Krzyżacy, tom pierwszy. Генрик Сенкевич

Читать онлайн книгу.

391

przygana (daw.) – krytyka, zarzut. [przypis edytorski]

392

Podniesienie – część mszy św., gdy kapłan ukazuje wiernym Ciało i Krew Chrystusa. [przypis edytorski]

393

Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej. [przypis edytorski]

394

Ludwik Węgierski – węg. Lajos I Nagy, Ludwik I Wielki (1326–1382), król Węgier w latach 1342–1382, król Polski w latach 1370–1382, ojciec Jadwigi. [przypis edytorski]

395

zrzekła się pierwszej dziewiczej miłości – mowa o Wilhelmie Habsburgu zwanym Uprzejmym (ok. 1370–1406). [przypis edytorski]

396

minstrel (daw.) – śpiewak, poeta. [przypis edytorski]

397

Te Deum – hymn znany od czasów wczesnochrześcijańskich, głoszący chwałę Boga (Ciebie, Boże, wysławiamy). [przypis edytorski]

398

kośba (daw.) – żniwa. [przypis edytorski]

399

Piotr Wysz Radoliński – (ok. 1354–1414), biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi. [przypis edytorski]

400

połóg – około sześciotygodniowy okres po porodzie. [przypis edytorski]

401

lubo (daw.) – chociaż, mimo że. [przypis edytorski]

402

podana nieco naprzód – nieznacznie pochylona do przodu. [przypis edytorski]

403

manela (daw.) – złota bransoleta. [przypis edytorski]

404

światowy (daw.) – świecki. [przypis edytorski]

405

złotogłów – kosztowna tkanina ze złotą nicią. [przypis edytorski]

406

bisior – cienka i kosztowna tkanina, jedwab morski. [przypis edytorski]

407

złogi – tu: poród. [przypis edytorski]

408

Akademia Krakowska – założona w 1364 w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego, odnowiona w 1400 w Krakowie przez Władysława II Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej, od 1817 funkcjonuje pod nazwą Uniwersytet Jagielloński. [przypis edytorski]

409

pozór (daw.) – wygląd zewnętrzny. [przypis edytorski]

410

liliowa – tu: biała jak lilia. [przypis edytorski]

411

popłatać – pociąć mieczem, posiekać. [przypis edytorski]

412

rohatyna (z ukr.) – włócznia z grotem zaopatrzonym w hak, aby po wbiciu trudniej ją było wyciągnąć. [przypis edytorski]

413

Pater noster, qui es in coelis, sanctificetur nomen Tuum (łac.) – Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się imię Twoje. [przypis edytorski]

414

suszyć (daw.) – pościć. [przypis edytorski]

415

trefniś (daw.) – błazen. [przypis edytorski]

416

krotochwilny (daw.) – śmieszny, dowcipny. [przypis edytorski]

417

tedy (daw.) – więc, zatem. [przypis edytorski]

418

nowotny (daw.) – nowy. [przypis edytorski]

419

któren – dziś popr.: który. [przypis edytorski]

420

warować się (daw.) – strzec się. [przypis edytorski]

421

roków (gw.) – lat. [przypis edytorski]

422

wolej (daw.) – lepiej. [przypis edytorski]

423

chybaj sobie – idź sobie. [przypis edytorski]

424

doletni (daw.) – taki, który „doszedł do lat”, we właściwym wieku, dorosły. [przypis edytorski]

425

pierwej (daw.) – wcześniej. [przypis edytorski]

426

Wojciech Jastrzębiec – (1362–1436), biskup krakowski (1412–1423) i poznański (1399–1412), kanclerz koronny, przed osiągnięciem godności biskupiej czynny na dworze Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]

427

infułat – wyższy dostojnik kościelny, od infuły, czyli nakrycia głowy takich osób. [przypis edytorski]

428

Jan Kropidło – (ok. 1364–1421), syn księcia strzelnickiego Bolka III, sprawował kolejno urzędy biskupie w wielu diecezjach. [przypis edytorski]

429

paliusz – szata liturgiczna przysługująca biskupowi metropolicie (zwierzchnikowi kościelnej metropolii, czyli archidiecezji z zależnymi od niej diecezjami). [przypis edytorski]

430

płowy – (o włosach) jasny. [przypis edytorski]

431

wymiarkować (daw.) – zorientować się. [przypis edytorski]

432

Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej – rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]

433

Sulimczyk – człowiek herbu Sulima, tu o Zawiszy Czarnym i jego bratu Farureju. [przypis edytorski]

434

gwoździki – popr.: goździki. [przypis edytorski]

435

trefniś (daw.) – błazen. [przypis edytorski]

436

zydel – mebel do siedzenia, podobny do taboretu. [przypis edytorski]

437

ronić (daw.) – strącać. [przypis edytorski]

438

kaleta – woreczek na pieniądze, zawieszany u pasa. [przypis edytorski]

439

skojec – średniowieczna moneta, 1/24 grzywny. [przypis edytorski]

440

ziemia dobrzyńska – obszar na wschód od Torunia, zagarnięty przez Krzyżaków wskutek bezprawnej umowy z księciem Władysławem Opolczykiem. [przypis redakcyjny]

441

naści (daw.) – masz. [przypis edytorski]

442

leziwo – przyrząd pomagający w chodzeniu po drzewach. [przypis edytorski]

443

Zyndram z Maszkowic – (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia. [przypis


Скачать книгу