Дахаран туьха. Роман. Акаев ИсмаIал
Читать онлайн книгу.
хилла йуьртара йоI Хьава. Дукха дехарш динера цуьнга нанас, эххар а цуьнан лаамна тIетайначу ИбрахIиман дахарехь схьайеллайелира кхин цхьаъ керла, чулацаме агIо.
Хьава хIетале Къилбаседа-ХIирийн Орджонокидзе гIалара медицински институт чекхйаьккхина хилла йаьлла лор йара. И йевзиначу хенахь а, иза йалийначул тIаьхьа а йоьIа ИбрахIиман кийрахь сама ца баьккхира безам цIе йолу синхаам. ИбрахIима иза лорура, комаьрша а, дика а вара иза цуьнца, амма безаман цIе кхин цкъа а ца кхерста йайначух тера дара ИбрахIиман кийрахь. Амма дуьххьара кIант Ислам дуьненчу ваьллачул тIаьхьа ИбрахIима хийцира хIусамненаца шен йолу ойла. Цуьнан амал кхи тайпа гучуйелира ИбрахIимана, дукха хьолахь хьалха шена ца гуш хилларг хIинца бода дIабаьлча санна гучудолура. Жимачу Ислама безаман керла зIийдигаш дугIуш хазйира церан дахаран аре. Адаман бIаьрг хиллал тайна а, хаза а бара церан доьзал.
Университет чекхйаьккхинчул тIаьхьа ИбрахIим Соьлжа-ГIалин йуйуккъерчу школехь хьехархочун болх бан вахара. Школа кху заманан лехамашца йогIуш, керла йина гIишло йара. Белхан накъосташца йукъаметтиг каро а хала ца хилира массаьрца а даима тIекаре волчу ИбрахIимана.
Берашна шен хаарш дIакховдош, иза кхетара муьлха а пачхьалкхан бух дешар хиларах. Цунах йоьзна йуйла къоман могашалла а, культура а, экономика а. ИбрахIимана хаьара шена тIехь корматаллин лаккхара декхара дуйла, цундела цо шен ницкъаш ца кхоош къа хьоьгура белхан меттигехь. ИбрахIиман кхиамаш ца гуш ца биссира школин куьйгаллина. Кхо шо далале иза дешаран декъехула директоран гIовс хIоттавира. Хьехархочун болх дIатасса ца луучу ИбрахIима хазахетарца кхочуш бора ший а болх.
ХIара балха ваханчу хьалхара шина шарахь доьзал квартирехь Iаш бара, ткъа йуха халкъан дешаран гIалин отдела дина дехара бахьана долуш, ИбрахIимана латтана дакъа делира. Керла цIено долийра ИбрахIима. Цуьнан а, хIусамненан а дерриге а алапа керла цIено дарна тIехьажийна дара. Амма хIете а Iер-дахар хала дацара дас-нанас гIо дар бахьана долуш.
Советан заманара доьзалех къаьсташ бацара ИбрахIиман хьанал рицкъа доккхуш, къа хьоьгуш болу доьхал. ИбрахIим бераш Iамош вара, Хьава нахана дарба деш йара. Цхьа Ислам вара дуьненан гIайгIанах мокъа, шен да-нана хIора а дийнахь ирсе дарий бен кхин декхара тIехь доцуш. Кхо шо даьлча цIено а чекхделира. Керлачу хIусаме керлачу доьзалхочунца дIадолийра шайн дахар ИбрахIимгIара – дуьненчу йелира йоI Лиза.
Бохам
I
Моьттура кхане сирла а, ирсе а йу. Амма буьрсачу Iай лаьмнашкахь хьаьттарш санна, тамашийна, кхета а, маьIна дан а хала болу хиламаш тIехецабелира адамашна. ХIора а де шеца инзаре хийцамаш бохьуш догIура. Хеталора эзарнаш, миллионаш адамийн дахаран мах белла йоьттина хилла, и цкъа а йухур йоцу СССР цIе йолу гIап тховса ша цIелиг санна охьахаьрцаш йу.
Халкъ Iадийна дара. Массеран а кхоьлина йаьххьаш тIехь гуш йара гIайгIа, хин дерг ца хааро кийра боссийна болу и кIорга сингаттам а.
1991-чу шеран хьаьттан (август) беттан 18-чу дийнан хиламаша Нохч-ГIалгIайн республике керла