Жыцьмем. Анатоль Вярцінскі

Читать онлайн книгу.

Жыцьмем - Анатоль Вярцінскі


Скачать книгу
нечы трывожны крык,

      але сэнс яго незразумелы.

      I вось ад гэтага няведання,

      ад гэтай няпэўнасці,

      ад гэтага трывожнага незразумелага крыку

      нам усім робіцца страшна,

      нас усіх ахоплівае спуд.

      I мы пачынаем усім гуртам

      бегаць, мітусіцца,

      кідаемся ў розныя бакі.

      Ці то каб некуды паспець,

      ці то каб ад некага схавацца…

      Прачынаўся я з адчуваннем таго спуду,

      таго вялікага перапалоху,

      які толькі што перажыў у сне

      і пра які палякі кажуць: «Owczy pęd».

      «Овчы пэнд»… Пэнд і спуд —

      гэта, здаецца, не адно і тое ж,

      але блізкія не толькі па гучанні,

      але і па сэнсе словы.

      Які сялянскі сын не ведае,

      што ўяўляе сабой бег спуджанага статка!

      Словам, сон быў у руку.

      Сніўся мне мой родны беларускі люд.

      Яго называюць: рахманы, ціхамірны, талерантны…

      Дададзім яшчэ і гэты эпітэт – «спуджаны».

      Такія вось прыходзяць параўнанні.

      Прыходзяць неяк самі… Далібог!

      Пры намаганні ўсім, пры ўсім старанні

      я выдумаць бы іх ніяк не змог.

      Прыходзяць на падмогу параўнанні

      і высвятляюць маёй тэмы грані.

1997

      Уціраемся?

      Маналог «нацдэма», вытрыманы ў запытальнай інтанацыі

      Як сведчаць гісторыкі, «распрацоўка» арыштаваных, выбіванне з іх «чистосердечных признаний» падчас сталінскіх рэпрэсій суправаджаліся рознымі садысцкімі метадамі «фізічнага ўздзеяння», г. зн. катавання. Яны мелі свае назвы: «табурэт», «вятрак», «мазгі ў столь» і г. д. Адметнасцю некаторых з гэтых метадаў было тое, што вязням, асабліва «нацдэмам», яшчэ плявалі ў твар. Для большай эфектыўнасці допыту.

      Вось так нас катавалі.

      Білі і ў твар плявалі.

      Плявалі проста ў твар.

      Удар. Плявок. Удар.

      А мы як рэагавалі

      на тое, што плявалі

      нам проста ў вочы, у твар?

      Пляўкі прымалі, як дар?

      Лаяльнымі быць стараліся?

      Скараліся і… ўціраліся?

      Плявок. Удар. Плявок.

      Крыві ўласнай глыток…

      Вось так нас катавалі.

      А мы? Не пратэставалі?

      Не ўскідвалі кулакі

      у адказ на пляўкі?

      Уціраліся нема?

      Маўляў, такі лёс «нацдэма»,

      лёс «беларускіх сыноў» —

      скарацца зноў і зноў?

      Уласнай крывёю салёнай

      ды катаўскай слінай шалёнай

      уцерліся мы тады,

      у смутныя тыя гады?

      А потым? Песня старая ўсё?

      Уцерліся і… ўціраемся?

      Удар. Плявок. Глыток.

      Уцерся зноў, браток?..

1997

      Дзед i ўнук

      Вечар згушчаецца за акном.

      Чуюцца ўнукавы ціхія слоўцы:

      «Дзеду, пабудзь ля мяне перад сном,

      дзеду, пагладзь мяне па галоўцы».

      Вярнуўся са школы, пытанне ў вачах.

      Пытанне пра сцяг бел-чырвона-белы…

      «Мы летась вучылі, што


Скачать книгу