Qoca qartalın ölümü. Фарман Керимзаде
Читать онлайн книгу.
danışmamağı qərara aldı. Qoy bildiyi özünə qalsın. Bir də bu barədə danışsa, onda öz başını itirə bilər. Öz bildiyini öz bildiyi yolla həyata keçirər.
Bu söhbətdən Nadir şah da çox şey götürdü. Bu, birinci söhbət deyildi. Əfşar tayfasından olanların çoxusu ona bu məzmunda müraciət edirdi. Demək, onların fikrinə qalsa şah tayfabazlıq eləməli, digər tayfaları onların ayağına verməli, bütün ölkənin açar-kilidini yalnız Əfşar tayfasına bağışlamalıdır. Qalanlarını özündən narazı salmalıdır. Onda ölkənin hər tərəfində narazılıqlar baş qaldırar, üsyanlar ola bilərdi. Bu Göygözə qalsa Hindistandan gətirdiyi və İran şahlarının heç birinin görmədiyi xəzinəni yalnız Əfşarlar arasında bölməliydi.
Yox, belə olmayacaq. Əfşar tayfası böyük və güclüdür. Ancaq o tək deyil və göydən də düşməyib. Mən kiçik Saraclı tayfasından Pənah bəyi Göygözün ayağına necə verə bilərəm? Axı o, daha fərasətli, daha açıq fikirli, sədaqətlidir. Hər kəsi öz qabiliyyətinə görə qiymətləndirmək lazımdır.
Nadir şah başa düşürdü ki, təkcə öz tayfasına arxalansa, hakimiyyəti uzun sürməyəcək, Əfşarların özləri onun qəbrini qazacaqlar. Axı bir tayfanın içində də neçə tirələr, qollar var. Bu çox qorxulu məsələdir ki, ondan yaxa qurtarmaq üçün indidən tədbirini görməlidir.
O nəinki tayfaları birləşdirmək istəyirdi – bu işi Şah İsmayıl Xətai başlamışdı – eyni zamanda, Şah İsmayılın vaxtı ilə dövlətin məqsədləri üçün atdığı, indi səhv olan addımını da düzəltmək istəyirdi. Bu da sünnü-şiə münasibətlərini yumşaltmaq, din içərisində barışıq yaratmaq idi. Hindistanın var-dövlətini ələ keçirəndən sonra Nadir şah başa düşmüşdü ki, bundan sonra nəzərdə tutduğu işləri görmək onun üçün çətinlik törədəcək. Əhali nə qədər ki kasıb idi, fağırlaşmışdı. Çörək dərdi bütün dərdlərdən üstün idi, onda bu işləri daha asan görə bilərdi. Adamlar tox olandan sonra onlara söz az təsir eləyir.
Nəhayət, o öz-özlüyündə qərar verdi ki, Əfşar tayfasını bütün ölkə boyu dağıtsın. Hər elatda bir-iki Əfşar kəndi saldırsın. Tayfanın bir yerdə qalmağı ölkə üçün də, Nadir şahın özü üçün də təhlükəli ola bilərdi. Bunun üçün də bəhanə tapmalıydı.
Belə tədbirlər onun ağlına tez gəlirdi. İndi də belə bir fikir yarandı. Əfşar tayfasının tirə başçılarını çağırıb onlara deyəcək ki, ölkənin hər tərəfində sizin olmağınız vacibdi. Bu, Əfşarların hakimiyyətini möhkəmləndirər. Onlar hamısı bu işə razılaşar. Qoy beləliklə tayfalar bir-birinin içərisində yaşasın, qız verib qız alsın, qaynayıb-qarışsın.
Qoşun Xorasana çatmışdı. Burada bir neçə gün dayanıb dincəlməliydi. İranın hər yerinə çaparlar Nadir şahın qələbə ilə qayıtdığı xəbərini apardı. Şahın pişvazına çıxmaq üçün hazırlıq görməliydilər.
Buradaca gətirilən qiymətli daş-qaş xəzinədara təhvil veriləcəkdi.
Nadir şah isə məiyyəti ilə birlikdə imam Rzanın qəbrini ziyarət eləyib namaz qıldı, çoxlu nəzir verdi. Ziyarətgahdan çıxanda onları yüzlərlə dilənçi əhatə elədi. Nadir şah ucadan dedi:
– Allaha çox şükür ki, dilənçilikdən qurtarmağımıza az qalıb. Uca tanrımız malını yeməyənlərin malını yeyənlərə qismət eləyir. O qədər var-dövlət gətirmişəm ki, hamının qarnı tox olacaq. Üç gün onlara ordugahda hər gün üç öynə yemək verdir. Sonra hərəsinə bir öküz, bir xışın pulunu ödə. Ticarətlə məşğul olmaq istəyənlərə maya verəcəyəm. Onlardan birini dilənən görsəm dar ağacından asacağam.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.