Яланғоч иқтисодиёт. Чарльз Уилан
Читать онлайн книгу.
у “ёқимсиз” сифатини олган соҳани жонли ва қизиқарли иқтисодиётга, сиёсатни эса миллатга доир муҳим масалага айлантиради.
Мароқ билан ўқиладиган ушбу китоб ўқувчида иқтисодий саводхонлик ошишига хизмат қилади. Китобхонни фаннинг туб моҳияти билан юзлаштириб, куннинг энг муҳим иқтисодий муаммоларини тушунадиган ўқимишли фуқарога айлантиради. Уилан иқтисодиётни чизма, диаграмма ва тенгламаларсиз ҳам тушунтириб бериш мумкинлигини исботлаб беради. У иқтисодий таҳлилни жуда ҳам қизиқарли услубда изоҳлайди. Бу китоб коллеж ва институтларнинг иқтисодиёт курслари учун анча фойдали қўшимча дарслик бўла олади. Энг муҳими ‒ иқтисодиётни ўта зерикарли ва мижғов фан сифатида кўрган ҳамда уни ўрганишдан бош тортган инсонларнинг қарашларини ўзгартириб юборишга қодир. Ўзим ҳам иқтисодиёт билан таништирадиган китоб ёзишни кўп ўйлардим, бироқ доим бошқа лойиҳалар билан бандлигим бунга имкон бермас эди. Бу мавзуда китоб ёзганимда, мана шундай китоб ёзишни истардим.
Кириш
Жуда ҳам таниш бир ҳолат ҳақида айтиб берай. Американинг йирик университетларидан бирида битирувчи талаба каттакон маъруза залидаги доскага турли тенгламалар ёзиб, чизмаларни чизмоқда. Эҳтимол, у инглиз тилида равон гапирар, балки унчалик равонмасдир ҳам. У ёзаётган маълумотлар эса зерикарли ҳисоб-китоблардан иборат. Имтиҳон вақти келганда талабалардан ялпи харажат функцияларини фарқлаш ёки талабнинг эгри чизиғини чиқариб бериш сўралиши мумкин. Бу бошланғич иқтисодиётдир.
“Иқтисодиётнинг қайси асосий қоидаларига риоя қилмаслик Совет Иттифоқини муқаррар ҳалокатга етаклади?” (Ресурсларни нарх-навосиз система асосида тарқатиш узоқ муддатли жараёнда ҳаддан зиёд машаққатга айланади); “Чекувчилар чекмайдиганларга қандай иқтисодий фойда келтиришади?” (Чекувчилар нисбатан тезроқ вафот этишади ва чекмайдиганларнинг ижтимоий ҳимоя ҳамда нафақадан кўпроқ фойдаланиб қолишига йўл очиб беришади); “Нега оналик таътили учун кўпроқ муддат бериш аёллар зарарига ишлайди?” (Ишга ёлловчилар ёш қизларни ишга олишда дискриминацияга йўл қўйишлари мумкин) каби саволлар талабалардан камдан-кам ҳолларда сўралади.
Баъзи талабалар фанни узоқ вақт ўрганиб, кенг фикрлайдиган бўлишади. Аммо талабаларнинг кўпчилиги бу йўлдан бормайди. Буни қарангки, энг ақлли, билимли ва қизиқувчан талабалар бошланғич иқтисодиёт дарсларида қийналади. Иқтисодиёт дарслари тугаганда ўзида йўқ қувонадиган бундай талабалар бу фан билан умрбод хайрлашади. Иқтисодиёт эслаб қолиш талаб қилинадиган ва келажакда деярли керак бўлмайдиган маълумотларни ўргатувчи кимё каби машаққатли фанлар билан бир қаторга қўйилади. Шунинг учун аксарият истеъдодли талабалар биринчи курслигидаёқ бу фандан ўзини четга олади. Бундай шармандали ҳолат икки салбий оқибатга олиб келмоқда.
Биринчидан, илмга ташна кўплаб талабалар ҳаётимизнинг деярли барча соҳаларига алоқадор