Qılınc və qələm. Мамед Саид Ордубади
Читать онлайн книгу.
əlimizdən almağa çalışırlar. Onlar çox yaxşı bilirlər ki, ana dili olmayan bir xalqın milli mədəniyyəti də ola bilməz. Təzə xanədan köhnə xanədandan irs qalan casusları, yaltaqları, öz xalqını satanları ətrafına yığıb onlara istinad etməməlidir. Əgər belə olmazsa, əgər təzə xanədan köhnə xanədanın irslərindən istifadə edərsə, o zaman mən onun əleyhinə olacağam. Təzə xanədan Gəncə hakimini Arandan götürməzsə, mən bütün varlığımla çalışıb ona qarşı xalq üsyanını qoyacağam.
Fəxrəddin bu sözdə qalxıb Nizamini öpdü və:
− Mən səhərdən bəri səndən bu sözləri gözləyirdim, – dedi.
Bu söhbətlərdən sonra Fəxrəddin Əmir İnanca qarşı düzəltmək istədiyi üsyanın nədən ibarət olacağı və nə cür başlanacağı haqqında danışdı. O hələ sözünü bitirməmişdi ki, qapı vuruldu və sonra Əmir İnancın sərkərdəsi Hüsaməddin dörd nəfər silahlı nökərlə bərabər otağa daxil oldu.
Hüsaməddin:
− Salam əleyküm! – deyə baş əydi və əlavə etdi: – İcazə versəydiniz, sizinlə bəzi məsələlər haqqında danışardım. Lakin şairi rahatsız edəcəyimə görə əvvəlcədən üzr istəyirəm, – bunu deyərək Hüsaməddin Fəxrəddinin üzünə baxdı. Heç şübhə yox idi ki, onun şairlə nəzakət dairəsində danışmasının səbəbi Fəxrəddinin orada olması idi. Fəxrəddin isə ona heç də etina etmirdi. Lakin Nizami onun cavabını verərək dedi:
− Əyləşin, siz mənim bu həqir evimə xoş gəlib səfa gətiribsiniz.
Hüsaməddin oturdu və nökərlərinə tərəf dönərək:
− Siz həyətdə durub məni gözləyin, – dedi.
Hüsaməddin oturub şairin evini və evindəki yoxsul şeyləri gözdən keçirirdi.
Əmir İnancın qızı Qətibəni özünə məftun edən şairin var-dövləti bir neçə köhnəlmiş palaz, bir dəst yorğan-döşək, kitablar, kağızlar, yemək üçün qablardan ibarət idi. Sarı samanla suvanmış olan palçıq divarlı otaqların birində böyük şairə Məhsəti xanım, o birində isə şairin özü yaşayırdı.
Hüsaməddin otaqları lazımınca nəzərdən keçirəndən sonra Nizamiyə tərəf dönüb:
− Siz mənə məktub göndərmişsinizmi? – dedikdə Nizami təəcüblə:
− Mən sizə heç bir məktub göndərməmişəm. Siz bir qoşun sərdarı, mənsə yoxsul bir şair, bizim aramızda nə kimi məktublaşma ola bilər?
Hüsaməddin əlini qoynuna atıb bir məktub çıxartdı:
− Alıb oxuyun, bu məktubu mənə yazan siz deyilsinizmi?
Nizami məktubu alıb oxudu:
– “Möhtərəm Hüsaməddin!
Sizin Arandakı şöhrət və şücaətiniz mənə məlumdur. Lakin sevgi və məhəbbət işlərində nə şöhrət, nə də şücaət bir iş görər. Mən sizi xəbərdar edirəm: Əmir İnancın qızı Qətibənin yaxasından əl götürünüz. Başqasının iqbalına şərik olmaq qəhrəmanlara və şöhrətli adamlara yaramaz. Doğrudur, mən yoxsul bir şairəm, lakin xoşuma gəlməyən adamla mübarizə etməyi də bacararam.”
Nizami məktubu oxuyub güldü və Fəxrəddinə dedi:
− Heç anlamıram, Əbül-Ülanın bu həyasız cariyəsi məndən nə istəyir?
Sonra o, Hüsaməddinə cavab verib dedi:
− Möhtərəm Hüsaməddin, sizdən üzr istəyirəm, Səba xanım sizi rahatsız edibdir. Hərgah bu məktubu mən sizə yazmış olsaydım, nə qorxardım, nə də üzr istərdim. O həyasız belə bir məktubu da Qətibə xanımın dilindən mənim gələcək həyat yoldaşımın adına göndəribdir. İndi bir neçə kəlmə də mənim Qətibə ilə olan əlaqəmdən danışaq. Siz ağıllı adamsınız, çox da gənc deyilsiniz və yaxşı bir düşünün, bütün varı palçıq evdən və bu evdəkilərdən ibarət olan bir şair Qətibə kimi zəngin bir qızla evlənmək xəyalına düşərmi? O mənim nəyimə lazımdır? Əcəba, siz məni o qədər namussuz, o qədər şərəfsizmi hesab edirsiniz? Mən Qətibəylə evlənib Əmir İnancın süfrəsinin başındamı sülənəcəyəm?! Siz ki o qızın dəli sevgisini bilirsiniz. Görürsünüz ki, mən ondan qaçıram, görürsünüz ki, o mənə rahatlıq vermir. Meşədə, bağda, küçədə, meydanda – harada görürsə, məni evinə dəvət edir. Nə edim? Mən şairəm, bir gəncin ümidlərini qırmağın ən böyük bir günah olduğunu anlayıram. Həm də Səba kimilərin fitnə-fəsadından qorxuram. Çünki Səba xanım kimi saray cariyələri belə bir məsələni çıraqla axtarırlar. Onlar bu kimi hadisələri alış-veriş şəklinə qoyub pul qazanırlar. Siz Hüsaməddin, Səba xanımı tanımırsınızmı? Onun Əbül-Ülanın qızı Mahtab xanımı bir vaxtda səkkiz nəfərə nişanladıb hamısından hədiyyə və zəhmət haqqı aldığını eşitməmişsinizmi?
Hüsaməddin:
− Bunların hamısını bilirəm, – dedi və əlavə etdi: – demək ki, siz mənim sevgimə maneə törətməyəcəksiniz?
− İnanın, Qətibə gözəldir, elmli, biliklidir, şöhrətlidir. Lakin bunların heç birisi mənim üçün deyil. Sizə bir şair kimi söz verirəm, mən onu sevməyəcəyəm. Mən anacq iki kərə onun əlini sıxmışam. Bunu da məndən öz nəzakətim tələb etmişdir. Kim bilir, bəlkə, təsadüf olursa, bir daha onun əlini sıxmaq məcburiyyətində qalaram. Lakin bunu sevgi hissləri kimi məna etməyin.
Fəxrəddin mənim uşaqlıq yoldaşımdır. O məni özüm qədər tanıyır, o bilir ki, Qətibənin sevgisi nə qəlbimə, nə də vicdanıma yerləşir.
Hüsaməddin Nizaminin əlini sıxaraq dedi:
− Mən vicdanlı bir zatın evində oturduğum üçün vicdanla da danışmalıyam. Sizin bu qədər alicənablığınıza bir xidmət etmək istəyirəm. Siz öz sevgili Rənanızı tez bir zamanda evinizə gətirin, çünki Qətibə sizi onun sevgisindən azad etmək üçün Rənanı da Bağdada göndəriləcək qızların siyahısına salmışdır. Zənn edirəm ki, siz onu evinizə gətirəndən sonra Əmir ərə getmiş bir qızı ərindən alaraq Bağdada göndərməkdən utanar…
Sonra o, Fəxrəddinə tərəf döndü:
− Gənc bir qəhrəman olduğun üçün səni də sevirəm, – dedi.
− Əmirdən ayıq ol, Dilşad da sənin deyil. Rica edirəm, danışdıqlarımız burada qalsın.
Sonra Hüsaməddin ayağa qalxaraq Nizami və Fəxrəddinlə vidalaşıb otaqdan çıxdı.
ŞAİRİN SON SÖZÜ
Axşam çağı idi. Günəşin istiliyi axşam küləkləri qarşısında məğlub olaraq get-gedə təsirini itirirdi. Səyahət vaxtı keçirdi, çay kənarına səyahət üçün gələnlər çəkilib gedirdi. Şair də qalxıb çayın kənarı ilə şərqə doğru döndü. Musa dəyirmanının ətrafındakı söyüdlükdən qalxıb Səncər meydanına tərəf getdi. Bu zaman onu arxadan bir nəfər səslədi:
− Möhtərəm şair, bir az ayaq saxlayın.
Şair dönüb arxasına baxdıqda Qətibənin qoca bağbanı Salimin gəldiyini görüb dayandı.
Salim başı titrəyə-titrəyə Nizamiyə