kampanii w 1815 r., walczył pod Waterloo. [przypis edytorski]
68
efeb (gr. ephebos) – pot. piękny młodzieniec; w staroż. Grecji młodzieniec u progu dorosłości, 18–20 letni, przechodzący obowiązkowe szkolenie wojskowe (efebię), które poprzedzało uzyskanie pełnego obywatelstwa. [przypis edytorski]
69
Böcklin, Arnold (1827–1901) – szwajcarski malarz uznawany za prekursora symbolizmu, wysoko ceniony w epoce Młodej Polski; obraz Siehe, es lacht die Au (Spójrz, łąka się śmieje) stworzył w 1887. [przypis edytorski]
70
przyprzążka – zaprzężenie dodatkowego konia do wozu; tu przen.: dodatek. [przypis edytorski]
71
marmelada – dziś: marmolada. [przypis edytorski]
72
Książę Ciemności z obrazu Saszy Schneidera – chodzi zapewne o obraz Der Fürst der Verdammten (Książę potępionych) z 1896. [przypis edytorski]
73
perski proszek – substancja służąca dawniej do zwalczania owadów, zwłaszcza pcheł, uzyskiwana z wysuszonej i sproszkowanej rośliny, zwanej wcześniej złocieniem dalmatyńskim, a dziś raczej wrotyczem dalmatyńskim. [przypis edytorski]
74
teherański almanach – na wzór znanego Almanachu Gotajskiego, rocznika genealogicznego zawierającego informacje o europejskich rodach arystokratycznych. [przypis edytorski]
Russell, Bertrand (1872–1970) – brytyjski filozof, matematyk i logik, a także działacz społeczny i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1950). [przypis edytorski]
77
asymptotyczny – zbliżający się coraz bardziej do czegoś, ale niemogący tego nigdy dosięgnąć. [przypis edytorski]
carrément (fr.) – otwarcie, bez ogródek. [przypis edytorski]
81
eine transcendentale Gesetzmässigkeit (niem.) – transcendentalna prawidłowość. [przypis edytorski]
82
Cornelius, Johannes Wilhelm (1863–1947) – niemiecki filozof, neokantysta; Witkiewicz uważał go za swojego mistrza. [przypis edytorski]
83
Burbonów czy Wittelsbachów – Burbonowie: dynastia królów francuskich, panujących też w Hiszpanii, w Neapolu i na Sycylii, oraz w Parmie; Wittelsbachowie: jedna z najstarszych dynastii niemieckich. [przypis edytorski]
84
materializm – pogląd, który stanowi, że materia jest pierwotna wobec świata duchowego, który jest wytworem przyrody i społeczeństwa i pozostaje w ścisłej wobec nich zależności. [przypis edytorski]
85
psychologizm (filoz.) – pogląd zakładający, że czynniki psychologiczne mają determinujący i najważniejszy charakter, albo wręcz stanowią osnowę zjawisk. [przypis edytorski]
86
Husserl, Edmund (1859–1938) – niemiecki matematyk i filozof, jeden z głównych twórców fenomenologii. [przypis edytorski]
87
Euklides (ok. 300 p.n.e.) – czołowy matematyk grecki; w swoich Elementach podsumował ówczesną wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów, czyli fundamentalnych tez uznawanych za prawdziwe i niewymagających dowodzenia. W XIX w. skonstruowano geometrie nieeuklidesowe, powstałe przez odrzucenie piątego aksjomatu Euklidesa, o prostych równoległych. [przypis edytorski]
88
tub (ang.) – wanna. [przypis edytorski]
89
gutaperka – substancja zbliżona do kauczuku, otrzymywana z soku drzewa gutaperkowego. [przypis edytorski]
90
les dégénérés superieurs (fr.) – wyżsi degeneraci. [przypis edytorski]
91
manometr – przyrząd do pomiaru ciśnienia gazów i cieczy. [przypis edytorski]
92
slums (z ang. lm) – dzielnica nędzy w wielkim mieście. [przypis edytorski]
93
łukowa lampa – dawny typ lampy, w którym źródłem światła jest łuk elektryczny wytwarzany pomiędzy dwiema elektrodami rozdzielonymi gazem; lampy łukowe, dające jaskrawe światło, wykorzystywano gł. do oświetlania ulic i w teatrach. [przypis edytorski]
Antiochia – miasto w Syrii, w staroż. jedno z centrów chrześcijaństwa i czołowy ośrodek teologii chrześcijańskiej. [przypis edytorski]
100
gencjana – tu: goryczka (łac. Gentiana), roślina zielna używana m.in. jako składnik perfum. [przypis edytorski]
101
dagoba – typ sakralnej budowli buddyjskiej na Cejlonie, odpowiednik indyjskiej stupy. [przypis edytorski]
102
wrzeciądz (daw.) – urządzenie do zamykania drzwi a. bramy od wewnątrz. [przypis edytorski]
103
monstrum (łac.) – potwór. [przypis edytorski]
104
mrówkolew – drapieżny owad znany z tego, że w postaci larwalnej ukrywa się zakopany na dnie lejkowatego dołka z piasku, czyhając na przechodzące mrówki, którymi się żywi. [przypis edytorski]
105
pragmatyzm (filoz.) – system filozoficzny, którego ważnym elementem jest teoria prawdy akcentująca konieczność analizy użyteczności wynikającej z przyjęcia danego twierdzenia za prawdziwe; wg krytyków pragmatyzm utożsamia prawdziwość z korzyścią. [przypis edytorski]
106
syndykalizm – kierunek w ruchu robotniczym zakładający pierwszeństwo celów ekonomicznych nad politycznymi. [przypis edytorski]
