Hekayələr. Эрнест Миллер Хемингуэй
Читать онлайн книгу.
barmaqlarının ucunda dayanaraq adamların başları üstündən boyunlarını uzadır, irəlidə nəsə görmək istəyir və aramsız ciyildəyirdilər.
– Mən qorxmuram, – qətiyyətli qız dilə gəldi. – Buraxın. Axı bu, gülməlidir.
– Olmaya, istəyirsiniz sizi bu meyxanada atışmada güllələsinlər? – soruşdum. – Əgər aramızda ölən igidin dostları varsa, vurçatlasın başlayacaq.
Amma, görünür, barda onun dostları yox idi, çünki tapançalar tədricən qoburlara və ciblərə qoyuldu, ciyildəyən sarışınları skamyadan düşürdülər və sol küncə yığışanlar öz yerlərinə qayıtdılar. Pulverizatorlu adam isə arxası üstə sakitcə döşəmədə uzanmışdı.
– Polis gələnə qədər heç kim bayıra çıxmasın! – kimsə qapının ağzından qışqırdı.
Əli karabinli iki polis küçə patrulundan aralanıb girişdə dayanmışdı. Bu vaxt mən altı nəfərin meydana çıxmağa hazırlaşan futbolçular kimi bir-birinin ardınca düzülərək qapıdan sivişib çıxdıqlarını gördüm. Bunlardan üçü «atıcı»nı küçəyə dartanlar idi. Biri də onu güllələyən idi. Onlar polislərin yanından bu işə heç bir aidiyyəti olmayan kənar şəxslər kimi keçdilər. Bundan sonra polislərdən biri əlindəki karabinlə yolu kəsib elan etdi:
– Heç kim çıxmır. Hamı bir nəfər kimi yerində qalır.
– Bəs onları niyə buraxdınız? Niyə bizə olmaz, onlarasa olar?
– Onlar aviamexaniklərdir, aerodroma getməli idilər, – kimsə izah etdi.
– Əgər kimisə buraxıblarsa, qalanlarını saxlamaq axmaqlıqdır.
– Təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşlarını gözləmək lazımdır. Hər şey qanun və qaydalar çərçivəsində olmalıdır.
– Başa düşün, əgər, heç olmasa, bir adam buranı tərk edibsə, yerdə qalanları saxlamaq axmaqlıqdır.
– Heç kim çıxmır. Hamı yerində qalır.
– Kefdir, – qətiyyətli qıza dedim.
– Kef-zad deyil. Dəhşətdir.
Biz artıq döşəmədən qalxmışdıq və qız pulverizatorlu adamın uzandığı yerə tərəf baxırdı. O, əllərini geniş açıb uzanmışdı, ayağının biri qatlanmışdı.
– Gedim yazığa kömək edim. O, yaralıdır. Niyə kimsə kömək etmir, yarasını sarımır?
– Mən onu rahat buraxardım, – dedim. – Özünüzü bu işə qatmayın.
– Axı bu, qəddarlıqdır. Mən şəfqət bacıları üçün kurs keçmişəm və ona ilkin tibbi yardım göstərəcəyəm.
– Lazım deyil, – dedim. – Ümumiyyətlə, ona yaxın getməyin.
– Axı niyə? – Qız çox həyəcanlanmışdı, əsəbindən, demək olar, əsirdi.
– Çünki o ölüb, – mən dedim.
Polislər gələndən sonra bizi üç saat saxladılar. İşlərinə bütün tapançaları iyləməkdən başladılar. Bu yolla kimin atəş açdığını aydınlaşdırmağı düşünürdülər. Ancaq qırxıncı tapançaya çatanda, deyəsən, bezdilər. Onsuz da içəridə hər yandan nəm dəri gödəkçə iyi gəlirdi. Sonra onlar mərhum «qəhrəman»ın yanındakı masanın arxasında əyləşib sənədləri yoxlamağa başladılar. Yerdə uzanıqlı qalmış «qəhrəman» isə özünün boz mum oxşarını xatırladırdı – boz mum əllər, boz mum sifət.
Cırılmış köynəyinin altından «atıcı» heç nə geyməmişdi, ayaqqabısının altlığı isə yırtılmışdı. İndi, döşəmədə uzanmış vəziyyətdə o, balaca və yazıq görünürdü. Sənədləri yoxlayan mülki geyimli iki polisin oturduğu masaya yaxınlaşanlara onun üstündən adlamaq lazım gəlirdi. Qızın əri sənədlərini gah itirir, gah tapırdı. Haradasa buraxılış vərəqi olmalı idi, amma yoxa çıxmışdı və o, qan-tər içində ciblərini ələk-vələk edirdi. Nəhayət, buraxılış vərəqi tapıldı. Qızın əri vərəqi başqa cibinə qoyub yenidən axtarışa başladı. Üzünü tər basdı, saçları islanıb buruq-buruq oldu və o, qıpqırmızı qızardı. İndi belə təəssürat yaranırdı ki, onun təkcə məktəbli paltarı yox, aşağı sinif şagirdlərinin taxdığı günlüklü papağı da çatışmır. Deyirlər, həyəcan insanı qocaldır. Amma açılan atəş onu on il cavanlaşdırmışdı.
Oturub gözlədiyimiz vaxt qətiyyətli qıza söylədim ki, bütün bu baş verən hadisələrdən yaxşı bir hekayə çıxar və çox güman ki, mən nə vaxtsa onları qələmə alacağam; məsələn, altı nəfərin sıraya düzülüb qapıdan çıxmaları təsirli səhnə deyilmi? Qız hiddətləndi və dedi ki, bu barədə yazmaq olmaz, çünki İspaniya Respublikasının işinə zərər dəyə bilər. Mən etiraz edib cavab verdim ki, İspaniyaya çoxdan bələdəm və hələ köhnə vaxtlar, monarxiya dövründə Valensiyada, Allah bilir, nə qədər adam güllələyiblər. Respublika yaranmazdan yüz illər əvvəl Əndəlisdə bir-birini navax adlanan iri bıçaqlarla doğrayıblar. Əgər mən müharibə vaxtı “Çikote” barında mənasız bir hadisənin şahidi olmuşamsa, bu barədə yazmağa tam hüququm var. Belə bir hadisə Nyu-Yorkda, Çikaqoda, ya Marseldə baş versəydi, yenə yazardım. Bu məsələnin siyasətlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Amma qız dediyinin üstündə dayanmışdı. Ola bilsin, çoxları məhz onun kimi düşünərdi, bu barədə yazmağı düzgün hesab etməzdi. Amma alman, məsələn, hesab edirdi ki, bu, maraqlı hadisədir və mən özümün sonuncu siqaretimi də ona verdim. Nəhayət, üç saatdan artıq vaxt keçəndən sonra polislər dedilər ki, biz gedə bilərik.
“Florida” otelində məndən nigaran qalmışdılar. Çünki o vaxtlar bombardmanlar zamanı siz evə piyada qayıdırdınızsa və barlar səkkizin yarısında bağlanandan sonra hələ də gəlib çıxmırdınızsa, sizə görə narahat olmağa başlayırdılar. Mən evə qayıtmağıma şad idim və elektrik sobasının üstündə şam yeməyi hazırladığımız müddət ərzində baş verən hadisəni danışdım, söhbət hamının çox xoşuna gəldi.
Gecə yağış kəsmişdi, səhər isə buralarda qışın əvvəli üçün adi olan quru, aydın və soyuq hava var idi. Birə on beş dəqiqə qalanda mən səhər yeməyindən qabaq cin içmək həvəsi ilə “Çikote” barının fırlanan qapısından içəri girdim. Həmin vaxt orada adam az olur və barmenlə iki ofisiant üçlükdə mənim masama yaxınlaşdılar. Hamısı gülürdü.
– Nə oldu, qatili tutdular? – mən soruşdum.
– Günə zarafatla başlamayın, – barmen dedi. – Onun necə atəş açdığını gördünüz?
– Hə, – mən cavab verdim.
– Mən də. Həmin vaxt mən bax orada dayanmışdım. – Barmen küncdəki masanı göstərdi. – O, tapançanı düz adamın sinəsinə dirəyib atəş açdı.
– Camaatı burada hələ çox saxladılar?
– Gecə ikiyə qədər.
– Fiambrenin dalınca isə, – barmen meyiti nəzərdə tuturdu: menyuda soyuq ət məhz belə adlandırılmışdı, – yalnız bu gün saat on birdə gəldilər. Siz, çox güman, hər şeyi bilmirsiniz.
– Əşi, hardan bilsin, – ofisiantlardan biri dedi.
– Hə,