1
Towarzystwo Kolonii Letnich – organizacja stworzona w 1882 r. przez Stanisława Markiewicza (1839–1911), lekarza, higienistę i działacza społecznego. Jej zadaniem była organizacja kilkutygodniowego wypoczynku na wsi dla ubogich miejskich dzieci (osobno dla dziewcząt i chłopców, a także dzieci chrześcijańskich i żydowskich). Siedziba Towarzystwa mieściła się na ul. Świętokrzyskiej 25 w Warszawie od 1904 r. [przypis edytorski]
2
dozorca – tu: opiekun, wychowawca. [przypis edytorski]
3
Michałówka – ośrodek wczasowy Towarzystwa Kolonii Letnich wybudowany w 1902 r. niedaleko Małkini w powiecie ostrowskim (przy linii kolejowej Tłuszcz–Ostrołęka, ok. 3 godzin jazdy pociągiem od Warszawy) nad rzeką Brok (lokalna nazwa Broczysko). Składał się z czterech budynków: dwóch parterowych sypialni połączonych werandą, budynku gospodarczego i osobnej toalety. [przypis edytorski]
4
kajet (daw.) – zeszyt. [przypis edytorski]
5
guwerner (z fr. gouverneur) – nauczyciel. [przypis edytorski]
6
czworak – moneta miedziana o wartości 4 groszy. [przypis edytorski]
7
most – kolejowy most na Bugu przed Małkinią, zwany warszawskim. [przypis edytorski]
8
w sobotę jeździć nie wolno – w tradycji żydowskiej sobota jest dniem świątecznym (szabas), podczas którego nie pracowano ani nie wykonywano niektórych czynności, m.in. nie podróżowano. [przypis edytorski]
9
funt – jednostka wagi obowiązująca dawniej w Polsce (ok. 400 g). [przypis edytorski]
10
De Amicis, Edmondo (1846–1908) – włoski pisarz, autor książek dla młodzieży. Do jego najsłynniejszych dzieł należy utwór Serce z 1886 r. [przypis edytorski]
11
Zaręby Kościelne – wieś położona w powiecie ostrowskim (woj. mazowieckie), niedaleko której mieścił się ośrodek kolonijny Towarzystwa Kolonii Letnich „Michałówka”. [przypis edytorski]
12
rabin (z hebr.: mistrz, nauczyciel) – religijny przywódca w judaizmie zajmujący się interpretacją prawa żydowskiego i orzecznictwem w sprawach rytualnych. Każda społeczność wybiera swojego rabina na podstawie jego wiedzy i autorytetu. [przypis edytorski]
13
plant – teren wydzielony pod tor, nasyp i grunt do niego przylegający. [przypis edytorski]
14
oddział Praski, Mirowski, Nalewkowski – oddziały warszawskiej Straży Ogniowej powołanej w 1834 r.: oddział I przy ul. Nalewki 3, oddział IV na Chłodnej 3, ulokowany w byłych koszarach Mirowskich, i oddział V na Pradze (Brukowa róg Szerokiej, obecnie Stefana Okrzei). [przypis edytorski]
15
koza (daw.) – kara polegająca na zatrzymaniu ucznia w szkole po lekcjach. [przypis edytorski]
16
palant – gra, w której uczestnicy podzieleni na dwie drużyny podbijają kijem małą piłkę gumową. [przypis edytorski]
17
syder, właśc. sidur (z hebr. siddur: porządek) – zbiór modlitw codziennych. [przypis edytorski]
