Aya Səyahət. Жюль Верн
Читать онлайн книгу.
isə onu yumruğu ilə hədələyib «Darıxma, səni fəth etməyimizə çox qalmayıb» deyirdilər. Bir qədər sonra isə yankilər artıq özlərini Ayın sahibi kimi aparırdılar. Adama elə gəlirdi ki, Ay indi Birləşmiş Ştatların bir parçasına çevrilib.
Bütün bu hay-küy düz gecə saat 2-dək davam etdi. Barbiken, nəhayət, izdihamın əlindən qurtulub evinə qayıda bildi. O özünü hədsiz dərəcədə əzgin hiss edirdi. Hərçənd onun yerinə lap Herakl[7] da olsaydı, çoxdan yorulub əldən düşmüşdü.
Səhəri gün Barbikenin təklifi ABŞ-ın bütün böyük şəhərlərinə yayıldı. «Topçular klubu» nun başda Nyu-York, Boston, Vaşinqton, San-Fransisko olmaqla iri şəhərlərdəki üzvləri teleqraf vasitəsilə məsələdən xəbər tutdular. Birləşmiş Ştatların dörd bir yanında klubun 30 mindən çox üzvü vardı. Onların hamısı Barbikendən dəvət məktubu alsa da, çoxu iclasa gedə bilməmişdi. Odur ki dünən axşamdan intizar içində idilər. Bilmək istəyirdilər ki, sədri təcili şəkildə belə bir iclas çağırmağa hansı vacib məsələ məcbur edib. Budur, indi onlar hər şeydən məlumatlıdırlar və Barbikenin niyyətini öyrəndikdən sonra bərk həyəcanlanıblar.
Növbəti gün isə Birləşmiş Ştatların, demək olar, bütün qəzet və jurnalları «Topçular klubu» sədrinin Ayı fəth etmək fikrinə düşməsindən yazırdı. Bu yazılanları bir-birindən maraqlı suallar müşayiət edirdi: Ayda həyat əlamətləri varmı? Ayın Yerdən görünməyən hissəsində nə var? Ayda hər şey sabitdir, yoxsa orada tez-tez hansısa dəyişikliklər baş verir?
Hələlik söhbət bu göy cisminə top atmaqdan gedirdi. Lakin hər kəs başa düşürdü ki, qarşıda onları çox möhtəşəm bir təcrübə gözləyir. Bəzi yankilər qəti əmin idilər, bəziləri isə, sadəcə, ümid edirdilər ki, Ayın sirlərini açmaq amerikalılara qismət olacaq.
Qəzet və jurnalların az qala hamısı Yerin peyki ilə bağlı bütün suallara tezliklə cavab tapılacağına ürəkdən inanırdılar. Hətta Boston Təbiətşünaslıq Cəmiyyəti, Albani Elm və İncəsənət Assosiasiyası, Nyu-York Coğrafiya və Statistika Cəmiyyəti, Filadelfiya Fəlsəfə Cəmiyyəti bu işdə «Topçular klubu» na maddi dəstək belə təklif etdilər.
Gərək düzünü deyəsən: o zamanadək hələ heç bir elmi ideya bu qədər dəstək görməmişdi. Barbikenin təklifinə kimsə nə şübhə, nə də əndişə ilə yanaşırdı. Halbuki Avropada bu cür təklifləri məsxərəyə qoyan, ələ salan xeyli insan tapılardı. Amerikada isə bir nəfər də belə adam tapa bilməzdin. Çünki elə şeylər var ki, Yeni dünyada onları ələ salmaq qadağandır…
4
Hər tərəfdən Barbikenin təklifinə dəstək və alqış yağırdı. Lakin bunların heç biri onda başgicəllənməsi yaratmadı. O, tezliklə «Topçular klubu» nun üzvlərini yenidən bir araya yığdı. İclasda irəli sürülən təkliflə bağlı alimlərin rəyini öyrənmək qərara alındı. Bu məqsədlə onlara müxtəlif suallar göndəriləcəkdi. Suallara alınacaq cavablardan sonra təklifin həyata keçirilməsinə başlanılacaqdı.
Beləliklə, hazırlanan suallar dərhal Massaçusets ştatındakı Kembric şəhər rəsədxanasına göndərildi. Bunun da səbəbi vardı: orada Şimali Amerikanın ən yaxşı alimləri çalışırdı. «Topçular klubu» nun üzvləri belə bir ciddi məsələdə ancaq onlara etibar edə bilərdilər.
Səbirsizliklə gözlənilən cavab məktubu cəmi iki gün sonra artıq Barbikenin əlində idi. O, rəsədxanadan gələn məktubu böyük bir həyəcanla açıb oxumağa başladı.
«Kembric rəsədxanasının direktorundan «Topçular klubu» nun sədrinə.
Kembric şəhəri, 7 oktyabr.
Cənab sədr!
Rəsədxanamıza ünvanladığınız sualları aldıqdan dərhal sonra təcili iclas çağırdıq. İclasda aşağıdakı suallar müzakirəyə qoyuldu:
1. Top mərmisinin Aya çatması mümkündürmü?
2. Yerdən Ayadək olan dəqiq məsafə nə qədərdir?
3. Başlanğıc sürəti kifayət qədər yüksək olan bir mərmi Aya nə qədər müddətə çata bilər?
4. Mərminin hədəfə çata bilməsi üçün Ay nə zaman daha əlverişli vəziyyətdə olacaq?
5. Topu göy cisminin hansı nöqtəsinə tuşlamaq lazımdır?
6. Topdan atəş açılarkən Ay göy qübbəsinin hansı nöqtəsində yerləşəcək?
Birinci sualın cavabı: Əgər mərmiyə saniyədə on iki min yard sürət verə bilərsinizsə, o, Aya çatacaqdır.
İkinci sualın cavabı: Ay Yer ətrafında dairə deyil, ellips cızır, odur ki müxtəlif vaxtlarda müxtəlif uzaqlıqda olur. Beləliklə, o, Yerdən ən çox 247.552 mil[8], ən az 218.657 mil məsafədə yerləşə bilir».
Üçüncü sualın cavabı: Əgər mərmi saniyədə on iki min yard sürəti qoruyub saxlasaydı, o, təxminən 9 saata Aya çatardı. Lakin mərminin sürəti tədricən azalacağı üçün onun hədəfinə yetişməsindən ötrü 83 saat 20 dəqiqə lazım gələcək. Həm Yerin, həm də Ayın mərmini cəzb edəcəyini nəzərə alsaq, onu müəyyənləşdirilmiş vaxtdan 97 saat 13 dəqiqə 20 saniyə öncə atmaq lazımdır.
Dördüncü sualın cavabı: Astronomik hesablamalara görə, mərmini atmaq üçün ən uyğun tarix gələn il dekabrın 4-dür. Həmin vaxt Ay perigeydə[9] olacaqdır.
Beşinci sualın cavabı: Mərmi 00və 280 şimal və ya cənub en dairəsinə tuşlanmalıdır.
Altıncı sualın cavabı: Atəş açılan yerdən Ayın mərkəzinə olan məsafə 640 bucaq təşkil etməlidir.
«Topçular klubu» nun üzvləri dərhal işə başlamalı və göstərilən tarixə – 4 dekabracan hazırlığı bitirməlidirlər. Əgər onlar həmin tarixi əldən versələr, oturub 18 il 11 gün gözləməli olacaqlar.
5
Gəlin bu yerdə Ay haqqında bir az ətraflı öyrənək. Çünki bu məlumatlar kitabımızın növbəti səhifələrində bizə məlum ola bilər.
Günəşin ətrafında səkkiz planet fırlanır. Ona məsafəcə ən yaxın olan Merkuridir. Ardıcıllıq belə davam edir: Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran və Neptun.
Bəzi planetlərin öz peykləri var: Uranla Saturnun səkkiz, Yupiterin dörd, Neptunun iki, Yerin isə bir. Yerin peyki Aydır.
Ay tarixboyu planetimizin sakinlərinin diqqətini daim özünə cəlb edib. Müsəlmanlar təqvimi Ayın Yer ətrafında fırlanması ilə hesablamağa başlayıblar. Onu müqəddəsləşdirən xalqlar da az deyil: qədim misirlilər Aya tanrı kimi baxır və onu İzida adlandırırdılar. Finikiyalılar[10] Aya Astarta, qədim yunanlar isə Feba adını veriblər. Lakin bu xalqların heç biri selenoqrafiya[11] sahəsində biliklərə malik deyildilər. Kimisi onu büllur göy qübbəsindən asılmış