Bakı Neft Sənayesi Fəhlələrinin Həmkarlar İttifaqı adlı bir təşkilat var idi. Fəhlələrin iqtisadi mənfəətləri ilə əlaqədar olan bu rəsmi qurum gizli siyasi fəaliyyətlə məşğul idi. Çarlıq əlehinə də gizli çalışan milli təşkilat mənsublarından olan əmim Məhəmməd Əli bu qurumun katibi vəzifəsini icra edirdi. Bir gün o, Kobanın1 bizimlə görüşmək istədiyini dedi.

      Bakıdakı Balaxanı neft mədənlərində bir fabrikin işçilərinə məxsus evlərdən birində, çox sadə bir otaqda qarşımıza fiziki cəhətdən zəif və ortaboylu bir nəfər çıxdı. Sadə geyimli olan bu şəxsin çopurlu üzünə diqqətlə baxdım. Çöhrəsinə ciddi təbəssüm qatıb, bizi səmimi qarşıladı. Gürcü aksenti ilə rusca danışırdı. Hal-əhvaldan sonra söz siyasi və sosial mövzuda davam etdi.

      Söhbət ötən günlərin aktual mövzusu ilə bağlı olacaqdı. Ozamankı sosialistlər, xüsusən də

      Marksistlər, Bolşeviklər fəhlə sinfini və proletariatı idealizə edirdilər. Koba proletariat sinfinin digərlərinə nisbətdə fərqli olması üzərində dayandı. Kapitalizmin dünya ədalətsizliyindən asılı olan mülkiyyətə dayanmış sistem olduğunu dedi. Ona görə də dünyanı firavan görmək istəyən əsl azadlıq və

      ədalət tərəfdarları bu sistemi kökündən yıxmalıdırlar. Xalqları zülüm və istibdad altında saxlayan çar rejimi bu sistem üzərində qurulmuşdur. Onun kökünü tamamilə kəsmək üçün bu mülkiyyət sistemi yıxılmalıdır. Belə dərin bir inqilaba ancaq mülkiyyətlə əlaqələri olmayan proletariat sinfi hazır olur, çünki o heç nəyə malik deyil. Onun malı ancaq iki əli və bir başıdır. İnqilab mövzusunda yalnız proletariatın səmimiyyətinə inanmaq lazımdır. Marksistlərin məşhur seçilmiş sinif nəzriyyəsinə

      uydurulan bu formulla təkrar qarşılaşdığını Stalin bariz misalla təsvir etdi. Onu da dedi ki, bir qrup fəhlə ilə görüşüb, təşkilati işlərlə məşğul olur.

      Bir gün bu qrupun davamçılarından biri haqqında şübhələndiyimi və ona inanmadığımı dostlarıma dedim. Sonra bir neçə dəfə rastlaşsaq da sonra onu aramızda görmədim. Bu adam haradadır, niyə

      görünmür? – deyib, yoldaşlardan soruşdum.

      Fəhlələr – yoldaş Kobaya inanmıram dediyiniz üçün biz də onu sıralarımızdan çıxardıq!.. – dedilər.

      Proletariata sədaqəti haqqında danışdığı bu hekayədən çıxarılacaq hissə dəqiqdir.