4

       Uppsala

      W wygodnie urządzonym gabinecie na uniwersytecie w Uppsali, w Szwecji, siedzieli trzej mężczyźni pogrążeni w rozmowie. Deszcz smagał okna, a od czasu do czasu wiatr wpychał przez komin kłęby dymu i przygaszał ogień płonący w żelaznym piecyku.

      Gospodarzem spotkania był Gunnar Hallgrimsson, kawaler w wieku około sześćdziesięciu lat, pulchny i bystry profesor filozofii metafizycznej. Jego dajmon, rudzik, siedział mu na ramieniu i rzadko się odzywał.

      Jednym z jego gości był zaprzyjaźniony akademik, Axel Löfgren, profesor fizyki – chudy, małomówny, lecz niezwykle pogodny z natury. Jego dajmon miał postać fretki. Przyjaźnili się z Hallgrimssonem od dawna, a ich tradycyjne wzajemne prowokacje największego rozmachu nabierały zwykle po dobrym obiedzie, tym razem jednak ich zapał studziła obecność trzeciego, nieznajomego mężczyzny.

      Obcy był mniej więcej w wieku Hallgrimssona, ale wyglądał starzej. W przeciwieństwie do gładkich policzków i pozbawionego zmarszczek czoła profesora jego twarz nosiła liczne ślady życiowych prób i doświadczeń. Był Gipcjaninem ze wschodniej Anglii, nazywał się Coram van Texel i w swoich podróżach przemierzył wiele północnych krain. Był szczupły, średniego wzrostu, a jego ruchy cechowała niezwykła ostrożność, jakby bał się, że może coś niechcący stłuc, jak człowiek nienawykły do kruchych kieliszków i delikatnej zastawy. Jego dajmon – ogromny kot, którego sierść mieniła się tysiącem jesiennych odcieni – pozaglądał ukradkiem we wszystkie zakamarki pokoju, zanim z wdziękiem wskoczył Coramowi na kolana. Za dziesięć lat od tego wieczoru i potem ponownie za kolejne dziesięć lat te same kolory kociej sierści miały zachwycać i zadziwiać Lyrę.

      Właśnie skończyli kolację. Coram przybył tego samego dnia z północy z listem polecającym od znajomego profesora Hallgrimssona, konsula wiedźm z miasteczka Trollesund.

      – Napije się pan tokaju? – zaproponował Hallgrimsson i usiadł. Chwilę wcześniej wyjrzał przez okno na zalewaną deszczem ulicę, po czym zaciągnął grube zasłony dla ochrony przed przeciągami.

      – Z prawdziwą przyjemnością – odparł Coram.

      Profesor odwrócił się do stolika ulokowanego na wyciągnięcie ręki od wygodnego fotela, w którym się rozsiadł, i nalał złocistego wina do trzech kieliszków.

      – Jak się miewa mój przyjaciel, Martin Lanselius? – zagadnął, podając Coramowi jeden z kieliszków. – Muszę przyznać, że nigdy bym się nie spodziewał, że zrobi karierę w dyplomacji jako przedstawiciel wiedźm.

      – Jest w doskonałej formie – odparł Coram. – Prowadzi badania nad ich religią.

      – Często myślałem o tym, że systemy wierzeń wiedźmich klanów stanowiłyby wdzięczny obiekt badań – przyznał Hallgrimsson – ale moja praca naukowa zaprowadziła mnie zupełnie gdzie indziej.

      – Jeszcze dalej w pustkę – wtrącił profesor fizyki, również biorąc kieliszek z rąk gospodarza.

      – Proszę wybaczyć mojemu druhowi te niedorzeczne uwagi. Pańskie zdrowie, panie van Texel. – Hallgrimsson pociągnął łyk wina.

      – I pańskie... Na Boga, ależ pyszności.

      – Cieszę się, że panu smakuje. Pewien kupiec winny z Buda-Pesthu co rok przysyła mi skrzynkę tokaju.

      – Rzadko mamy okazję się go napić – odezwał się znowu Löfgren. – Ilekroć widzę tę butelkę, jest w niej mniej trunku, niż kiedy widziałem ją poprzednim razem.

      – Bzdura. Co sprowadza pana do Uppsali, panie van Texel?

      – Od doktora Lanseliusa dowiedziałem się, że jesteście panowie w posiadaniu pewnego niezwykłego przyrządu – odparł Gipcjanin. – Prawdomierza. Chciałbym z niego skorzystać.

      – Rozumiem... Proszę powiedzieć, o co dokładnie panu chodzi?

      – Mojemu ludowi, Gipcjanom, nieustannie zagrażają różne brytyjskie frakcje polityczne. Chcą nam odebrać nasze odwieczne swobody i nałożyć ograniczenia na prowadzoną przez nas działalność, między innymi handlową. Chciałbym się dowiedzieć, którym z tych zagrożeń należy stawić czoło, które można by zażegnać w drodze negocjacji, a z którymi zwyczajnie nie mamy szans sobie poradzić. Czy wasz przyrząd mógłby udzielić odpowiedzi na tak postawione pytania?

      – We właściwych rękach? Jak najbardziej. Gdybym miał więcej czasu, sam mógłbym się pokusić o jakąś przybliżoną interpretację.

      – Chce pan powiedzieć, że nie jest ekspertem w tej dziedzinie?

      – W żadnym wypadku.

      – Wobec tego...

      – Pozwoli pan, że pokażę panu ten przyrząd. Może to pomoże panu zrozumieć istotę problemu.

      Profesor otworzył szufladę stolika i wyjął z niej okrągły skórzany futerał, podobnej średnicy jak dłoń dorosłego mężczyzny i gruby na trzy palce. Hallgrimsson położył futerał na podsuniętym przez Löfgrena tapicerowanym stołku i uniósł wieczko.

      Coram pochylił się do przodu. Coś zalśniło intensywnie w łagodnym świetle lampy naftowej. Profesor poprawił abażur, żeby światło padało prosto na stołek, po czym wyjął instrument z futerału. Coram zwrócił uwagę, że jego krótkie, pulchne palce dotykają przyrządu z czułością kochanka. Tak mógłby traktować żywą istotę.

      Urządzenie miało złoty kolor i przypominało zegar z kryształowym szkiełkiem. Z początku Coram dostrzegał tylko jego piękną złożoność, dopóki Hallgrimsson nie zwrócił jego uwagi na szczegóły.

      – Na obwodzie tarczy... widzi pan? Jest tam trzydzieści sześć wizerunków malowanych pędzlem z jednego włosa na tarczy z kości słoniowej. A na obudowie znajdują się trzy małe pokrętła, rozmieszczone co sto dwadzieścia stopni, nieco podobne do pokręteł służących do nakręcania zegarka. Proszę patrzeć, co się stanie, gdy pokręcę jednym z nich.

      Coram