Музейлік электронды сөздік. Тәттігүл Картаева
Читать онлайн книгу.
– лар негізінен арнайы ғылыми зерттеулер нәтижесінде қалыптасады, камералық өңдеуден соң музейге келіп түседі, ғылыми атрибуциясы музейге дейін, не болмаса музейге келгеннен кейін де жасалады. Ең ірі және бағалы археологиялық К. – ларды Түркияда Стамбул Археологиялық музейінен, Қытайда Гугунь Патша сарайынан, Ресейде Эрмитаж, Мәскеудегі тарихи музейлер, Қазақстанда ҚРОММ, ҚР Ұлттық музейінен, өңірлік тарихи-өлкетану музейлер қорынан көруге болады. Жергілікті тарихи-өлкетану музейлеріндегі археологиялық К. – лар жергілікті тарихты сипаттайды. Ғылыми зерттеулер және археологиялық жаңалықтардың ашылуы, музейлер қорында жаңа археологиялық К. – лардың толығуын тездетті. Мысалы, Ресейде палеолит дәуірінің жиынтығы «Кижи» музей – қорықтары жасалынды.
Көркемсурет коллекциясы – сурет өнерінің (суреттер, графиктер, мүсіндер), сәндік-қолданбалы және халықтық өнердің құралдарын жинау. Барлық уақытта эстетикалық талаптарды қанағаттандыру үшін эстетикалық көзқарастарын және өнер ғылымдары жайлы эстетикалық дамуға қызмет етеді. Көркемсурет К. – сы түрі болып көне грекиялық Мусейондар музейінің шіркеулер К. – лары, Көне Рим шіркеулерінде және термаларының К. – лары болып саналады. Шіркеулердің, монастырдың, ортағасырлық Еуропаның патшалар қазынасының, әмбебап көне К. – лардың, Кунсткамералардың құрамдық бөлігі болып табылды. Көркемсурет туындыларын мақсатты түрде К. – лау Италиядағы Қайта өрлеу дәуірінен басталды. Бұл үдеріс Ресейде 18 ғ. – ларға тура келді, мұнда жаңа көркемдік көрмелер және бағалы көркемдік К. – лар ғимараттарда және жеке жайлардан басталды. Көркемдік К. – ларды қою үшін арнайы ғимараттар салынды. 19 ғ. – дың басында алғаш рет көркемдік К. – ларда жаңа замандағы орыс көркем суретшілерінің туындылары пайда болды. Осылайша жеке музейлер жанында Павел Свиньиннің «Русский музейум» және т.б. пайда болды. 19 ғ. – дың екінші жартысында жеке көркемдеу К. – ларының негізінде көркемдік музейлер құрылды: Третьяковская көрмесі, Цветковская көрмесі және т.б. Өзінің талғамына және сән үлгісіне мән беретін К. жинаушылар енді өнертану аумағын зерттей бастады. Көркемдік К. 19 ғ. – дың соңында мамандандырылды. Онда көркемдік өнердің жеке аумағы ретінде иконаларды жинақтау (И.С. Остроуховтың К. – лары), сәндік-қолданбалы өнер заттарынан (М.К. Тенишевотың, Г.А. Брокараның К. – лары) бөлініп шығады. 20 ғ. – ларда көркемдік К. жинаушылар мемлекеттік жинақтық қорды біртіндеп толтыратын жеке К. – ның маңызды бөлігі болып қаланды.
Этнографиялық коллекция – белгілі бір айқындалған этностың немесе этникалық топтың мәдениетін көрсететін заттарды жинауға жүйелендірілді. Тұрмыстық ортадан алынған заттар К. – лық жинақтау шегінде бола алады және музей экспонаты этномәдениеттік ақпараттарды сақтағанда ғана бола алады. Этнографикалық К. – лар этностардың материалдық мәдениетін (тұрмыстық, шаруашылық, өндірістік, діни) ғана емес, материалдық емес мәдениет мұраларын (дәстүрлер, сенімдер, фольклор) да көрсетеді. Этнографикалық К. – лардың артефактілері өзіндік