Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 1. Ахат Гаффар
Читать онлайн книгу.
чөй йөри иде, Ләмига, хәтерләмимсең? – дип сорады Зөлкарнәй.
– Былтыр койма баганасына дип имән ярганда кысылып калды ич, ала алмадыгыз. Хәтерең…
«Алырга булыр, – дип уйлады Зөлкарнәй. – Алдан чөйне алырга булыр, аннары бүкәнне ярырга».
Пәрәвезләр очкан кояшлы иртәнең кайсыдыр бер читеннән нигәдер пышылдап әйтелгән аваз ишетелде: «Зөлкарнәй, прицел – бер дә биш, угломер – ике йөз дә бер! Заряд тулы! Анасын-баласын белмәгән хәшәрәтләргә – ут! У-у, нәсел-нәсәпләре коргырлары!» Юк, аның командиры сержант Шәйхулла тавышы түгел иде бу. Һаваны селкеткән шартлау Зөлкарнәй тубы аткан тавыш түгел иде инде: инешнең теге ягындагы урман турысында биек-биектән очкан ялгыз самолёт тавыш киртәсен үтте.
«Ә миңа картлык киртәсен үтәсе иде», – дип хыялланды Зөлкарнәй һәм аягындагы күн чүәген салды да, үкчәсе ямаулы ак оегы белән баскычның юылган идәненә басып, ачык болдыр ишегенең караңгы авызына кереп китте.
АК КАЕН ДЕГЕТЕ
Шәймәрдән Касыймханов комбайнын, төзәтеп бетергәч, әзерлек сызыгына куйды да ике көн беркая чыкмады – үз бакчасында бәрәңге алып ятты.
Инде менә бәрәңге алынып та бетте, ә Шәймәрдән бүген ял итә.
Ул уйга калды. Уйлары гади иде – кышын кайда эшләп үткәрү хакында. Тегермәнгә барырга булды. Тегермәнче Мәүлет Нәбиенә врачлар анда бүтән эшләмәскә дигәннәр. Үпкә тирәсендә ниндидер чир тапканнар бугай. Урынына куярга кеше юк иде, Шәймәрдән риза булды. Тегермәнче эше шәп, гомер-гомердән абруйлы.
Зәйтүнәсе бәрәңге алынып бетү уңаеннан кабак бөккәне пешереп, шуның өлгереп җитүен сагалый. Әнисе карчык мичтән күмер тарттырган иде, Шәймәрдәннең шуны урнаштырып йөрүе. Көз, музыкант скрипка көйләгән шикелле, күңелне үз тәэсиренә җайлый: хәрәкәтләр салмак, буш кырларга, урманга, бакчадагы юкә агачының коелып бетмәгән орлыкларына картлар кебек мәгънәле карала.
Күмер көйри. Ул кайнар, кызыктыргыч алтын төс белән сулый. Зәйтүнә томалап куйган мич төбендә бөккән саклый. Әнисе күмер тулы чуенны күтәрә алмый инде. Йә төшереп чәчәр. Шәймәрдәнгә калды. Хатын-кыз эше инде дә, ярар, аннан калмасын. Карлыган бакчасына чыгарып, кое төбенә утыртты.
Ул чуенны китек таба белән каплап куйды. Җан кайнаганда, аны да шулай сүндереп була микән? Юктыр. Кеше – дөнья. Аның күңеле каплап бетерерлекме? Чуен гына түгел лә! Җан кояшы сүнү кеше өчен кояш сүнү белән бер үк ич. Бу уе Шәймәрдәнне җанландырып җибәрде. Сүлпәнлеген зәңгәр ялкын ялап алдымыни!
Инде нишлисе? Ишегалды себерелгән. Абзар чистартылган. Мунча мичен төзәтәсе бар – кат-кат маташканчы, яңасы салыныр, ярар.
Эшсезлектән дә гайрәт чигә. Торганына күпме генә әле, дөнья хәтле эш эшләп ташларга да өлгергән. Әллә кайчан, фронттан алып кайткан гадәте шундый. «Нинди эшне дә кәнфит суырган күк итеп кенә тәмләп эшләрмен» дигән нәзере бар иде. «Нәзеренә ялкаулык дегете кушмам» дигән сүзе дә бар. Каен ап-ак югыйсә, ә җир белән томалап эченә ут салсаң, аннан да кара дегет саркый…
Шәймәрдәннең бите-кулы тыгыз итле, сеңерле. Һич кенә дә илле бирмәслек.