Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 3. Ахат Гаффар
Читать онлайн книгу.
Башкача нишләсен ул?.. Режиссёрга бигрәк тә минем геройларымның үзләре уйлап чыгарган теләсә нинди шартлы хәлдә дә үзләрен тормыштагыча тотмый булдыра алмаулары охшады. Теләсә нинди чын хәлдә яки уенда кеше үзенең чын йөзенә хас холык-сыйфатларын чагылдырмыйча калмый. Яшеренеп калырга мөмкинлекләр барында да.
Хатын. Синең белән мин дәме?
Ир. Синең белән мин дә.
Тынлык.
Хатын. Нәрсә алып кайттың?
Ир. Бүләк.
Хатын. Кемгә?
Ир. Сиңа.
Хатын. Сәбәпсез-нисезме?
Ир. Пьеса тәмамлау сәбәп түгелмени?
Хатын (төргәкне чишеп, эшләпә ала, киеп карый). Нигә бу кадәр күп кәгазьгә төрдең аны?
Ир. Трамвайда измәсеннәр дип.
Хатын. Ә мин чыгарып түгәргә чүп булсынга дип торам.
Ир. Бүген мин моны син кушмасаң да эшлим. Бүген мин азат.
Хатын. Бүген режиссёрга шылтыратасың юк ич инде – үзем түгәм, яме? Бүген синең бәйрәмең.
Ир. Бәйрәм! (Өстәлдән кулъязмаларны алып килә.) Менә бу биш вариантны да чыгарып ташлыйсы калды!
Хатын. Бәлки… теге хатынның иреннән китмәгән вариантын калдырырсың? Миңа шунысы ошаган иде…
Ир. Тормыш – режиссёр кебек ул. (Кулъязмаларны чиләккә ташлый.) Аның үз кагыйдәләре бар.
Хатын (аңа карап тора, эшләпәсен сала, күңелсез). Ашарга утыр.
Ир портфеленнән вино ала, фужерларга сала. Ашарга утыралар.
Ир. Пьеса өчен! (Фужер күтәрә.)
Хатын. Синең пьесаңдагы ул ирнең хатынын китәргә мәҗбүр иткән җүләрлеге өченме? Бәлки, режиссёр белән килешмәскә кирәк булгандыр? Уен кагыйдәсеннән битәр, тормыш кагыйдәсе дә бар ич әле. Эчә алмыйм мин бүген! Үпкәләмә, яме.
Ир. Үзем уйлап чыгарган пьеса өчен нигә сиңа үпкәлим ди? Мин үземә генә үпкәли алам. Уен ич ул.
Хатын. Синең андый уеныңнан елыйсым килә!
Ир. Пушкинча әйттең: «Уйдырмадан яшьләремне түгәм!..»
Хатын. Пьесаңдагы хатын ире белән калсын. Ярата ич ул аны. Ишетәсеңме, ярата!
Ир. Ә тамашачы уеннан уймак чыкканны ярата. Киреләнеп, режиссёрны ачуландырырга ярамый.
Хатын. Минем яшәү режиссёрым – тормыш! Йөрәгемнеке – син… Киреләнеп, мин дә сине… шатландыра алмыйм. (Тәрәзә каршысына барып баса.) Яфраклар коела. Көз җиткәч, яфраклар агачыннан аерыла… Синең пьесаң шактый күңелсез тәмамлана. Сизәсеңме? Бәлки әле, барысын да үзгәрешсез калдырып, әүвәлге вариантка кире кайтырсың?
Ир (чиләккә карап ала). Юк инде. Жирәбә салынган. Репетиция башланды.
Хатын. Әле синең генераль репетициягә кадәр вакытың бар: уйлап карамыйсыңмы?
Сәгать суга.
Ир. Онытып торам: минем режиссёрга шылтыратасым бар бит әле. (Телефонга таба бара.) Аннары чүп түгеп керәсем…
Хатын. Үзем түгим.
Ир (папирос каба). Тартасым да бар – мин үзем. Син юына тор, аркаңны уармын да син юынган арада түгеп керермен. (Барып, трубканы ала.)
Хатын. Йа Хода!.. (Телефон рычагына баса). Алайса, үскәнем, бар, автоматтан шылтырат.
Ир. Нигә? (Көлеп җибәрә.) Ә! Сиңа… граф Монте Кристо шылтыратырга тиеш бит әле! (Чиләкне алып, коридорга чыгып китә, куртка кия.) Уңышлар телим!
Хатын. Бәлки, көтеп торырсың? Бергә көләр идек.
Ир.