1
luty (daw.) – groźny, srogi. [przypis edytorski]
2
tur – wymarły dziki ssak z rzędu parzystokopytnych. [przypis edytorski]
3
kord – krótki miecz. [przypis edytorski]
4
ziemianin – właściciel majątku ziemskiego, obszarnik, dziedzic. [przypis edytorski]
5
konew (daw.) – duże naczynie. [przypis edytorski]
6
sytny (daw.) – sycący, pożywny. [przypis edytorski]
7
stągiewka (daw.) – mała stągiew; stągiew – wysokie naczynie o szerokim dnie. [przypis edytorski]
8
Władysław I Łokietek – (ok. 1260–1333), król Polski od 1320, przedtem długo walczył o zjednoczenie kraju po okresie rozbicia dzielnicowego. Walcząc o władzę, musiał zbrojnie stłumić bunt mieszczaństwa krakowskiego pod wodzą wójta Alberta (1311–1312), stąd wzmianka o napięciach między mieszczaństwem a stanem rycerskim. [przypis edytorski]
9
ad concessionem pecuniarum (łac.) – do wydawania pieniędzy. [przypis edytorski]
10
gotowy grosz (daw.) – gotówka. [przypis edytorski]
11
gody – święto. [przypis edytorski]
12
prawić (daw.) – mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
13
gonitwy w szrankach – konkurencje konne na turnieju rycerskim; szranki – ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej. [przypis edytorski]
14
kmotr, kumotr – dawne określenie grzecznościowe, gdzie indziej także: kum, ojciec chrzestny. [przypis edytorski]
15
rad (daw.) – chętnie. [przypis edytorski]
16
gad (daw.) – małe zwierzęta, robactwo bądź szkodniki. [przypis edytorski]
17
rad (daw.) – chętnie. [przypis edytorski]
18
szranki – ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej, przen. sam turniej. [przypis edytorski]
19
zowią (daw.) – dziś popr.: nazywają. [przypis edytorski]
20
rodzonego – brata. [przypis edytorski]
21
Tępa Podkowa – autentyczny herb: złoty krzyż pod białą podkową na niebieskim polu. [przypis edytorski]
22
zawołanie – hasło służące do zwoływania rodu, np. w czasie bitwy, umieszczane w górnej części herbu; nie występuje w heraldyce innych krajów. [przypis edytorski]
23
wojna Grzymalitów z Nałęczami – wojna domowa w Wielkopolsce, toczona w latach 1382–1385 między przedstawicielami dwóch rodów możnowładców. Konflikt wynikał z różnych koncepcji obsadzenia tronu polskiego po wygaśnięciu linii Piastów. [przypis edytorski]
24
zasie – dziś popr.: zaś. [przypis edytorski]
25
kmieć – zamożny chłop, posiadający własne gospodarstwo. [przypis edytorski]
26
Jan z Oleśnicy – (zm. 1413), wielkorządca Litwy, starosta krakowski. [przypis edytorski]
27
opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
28
opatrzyłem się – dziś: zaopatrzyłem się. [przypis edytorski]
29
podjezdek – koń mniejszej wartości, słaby a. młody. [przypis edytorski]
30
pawęż (daw.) – wysoka, czworokątna tarcza z drewna obitego skórą lub blachą. [przypis edytorski]
31
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
32
siedziało książę – w dawnej polszczyźnie wyraz ”książę” miał rodzaj nijaki. [przypis edytorski]
33
najprzedniejszy (daw.) – najlepszy, najwyższej jakości. [przypis edytorski]
34
Burgund – mieszkaniec Burgundii, regionu w centralnej Francji. [przypis edytorski]
35
dzieci Beliala – przen. poganie; Belial a. Baal – bożek pogański wspominany w Starym Testamencie. [przypis edytorski]
36
Mikołaj z Moskorzowa – dowódca obrony górnego zamku w Wilnie w r. 1390. [przypis edytorski]
37
zamkuście nie dali – gdy Krzyżacy zaatakowali Wilno w jesieni 1390, górny zamek obroniła załoga dowodzona przez Mikołaja Moskarzewskiego; w obronie zamku dolnego dowodził i zginął wówczas brat Jagiełły, Korygiełło. [przypis edytorski]
38
tedy