Amerika faciəsi . Теодор Драйзер
Читать онлайн книгу.
çıxartdı və yaxında çəkic olub-olmadığını yoxlamaq üçün ətrafına boylandı.
– Sandıq çox da möhkəm deyil, – deyə xəfiyyə agenti qeyd etdi – əgər istəyirsinizsə, sındıra bilərəm.
Lakin bu zaman, işin belə bir şəkil almasından son dərəcə heyrətə düşən missis Peyton davam gətirmədi və belə bir qaba hərəkətə mane olmaq ümidilə qarışdı.
– Əgər istəyirsinizsə, mən sizə çəkic verə bilərəm, deyə qadın sözə başladı, – ancaq, məgər çilingər dalınca adam göndərmək olmazdımı? Mən ömrümdə belə qəribə əhvalat görüb eşitməmişdim!
Xəfiyyə agenti bu etiraza o qədər də əhəmiyyət verməyərək, çəkici əlinə keçirən kimi, sandığın qıfılını sındırdı. Sandığın üst tərəfindəki bölmədə müxtəlif xırda-para bəzək şeyləri: corablar, yaxalıqlar, qalstuklar, kaşne, çiyinbağı, köhnə sviter, orta keyfiyyətli uzunboğaz qış çəkmələri, müştük, laklı, qırmızı rəngli külqabı və ayaq xizəkləri var idi. Lakin bütün bu şeylərin içərisində bir küncdə Robertanın Bilts şəhərindən göndərdiyi və hamısı bir yerə bağlanmış axırıncı on beş məktubu, həmçinin qızın keçən ilk Klayda bağışladığı kiçik portreti də var idi. Yenə də burada, başqa kiçik bağlamada, Sondranın hələ Payn Poynta getməzdən əvvəl Klayda göndərdiyi bütün kiçik məktublar və dəvətnamələr yığılmışdı. Sondranın oradan yazdığı məktubları Klayd öz ürəyinin üstündə, pencəyinin döş cibində gəzdirirdi. Burada, Klaydın üzərinə daha artıq kölgə salan başqa məktublar da tapıldı, – bunlar, Klaydın anasının yazdığı on bir məktubdan ibarət idi. Bu məktublardan ikisi Çikaqo şəhərinə Harri Tenetin adına göndərilmışdi ki, bu, çox şübhəli bir iş idi, qalan məktubları isə, – əvvəlcə Çikaqo, sonra isə Likurq şəhərinə Klayd Qrifitsin adına və adresinə yazılmışdı.
Prokuror sandıqdan daha nələr çıxacağını gözləmədən dərhal məktublarla məşğul olmağa başladı: o əvvəlcə Robertanın birinci məktublarından üçünü oxudu və bundan sonra, Robertanın Bilts şəhərinə nə üçün getdiyi ona tamamilə aydın oldu, daha sonra o, Klaydın anasının, olduqca sadə və ucuz bir kağızda yazılmış üç məktubunu oxudu: anası bu məktublarda oğlunun Kanzas-Siti şəhərindəki ağılsız hərəkətinə işarə vurur və bədbəxt bir hadisə haqqında yazaraq göstərirdi ki, Klayd bu hadisədən sonra oradan çıxıb getməli olmuşdu, həmçinin, anası təkidlə və mehribanlıqla Klayda tövsiyə edirdi ki, gələcəkdə düz yoldan çıxmasın. Cilovlanmış temperamentə malik olan, həmçinin insanlar və insan münasibətləri barəsində olduqca məhdud biliyi olan Meysonda belə bir təsir oyandı ki, Klayd hələ ilk gəncliyindən qeyri-sabit xarakteri, yüngül xasiyyəti və pozğun əxlaqı ilə fərqlənən bir adam olmuşdur.
Eyni zamanda Meyson təəccüblə öyrənib bildi ki, Klayd burada zəngin əmisinin köməyindən istifadə etsə də, Qrifitslər ailəsinin kasıb və üstəlik son dərəcə dindar bir qoluna mənsubdur. Adi şəraitdə bu cəhət onun Klayda qarşı münasibətini bir qədər yumşalda bilərdi. Lakin indi Sondranın yazdığı məktubların, Robertanın faciəli məktublarının və Klaydın anasının Kanzas-Sitidə baş vermiş köhnə bir cinayət barəsində vurduğu işarənin təsiri altında, Meysonda belə bir qənaət hasil oldu ki, Klayd öz xarakteri etibarilə nəinki bu yeni cinayəti düşünməyə, eyni zamanda niyyət etdiyi cinayəti soyuqqanlıqla həyata keçirməyə əli gələn bir adamdır. Görəsən, orada, Kanzas-Sitidə nə baş vermişdir? O şəhərin prokuroruna teleqram göndərərək təfsilatı öyrənmək lazımdır.
Meyson bu barədə düşünərək, tələsik, lakin diqqətlə və tənqidi bir nəzərlə, Sondradan gələn müxtəlif kağızları, dəvətnamələri və eşq məktublarını gözdən keçirməyə başladı. Bu məktublar hamısı ətirlənmiş, gözəl, naxışlı kağızda yazılmışdı və getdikcə daha şəfqətli, daha məhrəm bir xarakter daşıyırdı, son məktublar isə: “Mənim balaca Klaydım”, yaxud “Mənim sevimli qaragöz sevgilim” və ya “Mənim əziz dostum” sözlərilə başlanır və məktubların altında ya uşaqcasına “Sondra” imzası, yaxud “Sizin Sondra” sözləri olurdu… Bu məktublardan bəziləri bu yaxın günlərdə, mayın onunda, on beşində, iyirmi altısında, – Meysonun dərhal fikir verdiyi kimi, məhz Robertanın ən kədərli məktublar gəldiyi bir zamanda yazılmışdı.
İndi hər şey aydındı. Bu gənc gizli olaraq bir qızı yoldan çıxarmış və eyni zamanda utanmadan başqa bir qızın, həm də bu dəfə yerli cəmiyyətin yüksək dairəsinə mənsub olan bir qızın məhəbbətinə nail olmaq xəyalına düşmüşdür.
Bu qeyri-adi kəşfdən sarsılmış və həyəcanlanmış Meyson, eyni zamanda başa düşürdü ki, indi fikrə gedib, burada oturmaq vaxtı deyildir. Belə bir şeyə heç vaxt yol vermək olmazdı. Bu sandığı “Otel Likurq” mehmanxanasına göndərmək lazım idi. Sonra isə, mümkün olsa, o, bu adamın indi harada olduğunu aydınlaşdırmalı və onu ələ keçirməlidir… Meyson, xəfiyyə agentinə, polis idarəsinə zəng etməyi və bu sandığı mehmanxanaya, onun nömrəsinə göndərməyi əmr etdi, özü isə tələsik Semyuel Qrifitsin malikanəsinə getdi, lakin orada, bütün ailənin şəhər kənarında Qrinvudda olduğunu öyrəndi.
Telefonda verdiyi suala cavab olaraq, Qrinvuddan ona xəbər verdilər ki, orada məlum olduğu kimi, Klayd Qrifits indi bu saat Şeyron yaxınlığında, On ikinci gölün sahilində, Finclilərin yay malikanəsi ilə yanaşı olan Krenstonların bağındadır. Həm Fincli familiyası, həm də Şeyron şəhəri artıq Meysonun şüurunda Klayd ilə bağlı idi, buna görə o, dərhal belə qərara gəldi ki, əgər Klayd hələ bu yerlərdən qaçıb uzaqlaşmamışdırsa, indi o məhz orada olmalıdır – yox, ona bu məktubları yazan və dəvətnamə göndərən həmin Sondra Finclinin yay malikanəsindədir. Axi “Qu Quşu” paroxodunun kapitanı da, üçüncü mil Buxtasından gedən gəncin Şeyron şəhərində paroxoddan düşdüyünü xəbər vermişdi. Evrika!1 Meyson artıq canini ələ keçirmişdi.
Meyson gələcəkdə necə hərəkət edəcəyini ətraflı düşündükdən sonra, dərhal şəxsən özü, Şeyrona və Payn Poynta getməyi qərara aldı. Hələlik isə Klaydın zahiri görkəminin düzgün təsvirini aldıqdan sonra, o, Klaydın bu əlamətlərini və onun adam öldürməkdə təqsirləndirilib axtarıldığını, nəinki Likurq şəhərinin prokuroruna və polis rəisinə, həmçinin Bricburq polis rəisi Nyuton Slekə, müstəntiq Xeytə və öz köməkçisinə xəbər verərək, hər üçünə, dərhal Şeyrona yola düşməyi təklif etdi. Meyson orada onlarla görüşəcəkdir.
Sonra Meyson, guya missis Peytonun tapşırığı üzrə, şəhərarası telefon vasitəsilə Payn Poynta zəng edərək Krenstonların yay malikanəsilə əlaqəyə girib, ev xidmətçisindən, mister Klayd Qrifitsin təsadüfən orada olub-olma
dığını soruşdu. “Bəli, ser, o, buradadır, ser, lakin bu saat o yaxında deyil, ser. Yəqin o, gölə gəzməyə getmişdir, ser. Nə buyurursunuz, gələndə ona nə demək lazımdır, ser?” Sonrakı sorğu-suala ev xidmətçisi dürüst cavab verə bilmədi: bütün dəstə, yəqin ki, Ayı gölünə gəzməyə getmişdir, – göl isə buradan otuz mil uzaqdadır; onların nə vaxt qayıdacaqlarını o deyə bilməz, – yəqin iki-üç gündən sonra qayıdacaqlar. Lakin bir məsələ aydın idi ki, Klayd həmin gənclər dəstəsi ilə getmişdir.
Meyson o saat Bricbuq polis rəisini ikinci dəfə telefona çağırıb, ona özü ilə bərabər dörd və yaxud