú?”
“Sy’s al lank by my. Ons verstaan mekaar.”
“En die laskaar? Hý kan seker praat?”
“As jy ’n tolk het. Hy kom van Malabar, patetiese donner.”
“Wat van jou? Kan ek met jóú praat? Oor jou en die fratse van Varley’s Very Fabulous Freak Show?”
Hulle meet mekaar. Archibald se ogies flikker, die tong flits oor die lippe wat in ’n gryns plooi. Hy raak gemoedelik aan Simon se skouer: “Ja, natuurlik. Wat wil jy weet? Kom na my kantoor toe.”
Hulle stap oor die verhoog, agter die vuil fluweelgordyn in. In die skadu’s van die lantern se lig agter die verhoog sien Simon die sjimpansee se vingers om die hok se tralies en deur die tralies, die wit van sy oë. Hy sit op die strooi in die hok. Sy oë volg Simon en Archibald in die donker gang af.
Archibald stoot ’n deur oop en val in die stoel agter die skryftafel. Hy vee papiere uit die pad en leun agteroor om uit die vat skuins agter hom twee aleyards vol bier te tap. Hy skuif ’n lang glas bier na Simon toe. “Op Varley’s Very Fabulous Freak Show!” Archibald sluk diep en dors en vee die skuim van sy lippe af.
“Jy lyk na ’n suksesvolle man, Mister Varley.” Simon teug self diep teen die Little Swan se nadors en newelflitse van Fanny Spankie se gulsige tong van vroeër die aand. Sy oë knip in fokus op Archibald.
Archibald lê agteroor in die stoel, sy linkerhand op die groot buik, regterhand besitlik om die glas met skuimende bier. Goue ringe blink aan die kort, vet vingers en op die stene in die ringe is die lantern se lig glinsterende spikkels en spatsels van rooi, groen en blou. Van naby is die baadjie se karmosyn-lapelle blink geslyt.
“Noem my Archibald. Ja, ek hét al slegter tye beleef. Baie slegter, was al in die slote. Maar die Coal Whippers’ Arms is gewild. Ek laat die mense ’n paar ure vergeet van hul swaarkry. Ek dink ek doen goed om dit vir hulle te gee, om hulle te help vergeet.”
“Waarvan hou jou klante die meeste in jou show, Archibald? Van die mensfratse, of van die diere?”
“Die diere is gewild. Voor die sjimpansee het ek ’n beer gehad, uit Siberië. Hy kon op sy een been staan, wanneer hy nugter was. Hulle het baie van die beer gehou wat op sy een been kon staan. Ek dink hulle hou van diere, veral as die diere soos mense optree. Daarom hou hulle van die sjimpansee. Hy’s nes ’n mens.”
Archibald se buik skud. “Die beer was baie lief vir bier. As ons nie vir hom bier gegee het nie, het hy die vate gebreek om bier te kry. Die gepeupel het veral daarvan gehou wanneer die beer dronk was. Hulle wou sien hoeveel bier hy kon drink en of hy dan nóg op een been kon staan.”
“Wat het van die beer geword?”
Archibald se wenkbroue sak oor die donker oë. “Dood. Die vervloekste ding slaan net een aand morsdood neer, hier op die verhoog. Almal dog hy’s net dronk.”
“Toe kry jy die sjimpansee?”
“Die Pan Troglodyte, nog nader aan ’n mens. Hóm het ek óók leer bier drink. Die toeskouers geniet die gesuipte sjimpansee.”
“As hulle so van die diere hou, hoekom dan die vrou en die albino?”
“Die vrou en die albino is mense, maar ook nie mense nie.”
“En jou klante soek na iets abnormaals. Hulle soek na diere wat ondierlik optree en na mense wat onmenslik optree?”
Archibald krap tussen sy hare. “Jy kan dit seker so noem, as jy slim wil wees. Maar ek dink nie hulle het siele nie. Dink jy freaks het siele?” Hy vat Simon Pickering se glas, leun agteroor en tap nog bier uit die vat.
Simon ignoreer die vraag, “Waar kry jy al die abnormale diere en mense?”
“Kontakte.”
“Kontakte?”
“Matrose, seekapteins, ontdekkingsreisigers, handelaars. Sulke soort kontakte. Ek het ook ’n goeie kontak in Parys. Ons ruil ons freaks uit. Ek het die Amazon Warrior by hom geruil. Ek het groot planne met my show. Jy kan dáároor skryf, oor die groot planne, pleks van die ander stront.”
“Watse groot planne?”
Archibald teug diep. “Piccadilly. Ek wil uitkom hier uit die East End, ek wil Varley’s Very Fabulous Freak Show Piccadilly toe vat. Weet jy wat die rykes dáár betaal vir so ’n show, daar in die West End? Maar jy sal weet, jy kom mos van daai kant van die dorp af.”
Ja, Archibald is reg, in Piccadilly sal hy meer geld maak as onder die armes van Whitechapel en Spitalfields. Soos die armes en die middelklas vind die rykes en adellikes, miskien minder blatant, die menslike fratse ewe bisar.
“Wanneer is jou plan om daarheen uit te brei, Piccadilly toe?”
Archibald gryns. “Gou. Ek kom op baie plekke. Mense ken my. Ek wag net vir die regte een, die regte spesimen, dan trek ek permanent Piccadilly toe, West End toe. Nie dat ek neerkyk op die goeie mense hier nie,” voeg hy haastig by, verskonend. “Dis mý mense hierdie. Ek’s hier gebore, om die hoek, in Wentworth Street. Ken jy Wentworth?”
Simon skud sy kop.
“Net hier, ’n paar blokke uit Whitechapel Road. Het in die strate grootgeword, en kyk nou! Jy’t gesê jy wil van my weet?”
Simon knik.
“Maar jy skryf niks neer nie,” beskuldig hy.
“Ek het ’n goeie geheue.”
Archibald aarsel. Dan hervat hy. “Pokke het my pa gevat, kleintyd. En die strate my ma. Vyf klein kindertjies was skielik alleen. Net so.” Sy duim en middelvinger klap. “Ons het gebedel en gesteel. Ek is nie skaam om dit te sê nie. In die winter het ons saam met wegloophonde in steë geslaap om nie te verkluim nie. Dis die beste ding wat met my kon gebeur het, die strate. Beter as om in die Foundling opgepiep te word. Ek’t niemand se hulp gekry nie, niemand nodig gehad nie, en nou noem hulle my Míster Varley. Die hele Londen sal my nog ken, as ek eers in die West End is, in Piccadilly.”
Simon staan op, vat sy potlood en sketsboek. “Wanneer kan ek met haar praat?”
“Ek’t nie gesê jy kan met haar praat nie.”
“Kan ek met haar praat?” Simon druk sy hande op die tafel, skouers en kop vooroor, oë stip in Archibald s’n.
“Ek sal dit reël. Sy bly nie hier nie. Sy en die laskaar bly op ’n ander plek, ordentlik. Net die sjimpansee bly hier. Ek sal dit reël, maar sy kan nie praat nie.”
“Ek kom oor twee dae, dan kan jy my na haar toe vat.”
Archibald stap, lantern in die hand, saam met Simon in die gang af, verby die stank van die ou sjimpansee met die jig, sy oë geel in die lantern se vlam. Hulle stap om die stowwerige fluweelgordyn, oor die verhoog, af na die onderste kroeg toe.
By die deur sê Archibald: “As ek ’n nuwe spesimen kry, sal ek jou laat weet. Ek’t boodskappers. Ek’t baie mense wat vir my werk. Van hulle laai vragte af van die steenkoolskepe uit Newcastle, van hulle is boksers in die gevegte by Marelybone Fields, sterk donners. Hulle breek bene en sny kele af sonder om ’n oog te knip. Sal ’n lem vat vir my. As iemand my te na kom, klap ek net my vingers.”
khoena
Goens druk die tak in die vlamme.