Piekfyn Afrikaans Graad 9 Leerderboek vir Eerste Addisionele Taal. Henk Viljoen
Читать онлайн книгу.
’n Ou viool kan ook nuwe liedjies speel – ’n ou mens kan ook iets moois lewer.
| Aktiwiteit 4: Leer taalstrukture vir praat en skryf |
| In hierdie aktiwiteit gaan jy |
| •Lees en kyk•Taalstrukture en -konvensies•jou leesbegrip oefen•leestekens reg in sinne gebruik. |
Prelees
Om vrae oor ’n leesteks noukeurig te beantwoord, moet jy weet watter soort vrae jy gaan kry om te beantwoord. Lees Pitkos om seker te maak jy verstaan leesbegripsvrae.
Pitkos
Watter soort begripsvrae kan gevra word?
•Eenwoord-antwoorde: Wanneer die vraag net een woord as antwoord vereis, moet jy nie ’n sin skryf nie – net die woord!
•Volsin-antwoorde: Skryf volsinne sonder enige spel- en leestekenfoute, anders verloor jy punte. Die punte toegeken vir die vraag sal bepaal hoeveel inligting/feite jy in die sin moet weergee.
•Aanhalings uit die teks: Gebruik aanhalingstekens reg wanneer jy ’n woord, ’n sin of ’n gedeelte van ’n sin moet aanhaal, byvoorbeeld: “Doen jou navorsing.” Let op die dubbele aanhalingstekens.
•Meerkeusevrae: Die opdrag moet baie goed verstaan word – anders maak jy die verkeerde keuse. Die verskillende antwoorde kan jou deurmekaar maak as jy nie die vraag reg gelees het nie.
•Waar of onwaar: Wanneer jy jou keuse maak, is dit noodsaaklik om dit te motiveer met inligting uit die teks: gewoonlik word geen punte toegeken indien jy nie sê hoekom iets “waar” of “onwaar” is nie.
Tydens lees
Lees die volgende artikel oor ’n besondere danssoort aandagtig deur en beantwoord die vrae daarna. Maak notas van moeilike woorde wat jy nie verstaan nie.
Krump is hier
’n Dans wat jou lewe gaan verander …
Krump het sy oorsprong in clowning, ’n dansstyl wat in 1992 deur ’n hip-hop clown, Thomas (Tommy the Clown) Johnson, in Compton, Kalifornië begin is.
Tommy wou jongmense van die straat af en uit gangs uit hou deur ’n alternatiewe (alternative) lewenstyl deur middel van dans te skep. Dié jongmense het nie genoeg geld of opsies vir alternatiewe tipes vermaak nie. Tommy self was ’n rukkie in die tronk, en het besluit om sy lewe reg te ruk.
Hip-Hop Clowns & Entertainment Inc. verskaf vermaak by kinderpartytjies en parades. Die clowns gebruik ballonne, towerkunsies en gesigverf in hulle dans-shows. Die bewegings is geïnspireer deur onder andere Michael Jackson en B-Boys, en die klere deur Bozo the Clown.
Reënboogpruike (rainbow-coloured wigs) en rooi neuse is kenmerkend.
Krump het uit dié styl ontwikkel. Dit is meer atleties, amper soos ’n aggressiewe tipe breakdance-oorlog. Dit het ontstaan tydens Dance-off battle zones, wat deur Tommy gereël is, en het ’n nuwe dansstyl tot gevolg gehad. Krump het ’n rou energie. Kyk byvoorbeeld na musiekvideo’s soos Missy Elliott se “I’m really hot” en die Black Eyed Peas se “Hey mama”.
Die gesigverf is belangrik. Clowns verf hulle gesigte soos narre, terwyl “krumpers” se gesigverf meer soos dié van vegters is, en aan Afrika se stamdanse herinner.
(Verwerk uit: Jip, Beeld)
| Postlees: Skryf die antwoorde in jou werkboek. | |
| 1. | Wie het hierdie dansstyl ontwikkel? |
| 2. | Noem twee redes waarom hy hierdie dansstyl ontwikkel het. |
| 3. | Hoekom het hy op dans as alternatiewe lewenstyl besluit? Gee jou mening. |
| 4. | Hoekom, dink jy, wou hy só jongmense van die straat af hou? |
| 5. | Noem drie eienskappe van krump. |
| 6. | Sê of die volgende stellings waar of onwaar is. Motiveer jou antwoord deur ’n aanhaling uit die artikel. |
| a)Tommy wou die jeug deur middel van hierdie dans leer oorlog voer. | |
| b)Krumpers lyk soos gevegsoldate. | |
| 7. | Gee een woord uit die leesstuk vir elk van die volgende: |
| a)Vrye keuse om iets te doen of nie te doen nie | |
| b)Stryd, botsing tussen mense | |
| 8. | Ontleed die inligting van die artikel wat jy gelees het en kies die korrekte antwoord uit die volgende moontlikhede. |
| Krump is … | |
| a)’n rustige dans wat vir jongmense bedoel is. | |
| b)soos ’n oorlogsdans wat baie energie verg. | |
| c)ontwikkel vir die ryk jongmense in Kalifornië. | |
| d)’n ou dans wat weer populêr geword het in 1992. | |
| 9. | In hierdie teks kom heelwat Engelse woorde voor. Gebruik ’n tweetalige woordeboek om die Afrikaanse ekwivalente na te slaan van: |
| a)clown | |
| b)gangs | |
| 10. | Dink jy krump is gewild in Suid-Afrika? Hoekom?/Hoekom nie? |
Leestekens
Leestekens is belangrik wanneer jy lees en skryf. Om leestekens tydens lees reg te vertolk en in skryf reg te gebruik, moet jy sekere leesteken-konvensies ken. Lees die inhoud van In ’n neutedop aandagtig deur.
| In ’n neutedop |
| Leestekens/Punktuasie |
| Punt (.): Sinne eindig altyd met ’n punt, al is dit net een woord: Hallo. Dit word ook by die meeste afkortings gebruik: dept., pres.Komma (,): Plaas kommas tussen ’n reeks selfstandige naamwoorde, tussen twee werkwoorde, asook tussen opeenvolgende byvoeglike naamwoorde en bywoorde: Griet dans vooroor, agteroor, (bywoorde) swaai haar heupe en spring in die lug op. Onthou om piesangs, appels, perskes en lemoene te koop (selfstandige naamwoorde).Plaas ’n komma tussen twee gesegdes: Toe Griet in die lug opspring, was Malan nie daar om haar te vang nie.Plaas ’n komma voor of na die naam van iemand wat aangespreek word: Malan, het jy nie gesien toe Griet spring nie?Vraagteken (?): Kom aan die einde van ’n vraagsin voor: Hoe was die dans?Uitroepteken (!): Kom aan die einde van ’n bevelsin, opdrag en uitroepsin voor: Moenie so vals sing nie! |
In die volgende paragraaf kort daar leestekens (punte, kommas, vraagtekens en uitroeptekens). Skryf die paragraaf oor in jou werkboek en voeg die gepaste leestekens in. Lees die paragraaf hardop en maak seker jy neem die leestekens in ag.
Waar kom dans vandaan?
In die meeste lande is daar ’n tradisionele soort dans wat oor baie jare ontwikkel het Dié danse het dikwels van godsdienstige of stamrituele tot komplekse danssoorte ontwikkel So kry mens verskillende danse uit Europa Oos-Asië Suidoos-Asië Indië en Afrika In watter land ’n mens ook al woonagtig is almal stem saam: om te dans is lekker
Selfstandige lees
Lees nou die pragtige gedig “Lya Konnokos” in jou Piekfyn Afrikaans Leesboek. Op watter soort dans word hier gefokus? Watter stylfiguur word in die gedig baie gebruik? Waarom dink jy word dit so baie gebruik? Beantwoord die res van die vrae wat in die leesboek is.
| Aktiwiteit 5: Taal in konteks |
| In hierdie aktiwiteit gaan jy |
| •Taalstrukture en -konvensies•jou woordeskat uitbrei•die meervouds-, verkleinings- en geslagsvorme in Afrikaans leer. |
| Woordeskatuitbreidings |
| In hierdie module het jy baie oor dans en musiek gelees en gepraat. Nou moet ons ’n spellys oor die onderwerp saamstel. Hier volg ’n lys van beroepe in die musiekwêreld wat julle kan help. Jy moet jou spellys self aanvul met woorde oor musiek en dans wat in die module voorkom. |
| ’n Choreograaf is ’n skepper van ’n dans, ballet. |
| ’n Dirigent is ’n leier van ’n koor, orkes. |