Иқтисодиёт қандай тузилган. Ха-Джун Чанг
Читать онлайн книгу.
таърифлаб, ҳаммани чалғитади. Ривожланган мамлакатларда даромадларнинг ўсиши Олтин асрдан бошлаб секинлашган бўлиши мумкин, аммо 1973-1980-йиллар оралиғида аҳоли жон бошига 2 фоизлик ўсиш суръати ҳали ҳам Иккинчи жаҳон уруши давридагидан сезиларли даражада юқори (1,2-1, 4 фоиз) ва ҳатто бир оз ошиб кетди, неолиберализмнинг кейинги ўттиз йилликларида кўринди (1980-2010-йилларда 1,8 фоиз).
1980-Ўртача 4,1 фоизни ташкил этган ишсизлик даражаси “Олтин аср” даврига нисбатан юқори бўлган, аммо унчалик кўп эмас (ўша пайтда меҳнатга лаёқатли аҳолининг 3 фоизи ишсиз эди).
1981-Шунга қарамай, бу даврдаги иқтисодий фаоллик етарли даражада норозиликни келтириб чиқарди ва бу охир-оқибат кейинги йилларда содир бўлган туб ўзгаришларга олиб келди.
Бурилиш нуқтаси 1979-йилда Буюк Британия Бош вазири Маргарет Тетчернинг сайланиши билан юз берди. Урушдан кейинги даврда эришилган қўпол Торй-Лабор келишувидан воз кечиб, Тетчер аралаш иқтисодиётни тубдан йўқ қилишни бошлади ва ўзининг бундай муросасиз позициясига нисбатан "Темир хоним" лақабини олди. Тетчер ҳукумати даромад солиғининг юқори ставкасини пасайтирди, давлат харажатларини (айниқса, таълим, уйжой ва транспортда) камайтирди, касаба уюшмаларининг таъсирини камайтиришга қаратилган қонунлар киритди, капитал назоратини (чегаралар орқали пул муомаласини чеклаш) бекор қилди.
Энг муҳим қарор хусусийлаштириш, давлат корхоналарини хусусий инвесторларга сотиш бўлди. Хусусийлаштиришга коммунал хизматлар (газ, сув, электр энергияси), пўлат компаниялари, авиакомпаниялар, автомобилсозлик саноати ва баъзи давлат уй-жойлари киради.
Ҳукумат иқтисодий фаолликни ва демакки, талабни камайтириш орқали инфляцияни пасайтириш мақсадида фоиз ставкаларини оширди. Юқори фоиз ставкаси чет эл капиталини жалб қилди, фунт стерлинг қийматини оширди, бу эса Британия экспортини рақобатбардош қилиб қўйди. Аҳоли ва компаниялар томонидан харажатларнинг қисқариши натижасида 1979-1983-йилларни қамраб олган чуқур таназзул бошланди. Ишсизлар сони 3,3 миллионга етди ва бу ҳокимиятга келган ҳукуматнинг Жеймс Каллаханнинг Лейбористлар партияси даврида ишсизлик даражасини танқид қилган саъй-ҳаракатлари билан боғлиқ, бу "Лейбористлар ишламайди" шиори остида Буюк Британиядаги ишсизлар сонини миллиондан ортиқ одамга етказди. Иқтисодий таназзул даврида рақобатбардошлиги пасайишдан азият чекаётган Британия саноатининг катта қисми йўқ қилинди. Манчестер, Ливерпул ва Шеффилд каби кўплаб анъанавий саноат марказлари, шунингдек, Шимолий Англия ва Уелснинг тоғ-кон саноати вайронага айлангани "Қувур иши" (Гримлидаги кўмир кончилари ҳақида, яъни Ёркширдаги Гриметорп шаҳри) каби филмларда кўрсатилган.
Собиқ актёр ва Калифорниянинг собиқ губернатори Роналд Рейган 1981-йилда АҚШ президенти