Stara baśń. Józef Ignacy Kraszewski
Читать онлайн книгу.
id="n66">
66
chłopcy dorosłe (daw. forma) – dziś: chłopcy dorośli. [przypis edytorski]
67
zapaśny – posiadający zapasy czegoś; zasobny. [przypis edytorski]
68
oba – dziś: obaj. [przypis edytorski]
69
po jednemu – dziś: po jednej. [przypis edytorski]
70
wiele – tu: ile. [przypis edytorski]
71
stawić życie – ryzykować życie. [przypis edytorski]
72
życie się stawi – życie się ryzykuje. [przypis edytorski]
73
dola – tu: los. [przypis edytorski]
74
wiele – tu: ile. [przypis edytorski]
75
Pomorcy – rosyjscy osadnicy nad Morzem Białym. [przypis redakcyjny]
76
Ranowie – plemię zachodniosłowiańskie, zamieszkujące wyspę Rugię. [przypis redakcyjny]
77
Serby – Serbowie. [przypis redakcyjny]
78
Chrobatowie – plemię słowiańskie zamieszkujące na Łysej Górze, rywalizujące z Polanami o panowanie nad krajem. [przypis redakcyjny]
79
Morawianie – plemię słowiańskie zamieszkujące Morawy na terenie dzisiejszych Czech. [przypis redakcyjny]
80
przecie – mimo to. [przypis edytorski]
81
przecie – mimo to. [przypis edytorski]
82
krom – oprócz. [przypis redakcyjny]
83
nazajutrz do dnia (daw.) – jutro przed świtem. [przypis edytorski]
84
kneź – kniaź; tytuł władcy. [przypis edytorski]
85
wola – tu: wolność. [przypis edytorski]
86
krucy – dziś popr. forma lm.: kruki. [przypis edytorski]
87
stołb a. stołp (daw.) – wieża obronna, wolno stojąca, wzniesiona w obrębie murów zamku; donżon. [przypis edytorski]
88
barć – naturalne siedlisko pszczół. [przypis edytorski]
89
smerda (daw.) – sługa książęcy (tu: w randze przełożonego); u Słowian: wolna ludność chłopska popadła w zależność od księcia. [przypis edytorski]
90
łubiany – wykonany z łuby, czyli tzw. dartki drzewnej: długich, cienkich pasów struganych z miękkiego drewna, służących do wyplatania koszy itp. [przypis edytorski]
91
oznajmując – dziś: oznajmiając. [przypis edytorski]
92
u stołba – pod wieżą, w okolicy wieży. [przypis edytorski]
93
zyszczę (starop.) – zyskam, pozyskam. [przypis edytorski]
94
samowtór (daw.) – sam z kimś, we dwóch; przysłówek oznaczający wykonywanie jakiejś czynności przez dwie osoby; samotrzeć – sam z dwoma towarzyszami, we trzech; samoczwór – sam z trzema towarzyszami, we czterech; samopiąt – sam z czterema towarzyszami, w pięciu; samoszóst – sam z pięcioma towarzyszami, w sześciu itd. [przypis edytorski]
95
wyjaśniła się – tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]
96
spowolnieć – tu: spokornieć; zachowywać się „po (według) czyjejś woli”. [przypis edytorski]
97
mienić się (starop.) – zmieniać się. [przypis edytorski]
98
że go nie stało (daw.) – że go brakowało. [przypis edytorski]
99
wydać wojnę – wypowiedzieć komuś, wszcząć z kimś wojnę. [przypis edytorski]
100
przeciwić się (daw.) – sprzeciwiać się. [przypis edytorski]
101
że się od nich pochowały – że się przed nimi pochowały. [przypis edytorski]
102
znosić się z kim – zmawiać się. [przypis edytorski]
103
dojeść komuś – dokuczyć; tu: forma 3.os.lp.r.n. dojadło: dokuczyło. [przypis edytorski]
104
bliźniaki – tu: gliniane naczynie złożone z dwóch połączonych ze sobą dzbanów, w którym noszono jedzenie pracującym w polu itp.; dwojaki. [przypis edytorski]
105
Kupała – święto pogańskie ludów słowiańskich, bałtyckich, niektórych germańskich, celtyckich i ugrofińskich, przypadające na najkrótszą noc roku (przesilenie letnie, z 21 na 22 czerwca). Święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości; jego obchody skupiały całą lokalną społeczność. [przypis edytorski]
106
kolada – święto obchodzone w okolicach Nowego Roku (a właściwie najdłuższej nocy kalendarzowej). [przypis edytorski]
107
się był podniósł – daw. forma czasu zaprzeszłego używana dla