Ko`rinmas odam. Герберт Уэллс
Читать онлайн книгу.
yaqin kelib, naq yonginamda turib oldi-da, istehzo bilan tomoq qirdi. Boshi bint bilan o‘rab tashlangan yumaloq ko‘zoynakli bu qo‘rqinchli odamning vajohati har bir kimsani ham vahimaga solishi mumkin bo‘lsa-da, Xudo haqi, men xotirjam turdim.
«Shunday qilib siz yengimni bo‘sh deyapsizmi?»deb so‘radi u yana.
«Albatta», – javob berdim men. Shunda u bezbet yana o‘zining ulkan ko‘zoynaklari bilan menga tikildi. Keyin esa xuddi qaytadan ko‘rsatmoqchi bo‘lganday, bamaylixotir yengini cho‘ntagidan chiqarib, men tomonga uzatdi. Bu ishni u juda ohista – shoshilmasdan qildi. Men uning yengiga tikilib qarardim. Oradan uzoq vaqt o‘tib ketganday tuyuldi.
«Xo‘sh, mana qarang, – dedi u yo‘talib olib, – bunda hech narsa yo‘q». Bir nima deyish lozim edi. Yuragim orqamga tortib ketdi. Men yengining ichini yaqqol ko‘rib turardim. U yengini ohista – mana shunday, yeng qaytarmasi basharamga tegishiga ikki ellik qolguncha cho‘zdi. Bo‘m-bo‘sh yengning yaqinlashib kelishini ko‘rish juda qo‘rqinchli bo‘larkan… Keyin…
– Xo‘sh?
– Keyin allanima bilandir – menga xuddi boshmaldog‘i va ko‘rsatkich barmog‘i bilan chimchilagandek tuyuldi, burnimdan tortdi.
Banting kulib yubordi.
– Biroq u yerda hech nima yo‘q edi! – dedi Kass, «hech nima» so‘zini chiyillab aytarkan. – Mana siz maza qilib kulyapsiz, men esa shunday dovdirab qolgan edimki, yeng qaytarmasiga bir urdim-da, orqamga o‘girildim-u xonadan ura qochib chiqdim… Kass jim bo‘ldi. Uning rostdan ham o‘takasi yorilayozganiga shubha yo‘q edi. U zo‘r-bazo‘r o‘girilib, ko‘ngilchan vikariy quyib berayotgan rasvo xeresdan yana bir stakan ichdi.
– Men uning yengiga urgan mahalimda, – dedi u, – o‘lay agar, qo‘lga urgandek bo‘ldim. Yengning ichida esa hech vaqo yo‘q edi.
Qo‘l degan narsaning nom-u nishoni ham sezilmasdi.
Janob Banting o‘ylanib qoldi. Keyin Kassning yuziga shubhali nazar tashladi.
– Bu haddan ziyoda ajoyib hodisa, – dedi u donishmandlarga xos jiddiy bir qiyofada, – shak-shubhasiz, haddan ziyoda ajoyib hodisa, – deb takrorladi u yanada vazminroq qilib.
V bob
VIKARIYNING UYINI O‘G‘RI URDI
Vikariyning uyini o‘g‘ri urganini biz asosan vikariyning o‘zi va uning xotinidan eshitdik. Bu voqea arvoh kuni tong qorong‘isida yuz berdi. Har yili shu kuni Ayping klubi bayram qiladi. Missis Banting tun qorong‘isidagi sukunatda yotoqxonaning eshigi taraqlab yopilganini aniq eshitdi-yu, daf’atan uyg‘onib ketdi. Avvaliga u erini uyg‘otgisi kelmay, karavotda o‘tirib olib quloq sola boshladi. Ayol yalangoyoqlarning shapillab yurganini aniq eshitdi, go‘yo birov hojatxonadan chiqib, dahlizdan zinapoya tomon o‘tganday bo‘ldi. Shunda u iloji boricha ehtiyotlik bilan janob Bantingni uyg‘otdi. Janob Banting uyg‘onib, voqeani tushungach, chiroqni yoqib o‘tirmay, ko‘zoynagini taqdi-da, xotinining xalati va yengil shippagini kiyib yo‘lakka chiqdi. U pastdagi o‘z xonasida kimdir nimanidir titkilayotganini aniq eshitdi, keyin allakim qattiq aksirdi.
Shunda janob Banting yotoqxonaga qaytdi, uyidan arang topilgan eng e’timodli aslaha bo‘lmish kosovni qo‘liga oldi-da, tiq etgan tovush chiqarmaslikka harakat qilib, zinapoyadan ohista pastga tushdi. Missis Banting ham erining ketidan yo‘lakka chiqdi.
Soat to‘rtlar chamasi edi, qorong‘ilik siyraklashib borardi. Dahliz yorishib qolgan, lekin xonaning eshigi raxigina ko‘rinardi. Sukunatni janob Bantingning oyog‘i ostidagi zinapoyalarning sezilar-sezilmas g‘ijillagani-yu, xonadan eshitilayotgan ohista shitirlash buzardi, xolos. Keyin bir narsa «sharaq» etdi, stol tortmasi ochilgani eshitilib, qog‘ozlar shitirladi. Kimdir so‘kindi-da, gugurt chaqdi, xonaga sarg‘ish nur taraldi. Bu vaqtda janob Banting dahlizga tushgan bo‘lib, qiya ochiq turgan eshikdan tortmasi chiqarib qo‘yilgan yozuv stoli va uning ustidagi yonib turgan shamni ko‘rib qoldi. Biroq o‘g‘ri ko‘rinmasdi. Janob Banting yo‘lakda nima qilishini bilmay turardi, orqasidan esa qo‘rqib ketganidan rangi quv o‘chgan missis Banting zinapoyadan asta-sekin tushib kelardi. O‘g‘ri o‘zi yashayotgan hududdan bo‘lishi kerak degan ishonch janob Bantingning yuragiga birmuncha dalda berdi.
Keyin ular pulning jiringlashini eshitishdi va o‘g‘ri ro‘zg‘or uchun olib qo‘yilgan mablag‘ – yarim soverenlik ikki funt-u o‘n shilling pulni topib olganini anglashdi. Bu holat janob Bantingning kuchiga kuch qo‘shib yubordi. U kosovni mahkam ushlaganicha xonaga bostirib kirdi. Missis Banting ham erining ketidan qolmay, xonaga kirdi.
– Taslim bo‘l! – g‘azab bilan qichqirdi janob Banting va hayron bo‘lib to‘xtab qoldi: xonada hech zog‘ yo‘q edi.
Biroq bundan bir daqiqacha oldin, shak-shubhasiz, bu yerda kimdir yurgandi. Er-u xotin yarim daqiqacha dong qotib turdilar, keyin missis Banting darpardani ochib ko‘rdi, janob Banting bo‘lsa, engashib stolning ostiga qaradi-da, keyin kaminning ichiga nazar tashlab, kosov bilan uning quvurini titib ko‘rdi. Ular qog‘oz solinadigan savatni ham, ko‘mir solingan qutini ham tekshirib chiqishdi. Shundan so‘ng ular hayron bo‘lishib bir-birlariga baqrayganlaricha qarab qolishdi.
– O‘lay agar… – dedi janob Banting. – Ha, aytmoqchi, shamchi! – deb xitob qildi u, – shamni kim yoqdi?
– Quti-chi! – dedi missis Banting.
– Pullar qayoqqa ketdi?
Missis Banting shoshilib eshik tomon yurdi.
– Umrim bino bo‘lib bunaqangi…
Dahlizda allakim qattiq aksirdi. Ular xonadan yugurib chiqishdi, shu payt oshxonaning eshigi taraq etib yopilgani eshitildi.
Shamni keltir-chi, – dedi janob Banting va oldinga qarab yurdi. Ular kimdir shosha-pisha eshikning tambasini olib tashlayotganini aniq eshitishdi.
Oshxonaning eshigini ocha turib, janob Banting ko‘cha eshikning ochilayotgani va tongning g‘ira-shira yorug‘ida bog‘dagi ko‘katlar qorayib ko‘zga chalinganini ko‘rdi. Biroq keyinchalik u eshikdan hech kim chiqqani yo‘q, buni o‘z ko‘zim bilan ko‘rdim, deb yurdi. Eshik ochildi-yu, keyin taraqlab yopildi. Missis Banting olib kelayotgan sham lipillab, ravshanroq yondi. Ular oshxonaga qaytib kirishguncha oradan bir necha daqiqa vaqt o‘tdi.
U yerda ham hech kim yo‘q edi. Ular eshikni qaytadan tambalashdi, oshxonani, qaznoqni va idish-tovoq saqlanadigan xonani diqqat bilan ko‘zdan kechirishdi, nihoyat, yerto‘laga tushishdi. Biroq qanchalik sinchiklab axtarishmasin, hech kimni topisha olmadi.
Tong otganida vikariy bilan xotini juda antiqa libosda, hamon uylarining pastki qavatida, tamom bo‘layotgan shamning oldida o‘ylayverib boshlari qotgan holda o‘tirishardi.
– Umrim bino bo‘lib bunaqangi… – yigirmanchi marta derdi vikariy.
– Azizim, – deb uning gapini bo‘ldi missis Banting, – o‘sha Syuzi kelyapti. U oshxonaga o‘tib ketsin, keyin biz kirib kiyinaylik.
VI bob
QUTURGAN MEBEL
O‘sha kuni ertalab, ya’ni arvohlar kuni tong qorong‘isida hatto oqsoch qiz Milli ham uxlab yotarkan, janob va missis Xoll o‘rinlaridan turib, sezdirmasdan yerto‘laga tushishdi. Yerto‘lada ularning pivoni kuchli qilishga andak aloqador bo‘lgan ishlari bor edi.
Pastga tushishga ulgurmasidanoq missis Xoll yotoqxonalarida turgan sarsaparelli shishani unutganini esladi. Qilinajak ishning ustasi missis Xoll bo‘lganidan, shishani olib kelish uchun tepaga eri chiqdi.
Janob Xoll zinapoyaga chiqqach, ijarachi turadigan xonaning eshigi qiya ochiqligini ko‘rib hayron bo‘ldi. Yotoqxonaga kirib shishani xotini aytgan joydan topdi.
Biroq erto‘laga qaytib tushayotganda, ko‘cha eshigining tambalari ochib qo‘yilgani, eshik lo‘kidon bilangina berkitilganini payqab qoldi. Janob Xollning xayoliga bir gap keldi-yu, buni u darhol ijarachining qiya ochiq eshigi hamda Teddi Xenfrining shubhalari bilan taqqosladi. Chunki kechasi missis Xoll