Bloedgrond. Malene Breytenbach
Читать онлайн книгу.
is ’n groot kopseer. Ons hoor al hoe meer die regering kan nie markverwante pryse betaal vir wit boere se plase nie. Dit klink vir my asof hulle aan onteiening dink.”
Ferdie speel met sy teelepel in sy koppie. “Die regering wil teen 2014 genoeg swart kommersiële boere vestig sodat dertig persent van die bewerkbare landbougrond in swart besit is.”
“Maar daar word niks op die plase geproduseer wat vir opkomende boere geoormerk word nie,” sê Mac vies. “Hoe lank neem dit nie om produktief te raak nie? En hoe duur is dit nie? Jy kan nie net grond gee nie, jy moet die mense help om dit te ontwikkel. Daar word dan plase teruggeneem ook, oor die produksie omtrent opgehou het.”
“Ja, dit ontmoedig natuurlik beleggings in die landbou as daar grondeise teen mense is,” sê Ferdie. “Boere gaan nie finansiering kry as dit die geval is nie en hulle gaan ook niks verder ontwikkel nie.”
Sylvia snork verontwaardig. “Ek weet van ’n boer hier naby wat besproeiing wou insit, maar dit toe nie gedoen het nie. Hy wil sommer verkoop en landuit gaan.”
“Ek hoor weer van eiendomsagente dat amptenare van die Departement van Grondsake self met grond spekuleer en bedrog pleeg. As geld te make is, is daar alewig korrupsie,” sê Ferdie. “Ons land kompeteer hoeka met Nigerië wat korrupsie aanbetref.”
“Die Malazas eis deel van Misty omdat hulle familie lank daar gewoon het en kastig daar met vee geboer het,” sê Sylvia. “Dis al genoeg cheek. Maar hulle wil sommer die héle Annendale hê! Hulle sal my moet doodmaak om Annendale te kry. Dit is bloedgrond. Mense het gesterf daarvoor en daarop.”
Mac kyk fronsend na haar. “Annendale is vir ons nie naastenby so waardevol soos Lothian nie, Ma. Dit het nog ’n bloedige geskiedenis ook, wat niemand van ons ooit kan vergeet nie.”
“Sou julle nogtans bereid wees om dit tog later te verkoop, terwyl julle dalk nog ’n goeie prys daarvoor kan kry?” vra Ferdie.
Sylvia lyk ontsteld. “Hoe kan ons dit van die hand sit as Andrew daar woon? Ek wil nie eens dink wat hy sal sê as ons dit onder hom wil uitverkoop nie.”
“Dit klink dalk gevoelloos, maar hy is net ons plaasbestuurder, Ma,” sê Mac. “Dit is nie sy erfgrond nie, al is sy mense daar dood. Hy kan op Lothian kom woon, as dit daarop neerkom.”
“Ek dink nie aan verkoop nie. Ek gaan nie sommer lê nie.” Sy klink vasberade. “For heaven’s sake, Annendale is driekwart onder boomplantasies en dis baie geld werd. Ek het staatgemaak op daardie inkomste en daar is nou ’n hele bos wat gekap moet word.”
“Wat van die verwagtinge van die mense wat die grondeise indien?” wil Mac weet. “Dit sloer mos, want ons kapituleer nie sommer nie. As hulle gefrustreerd genoeg raak, is politieke onrus en misdaad ons voorland. Dan, soos Andrew so graag voorspel, is ’n Zimbabwe dalk ons voorland.”
“Die eerste belangrike stap is om uit te vind oor watter inligting die betrokke streek-grondeisekommissaris reeds beskik,” sê Ferdie. “Ingevolge die Grondwet is die grondeienaar geregtig op inligting wat sy regte kan beskerm. Ons sal die geldigheid of ongeldigheid van die eise bepaal. Sorg dat julle al die relevante inligting aan die prokureur Giel de Kock verskaf en dan kan ek en hy die saak verder voer. Hy is reeds besig om vir Bob te help. Boere kan natuurlik ook ’n saak probeer uitmaak dat ’n boerdery te winsgewend is en dat dit die ekonomie van die streek sal benadeel as dit verkoop moet word.”
“En as die boer ’n sterk saak kan uitmaak, sal die streek-grondeisekommissaris finansiële vergoeding vir die eisers probeer beding,” voeg Erin by.
“Die belangrikste wat julle nou moet doen, is om die titelbeskrywings en alles by die Aktekantoor te kry,” sê Ferdie. “Dan moet julle by Binnelandse Sake of julle plaaslike landdroskantoor die rekords van die ou Naturellesake en Bantoesake en geboortesertifikate nagaan van mense wat op die grond gebore is. Ons moet geskiedkundige inligting, bewyse en eedverklarings kry oor wie wanneer op die grond gewoon het.”
“Ek sal Dinsdagoggend eerste ding na Giel de Kock op Ermelo gaan,” sê Sylvia. “Ons het nie tyd om te mors nie.”
Ferdie gee vir haar ’n visitekaartjie. “Julle kan my skakel en inlig hoe julle vorder. Ek is enige tyd beskikbaar, mits ek nie met ’n hofsaak besig is nie.”
“Baie dankie Ferdie,” sê Sylvia plegtig.
Deur hier te help kan jy darem vergoed vir jou sondes, dink Erin.
Mac vee sy mond met ’n servet af en staan op. “Kom ons gaan stap, dan kan julle sien hoe lyk ons plek nou. Ek het baie verander en nuut gebou.”
Nadat hulle die kothuise en dam bekyk het, stap Erin en Ferdie saam met Mac na die perdestalle. Hulle kry die drie kinders by die stal. Jack is besig om sy perd te roskam en al die perde is afgesaal. Ewan en Riana staan en gesels en hy slaan liggies met sy peits teen sy rybroek.
Ferdie streel een perd se nek. “Ek hoor hierdie is arabierperde.”
“Hulle is die nageslag in Suid-Afrika van Ahir, wat van Morafic, ’n Amerikaanse Asil-hings, geteel is,” vertel Mac. “Van die suiwer arabierperde, die Asil, is slegs ’n handjie vol in die wêreld oor, minder as twee persent van geregistreerde arabierperde ter wêreld. Ek het hulle by ’n teler oos van Pretoria gekoop. Hulle het my heelwat gekos, maar hulle is wraggies elke sent werd. Hierdie hings is Mamdan.” Mac klap die wit perd liggies op die boud. “Die bruin merrie is Lar Halina en ons het ook vir Mawika, die tweede merrie.”
“Mawika is die een wat ek graag ry,” vertel Riana met blink oë.
Erin sien hoe sy na Ewan kyk wanneer sy iets sê, asof sy hoop hy let op.
“Bob sê hy wil ook nou arabiere koop,” sê Erin. “Dit lyk my die mense in dié omgewing stel al meer in arabiere belang. Hierdie is seker van die mooiste perde wat ek nog gesien het. Hulle is so grasieus.” Sy streel die een merrie se sagte neus. Sy proes en ruk haar kop op.
Erin draai na Riana. “Kom, ons moet gaan, jou pa-hulle wag seker al vir ons vir middagete.”
“Riana kan hier eet, as sy wil,” sê Mac. “Jack is mos hier met die bakkie, so sy het vervoer.”
Riana lyk asof sy nie kan besluit by wie sy die graagste wil wees nie. “Oukei, ek sal bly. Dankie, oom Mac.”
Terwyl hulle daar staan, kom Sylvia by die voordeur uit. “Joehoe! Gaan julle tog nie ry nie? Wat van ’n drankie? Die Boeing is al lankal oor.”
Erin skud haar kop. “Nee dankie, Sylvia. Ons moet groet en gaan. Marianne-hulle verwag ons vir ete. Riana sal agterbly.” Sy draai na Mac. “Ons sien jou môre op Annendale.”
“Ja, om elfuur. Dis goed om julle weer te sien, en Ferdie, dankie dat jy bereid is om ons met die grondeis te help.”
Ferdie glimlag. “Geen probleem nie. Ek help graag.”
5
Dit is ’n sonskyndag, dog koud, en om hulle golf die heuwels, sommige toe onder boomplantasies. In die middel van die wintergeel grasland sien Erin die pan op Misty waarvan die intense blou soos die weerkaatsing van die hemel is. Rondom die pan buig die wilgers kaal neer. In die water staan die skelette van ’n paar bome waarop die voëls wat nie gemigreer het nie, kromgetrek sit, kop tussen die vlerke ingetrek sodat hulle aan so min koue as moontlik blootgestel word. Sy voel soos hulle, dink sy. Sy wil kromtrek en haar kop onder een vlerk indruk, maar nou moet sy maak asof sy niks makeer nie.
Hulle stop by ’n hek met ’n bord waarop staan: R Bell, Misty.
“Ek sal die hek oopmaak, dan ry jy deur,” sê Erin.
Sy spring uit, maak oop, hy ry deur en sy maak weer agter hom toe en kom klim in die voertuig. “Dis soveel moeite om elke keer dié ou plaashek oop te maak. Daar by die huis is darem elektriese hekke met ’n interkom.”
By die huis trek die rook van ’n kaggelvuur by ’n skoorsteen uit.
Ferdie leun by die venster