İfşa edilmiş fırıldaqçı. Франц Кафка
Читать онлайн книгу.
bağbanın evi gəldi ağlıma. Evin sol tərəfinə aparan çəmənlik yoxuşu qaça-qaça çıxıb, qapı və pəncərələri tələsə-tələsə gözdən keçirdim. Evdə heç kəsin yaşamadığını dərhal anlamışdım, bununla belə hirsimdən ayaqlarımı yerə döyərək zəngi çaldım. Sonra geri qayıdıb nazik şırnaqla qan axan yaraya baxdım. Tanışımın dəsmalını qarda isladıb, qolunu birtəhər sarıdım.
– Nə etdin sən, əzizim, – deyindim, – mənim ucbatımdan özünü yaraladın. Sənin gözəl imkanın var, yaxşılıqların əhatə-sindəsən, qəşəng geyimli insanların masa arxasında və dağ yollarında tez-tez göründüyü gündüz vaxtı gəzməyə gedə bilərsən. Düşün bir, yazda arabaya minib meyvə bağlarına gedəcəyik; amma yox, təəssüf ki, biz yox, sən Annerllə gedəcəksən, sevinərək, gülüb-oynayaraq. Hə, hə, inan mənə, xahiş edirəm, Günəş də sizi ən gözəl şəkildə hamıya göstərəcək. Musiqi də olacaq, uzaqdan atların ayaq səsləri eşidiləcək, dərd-qəmə yer qalmayacaq, hay-küy qopacaq, xiyabanlarda qarmonlar çalınacaq.
– Aman tanrım! – tanışım dedi; ayağa qalxaraq mənə söykəndi; və yola düşdük, – Axı, bu kömək deyil! Məni sevindicərək heç bir şey yoxdur. Bağışlayın. Gecdir artıq? Bəlkə, sabah səhər-səhər bəzi işləri görməli oldum. Aman tanrım!
Divarın yanında yanan fənər ağac gövdələrinin kölgəsini yolun və qarın üstünə salır, müxtəlif ölçülü budaqların əyri-üyrü, sınıq-salxaq kölgələri isə yamaca düşürdü.
KƏNDDƏ TOY HAZIRLIĞI
I
Girişdən keçib qapının önünə çıxan Eduard Raban yağış yağdığını gördü. Narın yağış idi.
Qarşısındakı səkidə nizamsız addımlarla yeriyən çoxlu insan vardı. Bəziləri yolun o biri tərəfinə keçirdi. Balaca bir qız irəliyə uzatdığı əllərində yorğun itini aparırdı. Öz aralarında söhbət edən iki cənabdan biri ovuclarını yuxarı tutaraq, sanki nə isə dartırmış kimi qollarını qaldırıb endirirdi. Bu zaman şlyapası lent, toqqa və güllərlə bəzədilmiş bir xanım göründü. Sağ əlində incə bir əl ağacı tutmuş və sol əlini isə iflic adamlar kimi sinəsinə sıxmış bir gənc tələsə-tələsə onun ardınca getdi. Siqaretlərinin tüstüsü uzunsov və kiçik buludlar kimi göyə qalxan kişilər də hərdən gözə dəyirdi. Üç cənab, – bunlardan ikisi yüngül paltolarını qollarının üstünə atmışdı, – dayandıqları divarın yanından ayrılıb küçəyə yaxınlaşır, ətrafa göz gəzdirir, sonra söhbət edə-edə geri qayıdırdı.
Gəlib-keçənlərin arasından yola səliqə ilə döşənmiş daşlar görünürdü. Boyunlarını irəli uzadan atlar hündür və incə təkərlər üzərindəki arabaları çəkirdi. Yumşaq oturacaqlarda əyləşmiş insanlar səssizcə piyadalara baxır, küçədəki mağazalara, evlərə və göy üzünə tamaşa edirdilər. Arabalardan biri digərini ötüb keçdikdə, atlar bir-birinə sıxılır, qoşqu qayışları aşağı sallanırdı. İrəlidəki arabanı ötüb keçənə qədər heyvanlar dişləni dartır, arabalar yırğalana-yırğalana sürət götürürdü, sonra atlar yenə öz aralarında məsafə saxlayaraq, uzunsov başlarını bir-birinə tərəf çevirirdi.
Bir neçə nəfər qaça-qaça gəlib, girişin yanında quru qalmış mozaik küçə daşlarının üstündə dayandı; və yavaş-yavaş geriyə boylanıb, göydən qarmaqarışıq şəkildə bu dar küçəyə yağan yağışa baxdı.
Raban özünü yorğun hiss edirdi. Dodaqları, Mavritaniya naxışları ilə bəzədilmiş enli qalstukunun rəngi kimi solğun idi. Qarşıdakı evin daş çıxıntısına söykənərək, donunun ətəklərini yığıb ayaqqabılarını gözdən keçirən bir qadın indi ona baxırdı. Amma özünü saymazlığa vurmuşdu, bəlkə də heç Rabana baxmırdı, onun düz qarşısına yağan yağışa, ya da başının üzərində divardan asılmış şirkət adlarına göz gəzdirirdi. Rabana elə gəldi ki, qadının baxışlarında təəccüb var. “Əgər hər şeyi ona danışa bilsəydim, – deyə düşündü, – yəqin təəccüblənməzdi. İnsan iş yerində o qədər yorulur ki, məzuniyyətə çıxdıqda yaxşıca dincəlməyə halı qalmır. Lakin heç bir iş insana hamıdan onu sevməyi tələb etmək üçün haqq vermir, yox, o tənhadır, başqaları üçün yaddır və sadəcə maraq obyektidir. Nə qədər ki, “mən” demək əvəzinə “insan” deyirsən, hər şeyi asanlıqla danışa bilərsən, lakin o insanın sən özün olduğunu etiraf etdikdə dəhşət içində qalırsan”.
Raban dizlərini büküb dama-dama kətanla üzlənmiş çamadanını yerə qoydu. Yağışın suyu küçənin kənarları ilə çay kimi axıb, sürətlə arxlara tökülürdü. “Əgər mən özüm “insan”la “mən” arasında fərq qoyuramsa, başqalarından şikayətlənməyə haqqım varmı? Yəqin, onları ədalətsiz adlandırmaq olmaz, amma çox yorulduğum üçün hər şeyi tam dərk etməyə də bilərəm. O qədər yorğun idim ki, yol yaxın da olsa, vağzala qədər getməyə çətinlik çəkirdim. Axı, nə üçün bu qısa məzuniyyətimdə şəhərdə qalıb dincəlməyim? Bu sadəcə ağılsızlıqdır… Axı, bilirəm ki, yolda xəstələnəcəyəm. Qalacağım otaq da rahat olmayacaq, kənddə başqa cür mümkün deyil. Üstəlik, iyunun əvvəli olduğu üçün kənd havası çox sərin olacaq. Doğrudur, bunu nəzərə alaraq geyinmişəm, amma axşamlar gəzintiyə çıxan insanlara mən də qoşulmalı olacağam. Orada kiçik göllər var və kənd camaatı adətən bu göllərin ətrafında gəzişir. Yəqin ki, soyuqlayacağam. Amma söhbətlərə çox da qarışmayacağam. Mən bu gölləri uzaq ölkələrdəki göllərlə müqayisə edə bilmərəm, çünki o yerlərə getməmişəm. Ay haqqında danışıb xoş hisslər duymaq, daş yığınının üstünə çıxıb xam xəyallar qurmaq üçünsə çox qocayam; belə etsəm, hamı mənə gülər”.
İnsanlar başlarını aşağı əyib, tünd rəngli çətirlərini yuxarı qaldıraraq yaxınlıqdan keçib gedirdilər. Bu zaman bir yük arabası göründü; samanla dolu qozladakı arabaçı ayaqlarını elə rahatca uzatmışdı ki, bir ayağı az qala yerə dəyir, digər ayağı isə samanın içinə girmişdi. Elə bil, günəşli havada çöldə dincəlirdi. Lakin cilovu diqqətlə tutmuşdu ki, üstünə dəmir çubuqlar yığılmış araba tünlüyün arasından xətərsiz keçsin. Çubuqların əksi gah yerdəki sulara düşüb qıvrılır, gah da islanmış daşların üstü ilə yavaş-yavaş sürüşürdü. Qarşı tərəfdəki qadının yanında dayanmış uşaq bağbanlıq edən kəndlilər kimi geyinmişdi. Onun gen və uzun ətəkli ləbbadəsini qoltuğunun altından bağlanmış dəri kəmər saxlayırdı; gözlərinin üstünə düşmüş, yarımkürə formasında olan papağının yuxarısındakı qotaz sol qulağına qədər sallanmışdı. Yağış onu sevindirirdi. Giriş qapısından kənara qaçıb, yağışda daha çox islanmaq üçün papağını çıxardı və göyə baxdı. Gölməçələrin içində tullanıb-düşərək suyu ətrafa sıçratdığı üçün yoldan keçənlər onu bərk danladı. Nəhayət, qadın onu yanına çağırıb əlindən tutdu, amma uşaq da daha dəcəllik etmədi.
Raban birdən təşvişə düşdü. Bəlkə gecikib? Həm paltosunun, həm də pencəyinin qabağı açıq olduğundan tezcə saatını çıxardı. Saat dayanmışdı. Bir az arxada dayanmış qonşusundan saatı soruşdu. Qonşusu biri ilə söhbət edirdi və gülüşünü kəsmədən Rabana tərəf dönüb “Beşə işləyir” dedi və tez də başını çevirdi.
Raban