İfşa edilmiş fırıldaqçı. Франц Кафка
Читать онлайн книгу.
yatağa uzandıqda, nə qədər xoşbəxt arzular yorğanın altında boğulub ölür və və nə qədər bədbəxt yuxular canlanır?
– Nə xoşbəxt arzularım, nə də bədbəxt yuxularım var.
Pencəyimin yaxalığından tutub silkələdi, sonra gözlərini qıyıb astadan dedi:
– Bilirsiz nə var? Siz çox gülməlisiniz!
Və yoluna davam etdi, mənsə özüm də bilmədən onun ardınca getdim, çünki dediyi sözlər beynimi qarışdırmışdı.
Bu əvvəlcə məni sevindirdi, çünki məndə bir şeyin varlığını təxmin etmişdi, hərçənd təxmin etdiyi şey məndə olmasa da, tanışımın var zənn etməsi məni onun gözlərində ucaldırdı. Bu cür münasibətdən şad olmuşdum. Evə getmədiyim üçün sevinirdim, tanışım gözümdə çox qiymətli bir insana çevrilmişdi, çünki layiq olmadığım halda mənə digər insanların qarşısında dəyər verə bilərdi! Tanışımı mehriban baxışlarla süzürdüm. Onu təhlükələrdən, xüsusən də rəqib və qısqanclardan qoruduğumu düşünürdüm. Onun həyatı indi mənim üçün öz həyatımdan da qiymətli olmuşdu. Gözəl çöhrəsi vardı; qadınların qəlbini fəth etdiyi üçün qürur duyurdum, axı bu axşam iki qızdan aldığı öpüşlərin mən də şahidi olmuşdum. Hə, çox nəşəli axşam idi!
Sabah freyleyn Anna ilə danışacaq tanışım; əvvəlcə, adi şeylər haqqında söhbət edəcəklər, sonra o özünü saxlaya bilməyib birdən deyəcək: “Anna, dünən gecə elə bir adamla vaxt keçirdim ki, əzizim, sən ömründə bu cür birinə rast gəlməyibsən. Bilirsən, nəyə oxşayırdı; necə səni başa salım, elə bil, yuxarısına sarı dərili, qara tüklü baş keçirilmiş sağa-sola yellənən uzun çubuq idi. Bədəni çox sayda sarımtıl ipək parçacıqlarla örtülmüşdü, dünən gecə hava küləksiz olduğu üçün bu parçacıqlar tərpənmirdi. Mənim yanımda ürkək-ürkək yeriyirdi. Anna, əzizim, sən yəqin ki, bir az gülər, bir az da qorxardın, mənsə səndən başqa heç kəsi fikirləşmirdim, bütün qəlbim səninlə idi, buna görə də onun kimi bir adama rast gəldiyim üçün hətta sevinirdim. Bəlkə də, taleyi gətirməyib, bədbəxtdir, bu səbəbdən susurdu, amma onun yanında daim xoş bir narahatlıq hiss edirsən. Öz xoşbəxtliyimə o qədər aludə olmuşdum ki, hətta səni də az qala unudacaqdım. O hər dəfə yastı sinəsi ilə nəfəs aldıqda, sanki ulduzlu səmanın enib-qalxdığını görürdüm. Göy üzünün ənginlikləri birdən-birə aydınlaşırdı. Elə bilirsən, şişirdirəm, Anna, yox, ruhuma and olsun, yox! Amma sənin öpüşlərin mənim üçün bütün ənginliklərdən əzizdir, Anna. Gəl öz sevgimizdən danışaq!”.
Yavaş-yavaş yeriyərək sahilyanı küçəyə çıxdıqda, tanışıma öpüşlərə görə həsəd aparsam da, bunları Annaya dedikdə, yəqin ki, gizlicə xəcalət çəkəcəyi üçün sevinirdim.
Lakin o an düşüncələrim bir-birinə qarışırdı, çünki qarşı sahildəki Vltava və şəhər məhəllələri zil qaranlığa bürünmüşdü. Yalnız bir neçə işıq bərq vuraraq, onlara baxan gözlərlə oynayırdı.
Bəndin yanında dayandıq. Əlcəklərimi əlimə keçirdim, çünki suyun soyuqluğu sahildə də hiss olunurdu. Sonra gecə çay qırağında çoxlarının etdiyi kimi, heç bir səbəb olmadan dərindən köks ötürdüm və yoluma davam etmək istədim. Amma tanışım suya baxır və qımıldanmırdı. Bir az sonra sahildəki sürahiyə (məhəccər) yaxınlaşıb, dirsəklərini dəmirə söykədi və alnını ovuclarına qoydu.
Bunun axmaqlıq olduğunu düşündüm. Üşüyürdüm, paltomun yaxalıqlarını qaldırdım. Tanışım birdən dikəldi, sürahidən (məhəccər) tutmuş gərgin əllərinə dayaq verərək gövdəsini irəli uzatdı. Bu narahat sükutu pozmaq üçün utana-utana dedim:
– Qəribədir, yalnız gecələr öz xatirələrimizə qərq ola bilirik, elə deyilmi? Bilirsən, indi nə yadıma düşdü? Bir dəfə çayın sahilindəki skamyada başımı arxaya söykəyib oturmuşdum. Qarşı sahilin dumanlı təpələrinə baxırdım; sahidəki oteldən incə skripka səsi gəlirdi. Arabir hər iki sahildən ağappaq tüstülü qatarlar keçib-gedirdi.
Beləcə, bu sözləri deyərkən, maraqlı eşq əhvalatlarını xəyalıma gətirərək danışırdım; bir az kobudluq, qətiyyət və zorakılıq da qata bilərdim.
Amma sözümə təzəcə başlamışdım ki, tanışım birdən çevrilib, məni hələ də burada gördüyünə təəccüblənərək, – mənə belə gəldi, – dedi:
– Bilirsinizmi, həmişə belə olur. Bu gün qonaq getməzdən əvvəl, axşamcağı bir gəzmək istədim, pilləkənlə aşağı düşəndə əllərimin ağ manjetlər içində necə sağa-sola yelləndiyini görüb təəccübləndim; elə qəribə şəkildə yellənirdilər ki. Bildim ki, başıma macəralar gələcək. Gəldi də. Həmişə belə olur.
Son sözlərini yeriyə-yeriyə, dilucu dedi. Amma bu mənə çox toxundu, məyus oldum, bəlkə də uzun boyum onun xoşuna gəlməmişdi, çünki mənim yanımda lap cırtdana oxşayırdı. Gecədən xeyli keçsə də və demək olar ki, heç kəslə rastlaşma-saq da, bu vəziyyət məni o qədər narahat etdi ki, əllərim dizlərimə dəyənə qədər belimi bükdüm. Lakin tanışım niyyətimi başa düşməsin deyə, yerişimi tədricən, ehtiyatla dəyişdim, diqqətini üzərimdən yayındırmağa çalışdım, əlimi uzadıb ona Atıcılar adasındakı ağacları və körpünün çayda əks olunan işıqlarını göstərdim. Amma tanışım birdən üzünü mənə sarı çevirib təmkinlə dedi:
– Bu nədir, nə üçün ikiqat olub yeriyirsiniz? Mənimlə eyni boyda olmusunuz.
– Ola bilər, – deyə cavab verdim. – Amma bu mənim xoşuma gəlir. Bilirsinizmi, mən zəifəm, çox çətinliklə dik dayanıram. Axı, uzundrazam…
O bir az şübhə ilə dedi:
– Yox, sadəcə şıltaqlıq edirsiniz. Məncə, bir az əvvəl dikəlib yeriyirdiniz, elə qonaqlıqda da dik dayanmışdınız. Deyəsən, rəqs də edirdiniz? Yox? Amma dik yeridiyinizi dəqiq bilirəm, bunu ində də bacararsınız.
Mən hirslə cavab verdim:
– Hə, elədir, mən dik yeriyirdim. Amma siz məni qiymətləndirmirsiniz. Yaxşı davranışın nə olduğunu bilirəm, buna görə də ikiqat olub yeriyirəm.
Lakin bu onun üçün adi bir şey deyildi, xoşbəxtlikdən beyni dumanlandığına görə sözlərimi başa düşməmişdi və yalnız bunu deyə bildi:
– Necə istəyirsiniz, – və Dəyirman qülləsindəki saata baxdı, birə az qalmışdı.
Mənsə öz-özünə deyindim: “Bu nə zalım adamdır! Mənim sözlərimə qətiyyən əhəmiyyət vermir! O xoşbəxtdir, vəssalam, xoşbəxt insanlar həmişə belə olur, ətrafda baş verən hər şeyi təbii hesab edirlər. Xoşbəxtlik onlara hər şeydə gözəl bir səbəb tapmağa imkan verir. Əgər indicə suya tullansaydım, ya da onun qarşısında yerə uzanıb qıvrılsaydım, bunlar tanışımın xoşbəxt dünyasında təbii hal kimi görünəcəkdi. Əgər onu başa salmağa çalışsaydım, – şübhəsiz, xoşbəxt insanlar o qədər təhlükəlidir ki, – o məni bir quldur kimi öldürərdi. Buna heç bir şübhə ola bilməz, mənsə qorxaq idim və qorxumdan qışqırmağa da cürətim çatmırdı… Aman allah!”.
Qorxu içində ətrafıma boylandım. Uzaqda qara şüşəli qəhvəxananın qarşısında bir polis səkinin üstündə sürüşürdü. Qılıncı maneçilik etdiyi üçün onu əlinə