Джотто и ораторы. Cуждения итальянских гуманистов о живописи и открытие композиции. Майкл Баксандалл

Читать онлайн книгу.

Джотто и ораторы. Cуждения итальянских гуманистов о живописи и открытие композиции - Майкл Баксандалл


Скачать книгу
pictores quibus omnia licent, item ut poetis, cum nudam mulierem pinxere, tamen obscena corporis membra aliquo contexere velamento, ducem naturam imitati, quae eas partes quae haberent aliquid turpitudinis, procul e conspectu seposuit» (Epistolae / Ed. Thomas de Tonelli. i. Florentiae, 1832. 183).

      68

      De officiis 1. xxxv. 126.

      69

      «Nec idcirco minus carmen ipsum probarim et ingenium, quia iocos lasciviam et petulcum aliquid sapit. An ideo minus laudabimus Apellem, Fabium ceterosque pictores, quia nudas et apertas pinxerint in corpore particulas, natura latere volentes? Quid? si vermes angues mures scorpiones ranas muscas fastidiosasque bestiolas expresserint, num ipsam admiraberis et extolles artem artificisque solertiam?» (Epistolario / Ed. R. Sabbadini, i, Venezia, 1915. 702).

      70

      Poetics 1448b 10–12. [Цит. по: Поэтика / Пер. М. Л. Гаспарова // Аристотель. Сочинения: В 4 т. Т. 4. М.: Мысль, 1983. С. 648–649.]

      71

      Rhet. ad. Her. IV. vi. 9. [Цит. по: Первая судебная риторика. «Риторика для Геренния» («Ad Herennium»). СПб.: Алетейя, 2018. C. 98.]

      72

      «Comentum sive recollectae sub Guarino super artem novam M[arci] T[ullii] C[iceronis]», Biblioteca Riccardiana, Firenze, MS. 681, fol. 108r-v: «Cares, fuit pictor egregius, qui fuerat discipulus Lisippi pictoris egregii, in quo quidem exemplo confirmat ad hoc rem suam, quae non ab aliis exempla summantur.. Non isto modo, scilicet quemadmodum qui aliorum exempla summunt, ut Lisippus ostenderet caput Mironis, qui fuit egregius pictor. Non enim docebat Lisippus Carem, dicens Miro facit pulcrum caput ymaginibus, et dicebat Prasiteles pictor egregius facit pulcra brachia ymaginibus, nec dicebat Policretus facit pulcrum pectus, sed ipsemet dat exempla, et non aliunde summebant. Coram, id est in conspectu, ut hic. At vox id significat quod vulgariter dicitur abocca. Magistrum facientem omnia, per se scilicet et non aliorum exempla summentem. Ceterum, scilicet pictorum: poterat postea ipsemet considerare exempla aliorum, licet suus preceptor non precipiet». Существует несколько вариантов данного комментария, в целом наиболее полным является манускрипт из Библиотеки Марчиана (Венеция): MS. XII: 84, однако в данном месте он оказался менее полным, чем манускрипт из Библиотеки Риккардиана.

      73

      Leonardo Bruni Aretino // Humanisticsh-Philosophische Schriften / Hg. von H. Baron. Leipzig; Berlin, 1928. Р. 82–83. [Цит. по: Шабага И. Ю. Трактат Леонардо Бруни «О правильном переводе» // Вестник Московского университета. Серия 22. Теория перевода. 2010. № 1. С. 44.]

      74

      Bruni. Epistolarum Libri VIII / L. Mehus, ii, Florentiae, 1741, 90 (VII. iv). О критике Алонсо де Картагена и последующей за ней полемике см.: Birkenmajer A. Vermischte Untersuchungen zur Geschichte der mittelalterlichen Philosophie. Münster i. W., 1922. S. 129–210.

      75

      Epistolario di Pier Paolo Vergerio / Ed. L. Smith. Roma, 1934. P. 177. Э. Панофский высказывается об этом фрагменте: Panofsky E. Renaissance and Renascences in Western Art. Stockholm, 1960. Р. 13. [Цит. по: Воскресенский Д. Л. Леонардо Бруни: гуманист Флорентийской республики. М., 2019. С. 277–278.]

      76

      Lenneberg E. H., Roberts J. M. The language of experience: a case study. Indiana University Publications in Anthropology and Linguistics. Memoir 13, 1956; особенно с. 20–21.

      77

      Lehmann A. Über Wiedererkennen // Philosophische Studien, v, 1889. 96–156.

      78

      De pictura. Biblioteca Vaticana, MS. Ottob. lat. 1424, fols. 20v; 22v; Della Pittura / Ed. L. Mallè. Firenze, 1950. Р. 99; 101. [Цит. по: Альберти Л. Б. Десять книг о зодчестве в двух томах. М., 1937. Т. 2: Три книги о живописи. С. 55.]

      79

      О Симоне Мартини см.: Сонеты xlix, l, и lxxxvi; о конях св. Марка: Sen. iv. 3; Джотто в Неаполе: Itinerarium Syriacum. Opera Omnia. Basel, 1581. Р. 560; Диоскуры: Fam. vi. 2; Св. Амвросий: Fam. xvi. 11: «Iocundissimum tamen ex omnibus spectaculum dixerim quod aram, quam non ut de Africano loquens Seneca, „sepulcrum tanti viri fuisse suspicor“, sed scio, imaginemque eius summis parietibus extantem, quam illi viro simillimam fama fert, sepe venerabundus in saxo pene vivam spirantemque suspicio. Id michi non leve premium adventus; dici enim non potest quanta frontis autoritas, quanta maiestas supercilii, quanta tranquillitas oculorum; vox sola defuerit vivum ut cernas Ambrosium». О рельефе и высказывании Петрарки см.: Ratti A. Il più antico ritratto di S. Ambrogio. Ambrosiana. Milano, 1897. Sect. XIV. Р. 61–64; Wilkins E. H. Petrarch's Eight Years in Milan. Cambridge, Mass., 1958. Р. 16–17. [Цит. по: Петрарка Ф. Письма / Пер. с лат. В. В. Бибихина. СПб.: Наука, 2004. С. 207–208. (Сер. «Слово о сущем». Т. 52).]

      80

      Отношение Петрарки к живописи широко рассматривалось: см., в первую очередь: Prince d'Essling [V. Masséna], E. Muentz. E. Pétrarque: ses études d'art, son influence sur les artistes, ses portraits et ceux de Laure, l'illustration de ses écrits. Paris, 1902 (гл. I); Venturi L. La critica d'arte e F. Petrarca // L' Arte, xxv, 1922, 238-44; Chiovenda L. Die Zeichnungen Petrarcas // Archivum Romanicum, xvii, 1933, 1–61; T. E. Mommsen. Petrarch and the Decoration of the Sala Virorum Illustrium in Padua // Art Bulletin, xxxiv, 1952, 95–116; Wilkins E. H. On Petrarch's Appreciation of Art // Speculum, xxxvi, 1961, 299–301; Panofsky E. Renaissance and Renascences in Western Art. Stockholm, 1960 (гл. I).

      81

      Prince d'Essling; E. Muentz. Op. cit. Р. 45, n. 3: «De artificiis ingeniorum veterum quamquam pauca supersint si que tamen manent alicubi ab his qui ea in re sentiunt cupide queruntur et videntur magnique penduntur. Et si illis hodierna contuleris non latebit auctores eorum fuisse ex natura ingenio potiores et Artis magisterio doctiores. Edificia dico vetera et statuas sculpturasque cum aliis modi hujus quorum quedam cum diligenter observant hujus temporis artifices obstupescunt. Novi ego marmorarium quemdam


Скачать книгу