O krasnoludkach i sierotce Marysi. Maria Konopnicka

Читать онлайн книгу.

51

insza (daw.) – inna. [przypis edytorski]

52

kaftan – rodzaj luźnej kurtki, z rękawami lub bez. [przypis edytorski]

53

czubatki – potocznie o kurach. [przypis edytorski]

54

zrazu (daw.) – na początku. [przypis edytorski]

55

onym – tym. [przypis edytorski]

56

Tatarowie – dziś popr.: Tatarzy; nazwa ludności jednego z plemion mongolskich. [przypis edytorski]

57

jasyr (daw.) – niewola u Tatarów lub Turków. [przypis edytorski]

58

za czym – w związku z czym; dlatego. [przypis edytorski]

59

baczny – czujny, uważny. [przypis edytorski]

60

chan – tytuł władcy u plemion mongolskich i tureckich. [przypis edytorski]

61

pokurć – pogardliwie o niedużych, dość brzydkich zwierzętach. [przypis edytorski]

62

zasię (przest.) – zaś, natomiast. [przypis edytorski]

63

dodawa – dziś 3 os.lp.: dodaje. [przypis edytorski]

64

ugór – zaorane i nieuprawiane przez pewien czas pole. [przypis edytorski]

65

zaprzeszła wiosna – wiosna, która była przed tą ostatnią. [przypis edytorski]

66

naści (daw.) – masz, trzymaj. [przypis edytorski]

67

namykać poły – zamknąć dolne fragmenty rozpiętego płaszcza. [przypis edytorski]

68

sukmanka – zdr. od sukmana; rodzaj płaszcza z sukna (szorstkiej wełny), daw. najczęściej noszonego przez chłopów. [przypis edytorski]

69

insi (daw.) – inni. [przypis edytorski]

70

duch idzie od nich – czuć ich zapach, aromat. [przypis edytorski]

71

na tym światu – dziś popr.: na tym świecie. [przypis edytorski]

72

kartaczowe kulekartacze to pociski armatnie zawierające w środku odłamki metali lub ołowiane kule rozpryskujące się przy wybuchu. Używane do poł. XX wieku. [przypis edytorski]

73

bywszy – daw. imiesłów przysł. od: być. [przypis edytorski]

74

wydziwować się – nadziwić się. [przypis edytorski]

75

animusz – odwaga, ożywienie. [przypis edytorski]

76

zgoła – zupełnie, całkiem, wcale. [przypis edytorski]

77

czczość – głód, pustkę. [przypis edytorski]

78

one – te, owe. [przypis edytorski]

79

oskubinka – odrobinka, okruszynka. [przypis edytorski]

80

tedy – zatem, wtedy. [przypis edytorski]

81

drzewiej (starop.) – dawniej, niegdyś, wcześniej. [przypis edytorski]

82

panował wtedy Lech – nawiązanie do legendy o trzech braciach: O Lechu, Czechu i Rusie, którzy wyruszyli ze swoimi współplemieńcami w poszukiwaniu ziemi obfitej w pożywienie. W trakcie wędrówki bracia rozdzielili się. Najdłużej wędrował Lech, który w końcu dotarł do pięknej i bogatej krainy, dzisiejszej Wielkopolski, i postanowił się na niej osiedlić. Zauważył orle gniazdo na czubku drzewa i na jego pamiątkę nazwał nowo budowaną siedzibę, Gnieznem. [przypis edytorski]

83

bezpieczność – dziś: bezpieczeństwo. [przypis edytorski]

84

pług – narzędzie rolnicze przeznaczone do orki. [przypis edytorski]

85

z lipowego dziupla – dziś: z lipowej dziupli. [przypis edytorski]

86

pokojowiec – służący mieszkający w domu i pomagający w codziennych czynnościach. [przypis edytorski]

87

prawić – mówić, opowiadać. [przypis edytorski]

88

barłóg – legowisko niedźwiedzia lub dzika; potocznie o niechlujnym, nędznym posłaniu. [przypis edytorski]

89

Światowid a. Świętowit – bóstwo wojny i urodzaju plemion słowiańskich. Posągi przedstawiające Świętowita to słupy, zakończone rzeźbą przedstawiającą cztery twarze zwrócone w cztery strony świata. [przypis edytorski]

90

dla ich małości – z powodu ich niewielkich rozmiarów. [przypis edytorski]

91

plewy – odpadki powstające podczas młócenia roślin, zwłaszcza zbóż. [przypis edytorski]

92

rżnąć sieczkę – ciąć słomę na paszę dla zwierząt. [przypis edytorski]

93

trząść słomę – prawdopodobnie chodzi tu o robienie tzw. trzęsionki: słomy zmieszanej z sianem, używanej jako pokarm dla bydła. [przypis edytorski]

94

motać przędzę – zwijać, nawijać na coś przędzę, tj. nić służącą do wyrobu tkanin. [przypis edytorski]

95

obejście – słowo używane do określenia całego gospodarstwa: podwórza, domu, budynków gospodarczych takich jak stajnia, stodoła. [przypis edytorski]

96

bodnia – rodzaj beczki z wiekiem do przechowywania zboża lub kapusty. [przypis edytorski]

97

garstewka – dziś: garsteczka. [przypis edytorski]

98

łątka (daw.) – lalka, marionetka. [przypis edytorski]

99

ułomy w okienkach – prawdopodobnie chodzi o lufciki, małe okienka dające się osobno otwierać. [przypis edytorski]

100

zmówiny – rozmowa swata z panną i jej rodzicami o zaręczynach. [przypis edytorski]

101

postrzyżyny – stary słowiański zwyczaj, rodzaj inicjacji, w którym chłopcom wchodzącym w dorosłość rytualnie obcinano włosy. [przypis edytorski]

102

kołacz – nazwa pszennego ciasta, o kształcie kolistym. Dawniej obowiązkowego na ważnych uroczystościach, świętach. [przypis edytorski]

103

polityczny (daw.) – umiejący się zachować odpowiednio, szanujący względy


Скачать книгу