Pan Wołodyjowski. Генрик Сенкевич
Читать онлайн книгу.
id="n111">
111
ile że – jako że, ponieważ. [przypis edytorski]
112
szermierzów – dziś popr.: szermierzy. [przypis edytorski]
113
władnie – dziś popr.: włada. [przypis edytorski]
114
eksperiencja (z łac.) – doświadczenie. [przypis edytorski]
115
chycić (gw.) – chwycić. [przypis edytorski]
116
jubka a. jupka – ubiór charakterystyczny zwł. dla XVII–XVIII w.; kobiece okrycie wierzchnie; kaftanik na ciepłej podszewce, często podszyty futrem, rozkloszowany na plecach, z rękawami do łokcia. [przypis edytorski]
117
nie zlazę (reg.) – dziś popr.: nie zlezę. [przypis edytorski]
118
prospekt – tu: widok. [przypis edytorski]
119
złożyć ręce w małdrzyk – złożyć dłonie na krzyż, wnętrzem do siebie. [przypis edytorski]
120
ul na wyroju – ul podczas rozdzielenia roju na dwie części, z których jedna ma opuścić ul wraz z młodą królową i założyć ul nowy; rozdzielaniu się roju pszczół towarzyszy wzmożone brzęczenie pszczół i szum. [przypis edytorski]
121
konfidować – zwierzać się. [przypis edytorski]
122
mars – surowy wyraz twarzy; od imienia boga wojny w mit. rzym., Marsa. [przypis edytorski]
123
infima (daw.) – najniższa klasa w szkołach polskich. [przypis edytorski]
124
kania – duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
125
pardwa – średni ptak łowny z rodziny kurowatych. [przypis edytorski]
126
ordyńcy – członkowie Ordy tatarskiej. [przypis edytorski]
127
roście (starop. forma 3 os. lp) – rośnie. [przypis edytorski]
128
barbarus (łac.) – barbarzyńca; przen.: człowiek nieokrzesany, niecywilizowany. [przypis edytorski]
129
panis bene merentium (łac.) – dosł. chleb dobrze zasłużonych, przen. nagroda za dotychczasowe zasługi, owoce pracy. [przypis edytorski]
130
kulbaka – rodzaj siodła o wysokich łękach (elementach z przodu i tyłu siodła), co ułatwiało jeźdźcowi walkę szablą, chroniąc go przed utratą równowagi i upadkiem. [przypis edytorski]
131
poszóstna kareta – kareta zaprzężona w sześć koni. [przypis edytorski]
132
zdużać (starop.) – dać radę, potrafić. [przypis edytorski]
133
konsyderacja (z łac.) – rozważanie, rozmyślanie, refleksja. [przypis edytorski]
134
żem o wiktorii w polu zdesperował – że zwątpiłem o zwycięstwie w bitwie. [przypis edytorski]
135
próżen – próżny, pozbawiony. [przypis edytorski]
136
żołnierzów – dziś popr.: żołnierzy. [przypis edytorski]
137
Mane, tekel, fares! – słowa, które według opowieści biblijnej z Ks. Daniela (5,25) wypisała tajemnicza ręka na ścianie pałacu w Babilonie podczas uczty króla Baltazara. Znaczenie napisu: „policzono, zważono, rozproszono” (w jęz. hebr., aramejskim a. chaldejskim) zostało odczytane jako przepowiednia upadku państwa, który miał stanowić karę za grzechy Babilonu. [przypis edytorski]
138
bachmat – koń należący do rasy koni tatarskich, niewielkich, ale silnych i wytrzymałych, odpornych na trudne warunki klimatyczne, a przy tym szybkich i zwinnych. [przypis edytorski]
139
oznajmując – dziś popr.: oznajmiając. [przypis edytorski]
140
bławatnik – kupiec handlujący materiałami. [przypis edytorski]
141
absolutum dominium (łac.) – władza absolutna; absolutyzm. [przypis edytorski]
142
pacta właśc. pacta conventa (łac.: uzgodnione warunki) – umowa podpisywana podczas sejmu koronacyjnego przez każdego króla wybranego poprzez wolną elekcję, począwszy od 1573 r. Pacta conventa wraz z tzw. artykułami henrykowskimi uzależniały ściśle władzę królewską od woli szlachty, zapewniając jej wszystkie dotychczasowe przywileje; zobowiązując monarchę do regularnego zwoływania sejmów, ustanawiając u boku króla radę szesnastu senatorów-rezydentów, z którymi król miał uzgadniać wszelkie decyzje polityczne; uniemożliwiając przeksz
1
2
księżna Jeremiowa Wiśniowiecka – postać hist., Gryzelda Konstancja, zd. Zamoyska, w 1639 r. poślubiła Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
3
4
5
6
7
8