Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 1. Ахат Гаффар
Читать онлайн книгу.
әвен базыннан калган ике түгәрәк чокыр бар. Сыер тизәге, былтыргы әрем сабакларын җыеп, шунда ут ягабыз. Бишмәт кесәләребезгә тутырып килгән бәрәңгеләребезне утлы күмергә күмгәч, бер уйнап алу өчен, тауга менәбез.
Нинди генә утлы тизәк көленә күммик – безнең бәрәңгеләр, Ишмөхәммәт бабайныкы кебек, авыз суларын китерерлек тәмле булып пешми. Кабыгы ярылып, эче саргая, төтен исе сеңә.
Бәрәңгесе бер хәл. Ишмөхәммәт бабай җиз казанында бик тәмле балык шулпасы да пешерә.
Болын түрендә күл җәелеп ята. Яр читләрендәге бозы чәрдәкләнсә дә, эчтәрәк нык әле. Дәү чишмә тирәсендәгеләре генә эри дә һавага сусаган кәрәкә балыклары шунда җыела. Ишмөхәммәт бабай, таягы белән капшанып, кичтән салган мурдасын өстерәп чыгара. Мурда вак үрелгән җәтмә белән чорналган, яссы кәрәкәләр бер эләккәч ычкынырлык түгел.
Салкынчарак иртәне бабай боз өсләтә үк йөреп китә. Бозның кайбер җирләре сыгылып, аңа су саркый. Ә төнлә ул су боз булып ката. Су белән кысылып, боз ярыгыннан чыккан вак балык, хәтта карп та ике катлы боз арасында кала. Ишмөхәммәт бабай шуларны да тоткалый.
Җиз казан шактый тирән. Ишмөхәммәт бабай аңа бәрәңге белән балык сала, бер баш суган турый, былтыргы бөтнек яфракларын уып сибә. Безнең уен онытыла, казан тирәли утырышабыз. Бабай казанны ташка утырта, ирен очы белән генә шулпаның тәмен татып карый. Куеныннан бәрәңге кушып пешерелгән ипи телеме чыгара да ашыкмый гына ашарга керешә. Күзләребезгә туры карамый гына капкалагач, агач кашыгын чиратлап безгә тоттыра. Кайнар аш тәменнән тамак төбе кытыклана, түземсезләнеп, шуңа авыз тидергәнне көтәбез. Казаны шактый тирән күренсә дә, тамак туймагач, ул безгә уймак хәтле генә булып тоела.
Бабайның сые ул гына түгел. Әнә шул җиз казанында кайнаган суга салып, ул безгә кыр үрдәге белән акчарлак йомыркалары да пешергәләп биргәли – ничек тә безнең тамакны туйдырырга исәпли. Аларны җыюны ул беркайчан да безгә ышанмый. Әдрәс кәләпүше өстеннән кигән ямьшек бүреген кулына ала да камыш арасына кереп китә һәм, бик озак йөреп, алача бишмәтенә җикән камыш мамыгы сарылдырып чыга. Күрәсең, ул йомыркаларны оясы-оясы белән, белдермичә, ишлеләреннән берән-сәрәнләп, кошларны кыерсытмыйча гына җыя торган булган.
Ә бер дә бер көнне йомырка җыярга ул мине, минем белән бергә һәр әйткәнгә баш ия торган юаш Вагыйзьне, «өй-өй» уйнаганда мин – «әти», ул «әни» булып йөргән Фираяны җибәрде.
– Өн булыгыз, һәр оядан бер-икене генә, җәмгысы нәкъ бер дистә чүплисе! – дип кат-кат кисәтте, зирек агачлары үскән калкулык буенча керергә кушты.
Озак айкалмыйча, сары камыш араларыннан чуар һәм ак йомыркалар җыйдык. Зирекләр төбенә җитәрәк, табышларыбызны ватмас өчен минем бүреккә салыйк дисәк, Фирая, без бүлешкәнчә өчне түгел, алты үрдәк йомыркасы җыйган булып чыкты. Шушы килеш Ишмөхәммәт бабай күзенә чалынсак, аның тиргисе ап-ачык. Кире борылып берәр ояга кую башка килмәгән, болай гына ташлау әрәм дә, кызганыч та.
Без орышудан авызы турсайган Фирая, елый язып, Вагыйзьгә ымлады:
– Әнә ләкләк оясына менгерик тә куйыйк. Бассыннар шунда!
Карт зирекләргә ул елларны ләкләкләр дә оя кора иде. Агачларның