Өнімділікті басқару. Сейсембай Жұмамбаев
Читать онлайн книгу.
баға деңгейімен, бәсекелестік сипаты және басқа экономикалық факторларымен белгіленеді. Нарықтағы жағдай ұдайы өзгеріп тұрады, сондықтан әрбір ұыймның басқару қадамы әрқашанда белгілі тәуелдікпен кездесіп тұрады.
Кәсіпорын ашық жүйе болғандықтан оның өсіп, нарықта орнын сақтап қалуы тек ішкі факторлар емес, сонымен бірге болашақта кездесетін сыртқы факторларға тәуелді болып келеді. Бұл жағдай фирмадан өзін ішкі және сыртқы нарықтағы өз орнын бекіте түсу үшін ұдайы технологиялық, ұйымдастырушылық, экономикалық жаңартуды талап етіп отырады. Соның негізінде орнықты табыс өсіміне ұмтылады, демек, әрі қарай дамуға мүмкүндік алады. Осыған байланысты кәсіпорынның басты мақсаты – өз пайдасын максимал жасау – орындалады.
Алайда пайданы жетістікті сипаттайтын жалғыз ғана критерий деп санау қаншалықты дұрыс? – деген сауал туады. Қазақстанның көптеген ұйымдары қазіргі жағдайда өздерінің қаржылық күйін, ең алдымен, баға факторы арқылы жақсартуға тырысады. Бұл болашақта насырға ұшыратуы мүмкін, өйткені шаруашылықты ұтымды жүргізуге бағдарланбаған. Менеджерлер арасында кең таралған қате – олардың (жұмсалған қаражатқа шаққандағы) жалпы пайданы максимизациялауды сатылған өнімнің бірлігіне (өнімнің өзіндік құнына шаққандағы) пайданы максимизациялаумен шатастыруы. Жалпы пайда мен жұмсалған қаражаттың рентабельдігінің максимумын міндетті түрде сатылған өнімнің бірлігінен түсетін пайда максимумымен қамтамасыз ету емес. Берілген сұраныс жағдайында сату бағасын көтеру өнімнің сатылу мүмкін көлемін төмендетуге алып келеді. Демек, ұзақ уақыт мерзіміне арналған басқару стратегиясында пайданы максимизациялау баға мен сату көлемін оптималды үйлестіру арқылы жетуді талап етеді.
Пайданың таза түріне жету критериі бойынша фирманы басқару жүйесінің кемшіліктері компанияның қызметін ұзақмерзімді жетістіктерге бағыттауға мүмкіндік бермейді. Алдыңғы қатарға компанияның стратегиялық мақсаттарына қайшы келетін жақын келешектің міндеттері үсынылады. 1950-жылдардың басында жаңа «жетістік философия» негіздері қаланған, оның мәні – фирма мүдделерінің бәсекелестік қабілеті жоғары өнімді жасап және сатуға бағынышты болуы. Бұл философияны Э.Деминг, Дж.Джуран, Ф.Кросби, К.Исикава белсенді түрде насихаттап, ол Жапония тәжірибесінде кең таралды.
1960-1970 жылдары әлемдік нарықта бір жағынан, жапондық компаниялары, екінші жағынан, батыс европалық пен америкалық компаниялары арасындағы бәсекелестік күрес фирманы басқаруға көзқарастар күресі әлпетінде өтті. Бұл күрестің нәтижесі жаңа философияның артықшылықтарын барлық айқындылықпен көрсетті, сонымен бірге көзқарастың өзі жаңа мазмұнға ие болды: біртіндеп сапаны статистикалық бақылау, сапана бақылау үйірмелері сияқты сауалдар техникалық сұрақтар қатарына ауысты да, алдыңғы қатарға ұзақмерзімді жетістікке бағдарлану, тұтынушыға бағдарлану шықты.
Сөзсіз, тұтынушыға бағдарлану фирманың өзіне жоғары пайдаға жетуді және оны сақтауды