Tryna du Toit-omnibus 9. Tryna du Toit
Читать онлайн книгу.
wat gevolg het op daardie aand by die Fonteine.
Kort daarna het die vakansie aangebreek en is sy saam met haar ouers see toe. Dit was byna drie maande voor sy weer vir Emile gesien het, maar sy het dikwels aan hom gedink en gewonder of hy ook soms aan haar dink.
Sy het uit ’n bevoorregte huis gekom en – moontlik omdat sy die enigste dogter was – het veral haar pa haar baie bederf. Hy was ’n bekende sakeman in Johannesburg, haar ouers het in die beste sosiale kringe beweeg, haar vriende het almal uit ewe bevoorregte huise gekom en sy het nie geweet wat swaarkry of opoffering beteken nie.
Emile het weer uit heeltemal ’n ander soort huis gekom. Sy pa was eers ’n staatsamptenaar en daarna ’n onderwyser, maar hy het dit nie baie ver gebring nie, miskien omdat sy hart nie in sy werk was nie. Hy was ’n dromer en ’n idealis, op sy gelukkigste in sy studeerkamer, omring van sy geliefde boeke. Hy het veral belanggestel in Suid-Afrikaanse geskiedenis en was, vandat Emile kon onthou, besig met die skryf van ’n reeks geskiedenisboeke vir die laerskool. Behalwe Emile was daar nog drie kinders, ’n dogter en twee seuns, al drie jonger as hy en al drie net so skrander en ambisieus soos hy. Sy ma, wat in ’n pastorie grootgeword het as een van ’n groot gesin, was gelukkig meer prakties en nugter as haar man. Dit was haar vaste hand op die stuur wat die familiebootjie veilig deur die moeilike jare gekry het. Maar dit het swaarkry en opoffering gekos, en die kinders het vroeg geleer om hulle deel te doen. Vakansietye het Emile gereeld by ’n argiteksfirma gewerk en vanaf sy vierde jaar op universiteit het hy homself onderhou.
Maar as ’n mens jonk en hartstogtelik verlief is, dink jy nie aan sulke onbelangrike dinge soos ’n verskil in agtergrond en geaardheid nie. Jy dink jou liefde is sterk genoeg om alle moeilikhede te bowe te kom. Dis eers later, wanneer die pyn en die ontnugtering kom, dat jy besef dat die gevaartekens altyd daar was; dat jy hulle nie wóú raaksien nie.
Aan die begin van die volgende jaar is Veronica terug Pretoria toe en in die maande daarna het hulle mekaar gereeld gesien. Emile het haar van sy drome en planne vertel. Hy het gehoop om ’n beurs te kry om verder te studeer in Italië, die mekka vir alle argitekte. Daarna wou hy ’n tyd lank in Engeland en miskien Amerika rondreis en werk voor hy weer na Suid-Afrika terugkom. Sy het stil geluister en gewonder waar sy inpas. Want hoewel hy nog nooit in daardie rigting gepraat het nie, het sy geweet hy het haar lief en dat sy onvermydelik deel van sy toekomsplanne is.
Aan die einde van die volgende jaar het hulle albei graad gekry. Haar ouers wou hê sy moes die H.O.D.-kursus ook doen, maar daarvan wou sy niks weet nie. Haar belangstelling was kuns en sy het – soos Emile gesê het – gedink daar is niks meer vervelig en sieldodend as om dag ná dag met ’n klomp onwillige, onwaarderende kinders opgeskeep te sit nie. Buitendien het hulle toe ander planne gehad. Hulle wou vroeg in die volgende jaar trou en die jaar daarna – as Emile die beurs kry – saam oorsee gaan. Presies waar hulle die ekstra geld sou vind om haar onkoste te dek, het hulle nie geweet nie, maar sy was vol vertroue dat alles op die ou end sou regkom.
Oor een ding was die twee families dit eens: sowel Emile se ouers as haar ma en pa wou hê hulle moes die trouery ’n jaar of twee uitstel. Haar ouers het natuurlik gedink sy kan beter doen as ’n arm jong argitek met ’n droomkous vir ’n pa, ’n man wat niks het behalwe sy graad nie. Sý ma het weer gedink hy is te jonk om die verantwoordelikheid van ’n vrou op hom te neem, dat Veronica in hierdie stadium net ’n meulsteen om sy nek sou wees. Die ouer mense het die gevaartekens gesien wat sy en Emile, verblind deur hulle liefde vir mekaar, nie kon of wou sien nie.
Hulle is aan die begin van die jaar getroud en die eerste maande was hulle wonderlik gelukkig. Sy het nie veel van huishou of koskook geweet nie, maar met Emile se hulp het dit nie te sleg gegaan nie. In die eerste roes van geluk het hy baie verskoon, maar hy was besig op kantoor en dit kon nie so aangaan nie. Baie gou het die rusies begin. Emile het gesê sy is spandabelrig, te veel uithuisig en onverantwoordelik. Boonop wou hy hê sy moes haar kunsklasse – wat hulle nie kon bekostig nie – voorlopig laat staan en gaan werk. Sy het geweier. Sy en twee vriende was van plan om die volgende jaar saam ’n uitstalling te hou en hulle sou hard moes werk om alles betyds gereed te kry. Sy het gehoop sy sou genoeg skilderye verkoop om haar passaat na Italië te betaal – as sy eers eenmaal daar was, sou hulle wel ’n plan kon maak. Haar pa se besigheid het net toe ’n ernstige terugslag gekry, maar teen daardie tyd was hy miskien weer in ’n posisie om hulle te help.
Sy het haar dus nie veel aan Emile se ontevredenheid gesteur nie, maar ongestoord haar gang gegaan. Sy sou almal nog verras met die uitstalling, dan sal Emile besef hoe selfsugtig hy was om aan te dring dat sy haar talent verwaarloos en in ’n vervelige kantoor gaan werk om ’n paar ekstra pennies te verdien.
Die grootste moeilikheid was natuurlik dat hulle te veel van mekaar verwag het. Sy het verwag Emile moet haar vertroetel en bederf soos haar pa dit haar hele lewe lank gedoen het; Emile het verwag sy vrou moet net so prakties en nugter soos sy ma wees. Baie van die bitterheid en spanning is uit hulle albei se teleurstelling gebore.
Hulle was ’n bietjie langer as ’n jaar getroud toe sy ontdek dat sy swanger is. Emile het so pas gehoor dat hy die beurs gekry het en hulle was albei verslae. ’n Baba het in daardie stadium glad nie by hulle planne gepas nie. Sy veral was baie opstandig, maar nadat die eerste skok verby was, het sy weer van voor af planne begin maak. Emile durf nie die geleentheid laat verbygaan nie. Die baba hoef geen verskil te maak nie. As Emile sy vertrek ’n paar maande kan uitstel, is daar geen rede waarom sy nie nog saam met hom kan gaan nie. Sy was seker haar ma sou na die baba kyk terwyl hulle weg is.
Emile het nie met haar saamgestem nie – hy het gedink hulle moet hulle eie verantwoordelikhede dra – maar sy het hom oorreed. Soos gewoonlik het sy net aan haarself, aan haar eie gerief en plesier gedink.
Maar van haar planne het niks gekom nie. Dit was in alle opsigte vir haar ’n ongelukkige jaar. Tuis was daar al meer onenigheid, hoofsaaklik omdat sy volgehou het met haar bedrywighede en volgens Emile haarself en haar ander pligte verwaarloos het. Maar in daardie stadium kon sy nie meer kop uittrek nie.
“Wag net tot die uitstalling verby is,” het sy verskeie kere by Emile gepleit as hy so ontevrede was. “Jy weet hoe baie die uitstalling vir my beteken.”
“Ek begin dit besef,” het hy snydend geantwoord. “Meer as jou man en jou kind – meer as jou gesin. Ek begin wonder waarom jy met my getrou het.”
“Ek is ’n kunstenaar – ek het net soveel reg om myself uit te leef as wat jy het,” het sy teëgewerp, en verwytend bygevoeg: “Ek het nooit gedink jy sal so selfsugtig en outyds wees nie!”
Met al die gewoel en rondjaag, te min eet en te min rus, het sy haarself ooreis en haar baba is twee maande te vroeg gebore. Dit was ’n dogtertjie en sy het net ’n paar uur lank gelewe. Met die opening van die uitstalling het sy in die hospitaal gelê en dit is waar sy ’n dag of twee later die resensie daarvan gelees het. Die kritikus was glad nie geïmponeer deur hulle werk nie en het hulle poging om iets positiefs tot die skilderkuns by te dra, met verdoemende woorde verwerp. Hy het ’n paar skilderye genoem, waaronder ook een van hare, wat moontlik ’n bietjie belofte inhou, maar korte mette gemaak van die res.
Dit was vir haar ’n verpletterende slag. Haar hart was nog rou en seer oor die verlies van die baba na wie se koms sy reeds gretig begin uitsien het, en dié teleurstelling, so kort ná die eerste een, het haar voete onder haar uitgeslaan. Sy het reeds haar kind en moontlik haar man verloor, en nou was die uitstalling waarvoor sy alles opgeoffer het ook ’n mislukking. Wat bly daar nog in die lewe vir haar oor?
Emile het die aand weer vir haar kom kuier. Hy het die koerant op die tafel voor haar bed gesien en aan haar gesig agtergekom dat sy reeds weet.
“Ek is jammer, Veronica,” het hy ’n bietjie onbeholpe en verleë gesê, maar sy het hom koud toegesnou: “Jy is nie jammer nie. Jy is bly. Jy het mos van die begin af gesê ek het geen talent nie.”
“Ek het nie so gesê nie. Ek het gesê jou werk is nog nie ryp nie – dat jy ’n paar jaar moet wag met die uitstalling.”
Sy het haar kop weggedraai sodat hy nie die pyn en hartseer in haar oë moes lees nie.
“Gaan