Brilyant məsələsi. Cəmşid Əmirov
Читать онлайн книгу.
sənətini, cinayətkar olub-olmadığını müəyyən edə bilirmiş. İndi belə-ləri tapılmaz.
Bayaqdan bəri heç bir söz demədən bütün bu söhbəti diqqətlə dinləyən qarabəniz kişi yerindən qalxaraq pəncə-6
rəyə yaxınlaşdı. Qatarın qabağında tez-tez görünən rabitə
şalbanlarına, sonra Xəzərin mavi sularına ötəri nəzər saldı. Birdən geri dönüb eynəkli kişiyə etiraz etdi:
– Nə üçün tapılmaz, əmi can? Tapılar, həm də çox tapılar. O, eynəkli kişinin etiraz etmək istədiyini görüb on-un danışmasına imkan vermədi. Dərhal əlavə etdi:
– Mən isə elə zənn edirəm ki, milis orqanlarında təcrübəli və bilikli zabitlər çoxdur. Onlar gecə və gündüz yorulmaq bilmədən işləyirlər. Bizim həyatımızı, əmlakımızı, dinc əməyimizi, ictimai asayişi göz bəbəyi kimi qoruyurlar.
– Sözdə, yaxud işdə? – deyə eynəkli kişi soruşdu.
– İşdə, əmican, işdə.
Eynəkli kişi yenə danışmaq istədi. Ancaq qarabəniz kişi bu dəfə də onun sözünü yarımçıq qoydu.
– Görürəm, siz etiraz etmək, yenə də Pinkertonu, Şerlok Holmsu misal gətirmək, milis işçilərini pisləmək istəyirsiniz. Ancaq mən demək istəyirəm ki, siz milis orqanlarının işi ilə yaxından tanış deyilsiniz. Ona görə də onların qüvvə və bacarığına inanmırsınız. Özünüz də birdəfəlik qət etmisiniz ki, milis orqanları pis işləyir. Hər yerdə
də bunu təkrar edirsiniz. Halbuki milis işçiləri cəmiyyəti-mizə zidd olan bəzi tüfeyli ünsürlərlə ölüm-dirim müba-rizəsi aparırlar. Dinc həyatımızı qorumaq uğrunda həyat-larını belə əsirgəmirlər. Milis orqanlarında da ilk nəzərdə
adamın sənətini, xasiyyətini, düz adam olub-olmamasını asanlıqla təyin edə bilən zabitlər vardır. Bağışlayın, mən demək istəyirəm ki, nəinki vardır, həm də çoxdur.
– Siz bunu nə ilə sübut edə bilərsiniz? – deyə eynəkli kişi soruşdu.
7
Qarabəniz kişi onu ötərgi nəzərdən keçirib güclə se-zilə biləcək istehza ilə gülümsündü, pencəyinin cibindən
“Kazbek” qutusunu çıxararaq bir papiros götürdü. Sonra papirosunu yandırıb eynəkli kişiyə müraciət etdi:
– Mən sizi birinci dəfədir ki, görürəm, elə deyilmi?
– Bəli, elədir ki, var.
– İcazə versəniz haqqınızda bəzi şeylər deyə bilərəm.
Eynəkli kişi etinasızlıqla çiyinlərini çəkib dedi:
– Eh, siz mənim haqqımda nə deyə bilərsiniz? Allaha şükür nə Şerlok Holmssunuz, nə də ki, milis işçisi.
– Bunun əhəmiyyəti yoxdur. Mən sizin xasiyyətinizin üç-dörd cəhətini təyin edə bilərəm.
– Məsələn, hansı cəhətlərini?
– Hər şeydən əvvəl onu deyə bilərəm ki, siz tez-tez araq içirsiniz.
– Eh, bayaqdan mən də düşünürəm ki, bu kişi nə deyəcək. Bunu təyin etməkdən asan nə var? Dünən axşam mən xörək yeyəndə araq içdim. Bunu hamı gördü. Belə
şeyi mənim qoca nənəm də təyin edə bilər də, – deyə eynəkli kişi qəh-qəh çəkib güldü.
Qarabəniz kişi eynəkli kişinin etirazını qulaqardına vuraraq dedi:
– Xeyr, əmi can, elə deyil, dünən axşam mən sizin araq içdiyinizi görməsəydim də bunu asanlıqla təyin edə
bilərdim. İş orasındadır ki, sizin burnunuz və yanaqla-rınız araq içənlərə xas olan tərzdə qırmızımtıl-badımcanı rəngə çalır.
– Yaxşı, qoy siz deyən olsun. Bəs sonra?
– Sonra sizə baxarkən ilk nəzərdə demək olar ki, mədəniz xəstədir, sarımsağı çox yeyirsiniz, hərdən böyrəklə-8
rinizdən şikayətlənirsiniz, yanılmıramsa, uzun müddət-dir hesabdar vəzifəsində çalışırsınız, həm də subaysınız.
Eynəkli kişinin bayaqkı istehzalı baxışından əsər-əlamət qalmadı. O təəccübləndi. Lakin yenə də etiraz etmək istədi.
– Bütün bunlar doğrudur. Ancaq mən inanmıram ki, siz bunları ilk nəzərdən təyin etdiniz. Yəqin siz məni tanıyırsınız.
– Xeyir, inanın ki, qabaqlar mən heç yerdə sizə rast gəlməmişəm. Nə adınızı, nə də familyanızı bilirəm.
– Əgər belədirsə, onda izah edin görək, siz bunları necə təyin etdiniz?
– Bundan asan nə var? Belə şeyləri təyin etmək üçün yaxşı müşahidəçi və diqqətli olmaq lazımdır. Bayaq danı-şarkən mən sizin dilinizi gördüm. Dilinizin üstündə ağ ləkələr var. Bu onu göstərir ki, mədəniz xəstədir, gözlərini-zin altının şiş olması isə böyrəklərinizin xəstə olduğunu sübut edir.
– Heç bilmirdim, – deyə eynəkli kişi ayağa qalxıb kupenin qapısına vurulmuş aynaya yaxınlaşdı. Dilini çıxardıb diqqətlə baxdı. Şad bir xəbər almış adamlar kimi sevinə-sevinə qadına müraciət etdi:
– Doğru deyir, həqiqətən, dilimin üstündə ağ ləkələr var. Gözlərimin altı da şişdir.
– Sonra qarabəniz kişiyə tərəf dönüb soruşdu:
– Yəqin siz həkimsiniz, ona görə də xəstəliyimi təyin edə bildiniz, eləmi?
– Xeyir, siz səhv edirsiniz. Mən həkim deyiləm, xüsusi tibbi təhsilim də yoxdur. Ancaq mən qətiyyətlə deyə bilərəm ki, bizim kupedə həkim var, baxın, əsl həkim qarşı-mızda oturandır, – deyib qızı göstərdi.
9
– Düz tapmısınız, qardaş, – deyə bayaqdan bəri sakit oturub söhbətə qarışmayan qız sanki həkim olmaq qəbahət imiş kimi rəng verib rəng aldı. Sonra soruşdu:
– Siz bunu necə bildiniz?
– Bunu sonra deyərəm. İndi isə icazə verin bu əmi Leyla ilə söhbətimizi qurtaraq, – deyə qarabəniz kişi yenə
də eynəkli kişiyə müraciət etdi: – İndi gəlin sizin subaylı-ğınız haqqında danışaq. Xahiş edirəm pencəyinizə diqqət yetirin. Yuxarıdan ikinci düymə ağ sapla tikilmişdir. Pen-cəyinizin rəngi isə qaradır, yəqin düymə qopduqdan sonra siz onu özünüz tikmisiniz. Belə məsələlərdə kişilər çox zaman səliqəsiz olurlar. Əgər siz evli olsaydınız…
– Aydındır, qardaş, – deyə qarabəniz kişi ilə fəxr etməyə başlayan eynəkli kişi hörmətlə soruşdu: – deyin görək bəs hesabdar olmağımı haradan bildiniz?
– Bayaq siz oxuduğunuz kitabın səhifələrini vərəqlər-kən, mən sizə baxdım. Gördüm ki, siz kitabın səhifələrini qəribə bir tərzdə, hesabdarlar çötkəyə salan kimi vərəqlə-yirsiniz. Sonra mən sağ əlinizə diqqətlə baxıb barmaqları-nızın iç tərəfinin qabar olduğunu gördüm. O saat sizin uzun müddət hesabdar vəzifəsində çalışdığınızı müəyyən etdim.
– Afərin, qardaş, daha mənim sizə sözüm yoxdur.
Atam-atam,