Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 1. Ахат Гаффар
Читать онлайн книгу.
туе мәйданы торган.
Хәсбиевкә «Уйлаганда ярый» дип килешкән төстә әйтүенең үз сәбәбе бар: кистереп «юк» дисә, Хәсбиев тә кискенлеккә күчәчәк. Шундый бит ул дөнья: никадәр катырак карышсаң, сиңа шулхәтле үҗәтлерәк каршы торалар.
Түзмәде Бакиров: буа буыласы урынны карап кайтырга ниятләп, машинасына чыгып утырды. Авыл уртасыннан, күпердән – тегермән, амбар, техника паркы яныннан китмичә, түбәннән – елгадагы Тимери чыгышыннан урап узды. Лашман ерганагын таш юл кискән төшне үтте дә болын аркылы кыйгачлап үткән юлга төште. Менә ул – болын!
Инде дә бу җәй башларының әрем исләре! Аны тоеп кына түгел, күреп тә буладыр шикелле. Бакиров түзмәде: машинасыннан чыгып, җәяү китте. Ул әле кипшеп тә җитмәгән дымлы җир өсли атлады. Ерактан ишетелгән тәкәрлек авазы белән шушы әрем исе икәве ике кулыннан җитәкләп бара шикелле. Уеның агышы кинәт үзгәрде – мендәр-мендәр соры күбек йөзгән әйләнмәле чоңгыл кебек кинәт киңәйде, тирәнәйде. Уйдык-уйдык язгы сулар ялтыраган киң яшел болында ул кеп-кечкенә булып калды кебек. Уйларын, һава шары сыман итеп, әрем исе өреп зурайтты да ыгы-зыгылы тормыштан юга- рырак алып менеп оныттырды. Исрафил үзен үзе үтәли күргәндәй булды: изге ният, саф уйлар белән яшәүдән дә рәхәт- рәк нәрсә бармы? Юк, ялгышмады ул бу болынны саклап калып.
Әрем исе. Якты болынның түренәрәк, гомер-гомердән Сабан туйлары уздырыла торган урынына якынлашкан саен, әрем исе төнгә каршы ачыла торган гөл сыман ачыла – көчлерәк, ачыграк сизелә барды. Каян килә шулхәтле мул булып?
Бакиров иңкүлектән биш тиен бакыр шикелле тигез, түгәрәкләнеп торган бер урынга күтәрелде дә «аһ!» итеп куйды. Нәкъ менә шушы җирдә Сабан туеның көрәш мәйданы җыела. Хәзер шуның кыл уртасында көпчәкле трактор арбасы тора. Арба тирәли ун-унбиш метр кадәрле җирнең быел борнаган үләне саргаеп кипкән – арбадагы цистернадан сыек аммиак агызганнар.
Председательнең йөрәге чәнчеп, кысылып куйды. Йөрәге түгел икән – мина ярчыгы теткәләгәч, җайсызрак ялганып калган кулбаш сөяге йодрыгын катырак кысудан уңайсызланган икән. Башында кемне дә булса әрләү-сүгү уе бөтенәеп өлгергәнче, ул бер генә мәлгә үзен шушы эшне эшләүдә гаепле кеше урынына куеп карады. Кемдер, алдалап, иң кадерле нәрсәсен алып китте сыман. Нәрсәсен соң, нәрсәсен? Әле генә үзен үзе үтәли күрердәй хис биргән саф әрем исенме? Шуны. Әллә гомер буе саклап килгән яшерен бәхетнеме? Аны да.
«Ничек күз җитми калган соң? – дип үкенде Исрафил. – Күрәләтә, үч иткәндәй… биткә төкергән шикелле иткәннәр ич, әх, үләт кыргыры!» Күпме еллар йөргән бәхетле кичерешнең кинәт кенә, үлән арасына шуып качкан тузбаш елан кебек, күңеленнән югалуын тойгандай, хәтта күргәндәй үк булды. Һәм җаны, әллә ничек, шушы арба тирәсендәге аммиак белән яндырылган җир кебек, саргаеп бушады да калды.
«Чиксезлекнең дә чиге булган кебек, кешеләрнең дә йөрәксезе, җансызы бар икән лә! Көрәш мәйданнарына аммиак агызыр чакмыни хәзер?.. Көрәшәсе бар әле безнең, бар! Билләрне алышасы бар әле. Кем эше икән бу, ә? Менә имансыз!»
– Туктале,