«I cóż wypłaczemy?…

      Płakałem, pomnisz, kiedy się wydarłem

      Na wieki wieków z twojego objęcia;

      Gdy dobrowolnie dla szczęścia umarłem,

      Ażeby krwawe spełnić przedsięwzięcia.

      Już uwieńczone zbyt długie męczeństwo!

      Teraz stanąłem u życzeń mych celu,

      Mogę się zemścić na nieprzyjacielu:

      A ty mi przyszłaś wydzierać zwycięstwo!…

      Odtąd jak znowu z okna twej wieżycy

      Spojrzałaś na mnie: w całym kręgu świata

      Znowu nic nie ma dla mojej źrenicy,

      Tylko jezioro i wieża, i krata…

      Wkoło mnie wszystko wre wojny rozruchem:

      Śród trąb odgłosu, śród oręża szczęku,

      Ja niecierpliwym, wytężonym uchem

      Szukam ust twoich anielskiego dźwięku,

      I dzień mój cały jest oczekiwaniem,

      A gdy wieczornej doczekam się pory,

      Chcę ją przedłużyć rozpamiętywaniem:

      Ja życie moje liczę na wieczory!

      Tymczasem Zakon spoczynkowi łaje45,

      O wojnę prosi, własnej żąda zguby,

      I mściwy Halban wytchnąć mi nie daje:

      Albo dawniejsze przypomina śluby,

      Wyrżnięte sioła i zniszczone kraje;

      Albo, gdy nie chcę skargi jego słuchać,

      Jednym westchnieniem, skinieniem, oczyma,

      Umie przygasłą chęć zemsty rozdmuchać…

      Wyrok mój zda się przybliżać do końca,

      Nic już Krzyżaków od wojny nie wstrzyma.

      Wczoraśmy z Rzymu odebrali gońca,

      Z różnych stron świata niezliczone chmury

      Pobożny zapał w pole nagromadził,

      Wszyscy wołają, abym ich prowadził

      Z mieczem i krzyżem na wileńskie mury…

      A przecież – wyznam ze wstydem ! – w tej chwili,

      Kiedy się ważą narodów wyroki,

      Myślę o tobie, wynajduję zwłoki,

      Żebyśmy jeszcze dzień jeden przeżyli…

      Młodości! jakże wielkie twe ofiary!

      Jam miłość, szczęście, jam niebo za młodu

      Umiał poświęcić dla sprawy narodu,

      Z żalem lecz z męstwem! – a dzisiaj, ja stary,

      Dzisiaj powinność, rozpacz, wola boża

      Pędzą mię w pole: a ja siwej głowy

      Nie śmiem oderwać od tych ścian podnóża,

      Ażeby twojej nie stracić – rozmowy!…»

            Umilknął. Z wieży słychać tylko jęki.

      W milczeniu długie przeciekły godziny;

      Noc rozrzedniała46 i promyk jutrzenki

      Już zarumienił lica cichej wody;

      Pomiędzy liściem drzemiącej krzewiny

      Ze szmerem ranne przewiewały chłody,

      Ptaszęta cichym ozwały się pieniem,

      Umilkły znowu – i długim milczeniem

      Znać dają, że się zbudziły za wcześnie.

      Konrad powstaje, wzniósł ku wieży czoło,

      Długo na kratę poglądał boleśnie.

      Słowik zanucił. Konrad na około

      Spojrzał: już ranek; opuścił przyłbicę,

      W szerokie zwoje płaszcza twarz obwinął,

      Skinieniem ręki żegna pustelnicę

      I w krzakach zginął.

      Tak duch piekielny od wrót pustelnika

      Na odgłos