Louisa du Toit Omnibus 8. Louisa du Toit
Читать онлайн книгу.
met ’n bekende handelsmerk dan. Wat van Johan Jonker? wonder sy met misplaaste skerpheid in haar halfsluimer. Rook hy? Sy vae figuur kom meteens skerper omlyn na vore, sodat hy ’n soort baken word. Iemand met wie sy kan praat, wat na haar sal luister, moet luister. Benewens sy roeping is dit sy werk, hy word selfs daarvoor betaal, dink sy byna arrogant, asof hy haar reeds weggewys het.
Môre, sommer op pad van die winkel af, sal sy by die pastorie inval en ’n bietjie ontboesem. Dis hierdie voorneme wat haar eindelik dermate kalmeer dat sy aan die slaap raak. Sy vergly in die greep van ’n angsdroom. Ronald is teenwoordig sonder dat sy hom kan sien. Ronald, wat vreemd emosieloos is, en wat ’n rokende, gebuigde uitlaatpyp probeer regtimmer terwyl slobberige babatjies soos vratte orals aan hom hang.
Soos al die ouer huise hier op Rensdal, is ook die pastorie se voordeur deur ’n diep stoep teen stof en hitte beskerm. Die voordeur staan oop en Berna is op die punt om te klop, toe sy vir Johan Jonker hoor praat, skynbaar oor die telefoon. Dus wag sy geduldig en staan intussen en rondkyk. Noudat ’n volle dag se sonskyn en arbeid oor haar kop heengegaan het, lyk haar besoek ongegrond en onnodig, maar sy weier om weg te draai en doodgewoon huis toe te stap, soos sy ander middae hierdie tyd doen. Die De Vriese se huis is naby genoeg om te stap, en as daar tyd is, verkies sy dit. Dis tans al oefening wat sy kry.
Die portaal se plankvloer verklap nie dat hier ’n vrygesel woon nie. Seker ’n poetsvrou wat daardie diep glans optower. In die aanskoue van soveel versorgdheid, rys haar hoop op ’n koppie tee met aangename, simpatieke geselskap, heelwat hoër. Dit is wat sy ten alle koste nodig het. Na die aanvanklike geselligheid tussen haar en Jonker, was alle daaropvolgende kontak in die teenwoordigheid van ander mense, en dus redelik formeel. Sy het hom konstant ge-“dominee”, en sy kon aanvoel dat hy dankbaar oor hierdie takt is, en dat sy wederkerige “mevrou” so half met voorbehoud was, tussen aanhalingstekens, verskonend.
Sy was nie van plan om na die telefoongesprek te luister nie, maar die menslike gehoorsintuig is seker die moedswilligste ding wat daar is, en dis veral die skreiende klank in sy stem wat haar aangryp en dwing om na die inhoud van die gesprek te luister.
“Nie ons besluit nie, Riana,” sê hy. “Dis jy wat besluit het. Jy het ’n keuse gemaak, en as jy dit vir ons al twee makliker wil maak, moet jy by daardie keuse bly.” Stilte. Dan, in ’n vermoeide stem: “Riana, wat wil jy bereik? Het ons nie seer genoeg gekry nie?” Instink moes hom gewaarsku het dat hy nie alleen is nie, want hy beëindig die gesprek met ’n gemompelde: “Kyk, ek kan nie nou verder praat nie. Die verantwoordelikhede waarvoor jy so bang was, vereis op hierdie oomblik my aandag. Wees dankbaar oor jou noue ontkoming. Tot siens.” Die toon in die laaste woorde laat dit soos ’n onherroeplike vaarwel klink.
“O, dis jy … sjoe.” Johan klink verlig toe hy by die voordeur kom en vir Berna sien staan. “Ek moet onthou om my poorte na die straat se kant toe gesluit te hou. Laas jaar was ek nog in ’n studentehuis waar almal geweet het wie jou nooi is, tot hoe laat julle gekuier het, dat jou geld op is, jou kar stukkend. Dit het nie saak gemaak wie wat hoor nie.”
“Wie sê ek het wat gehoor?” Dan kry sy ’n skielike, onverklaarbare terglus, ’n dringende behoefte aan ’n bietjie ligtheid. “Behalwe dat jy skynbaar gepraat het met ’n eksmeisie, wat jou afgesê het omdat sy nie kans sien vir die eise van die bediening nie, en wat nou spyt gekry het oor haar besluit?”
Maar hy neem dit nie so lig op as wat sy gehoop het nie. “Weet jy hoe het ek geweet jy is hier?” verander hy die onderwerp. “Kom studeerkamer toe, dan wys ek jou.” Dis duidelik dat hy totaal onwillig is om oor sy hartsake te gesels. “Kyk, hierdie portret van my oorlede oupa en ouma,” beduie hy toe sy langs hom staan. “As iemand op ’n sekere plekkie by die oop voordeur staan, kan ek die weerkaatsing in die glas sien, net so mooi langs die voorvaderlike skouer.”
“Ek het altyd gehoor mens se voorouers kan uit die graf uit waarsku,” sê sy, en in dieselfde asem, sonder dat sy dit hoegenaamd beplan het: “Ek het laas nag van my oorlede man gedroom. Dat hy nie regtig dood is nie.”
“Seker ’n onbewuste begeerte om hom terug te hê?” Hy nooi haar nie sitkamer toe nie, maar trap ietwat ongemaklik rond, om ’n rede wat sy nie kan verstaan nie.
“Nee, ek glo nie. Ek dink … ek het gisteraand geskrik. Daar was sigaretas op my kamervloer by die slapende kinders toe ek van die vergadering af kom. Toe lê ek en dink aan almal wat ek ken wat rook. My man was ’n kwaai roker.”
“Maar hy is dood,” sê Johan Jonker met geduld wat op vertroosting gemik is, want dis mos sy werk.
“So het almal vir my gesê toe ek bykom. Ek was bewusteloos na die ongeluk waarin hy dood is. Hulle het gesê hy is begrawe, en ’n graf is vir my gewys.”
“Natuurlik is hy dood, Berna. Jy is oorspanne. Dis nie so eenvoudig vir ’n man om te verdwyn nie, as dit is wat jy insinueer.”
“Ek weet. Sy ouers laat my dit buitendien vergeet nie. Ek is belaglik. Dalk wil ek hom tog terughê. Ek het dit nie besef voor laas nag se droom nie. Ek het altyd gedink dit was beter so, ons huwelik het tog op ’n breuk afgestuur. Maar tyd het ’n manier om die onaangename herinneringe te verdof en dit wat mooi was, skerper na vore te bring.”
“Weet ek dit nie?” sê hy raaiselagtig, in dieselfde stemtoon waarmee hy daardie aand die digterlike siening van verdriet aangehaal het.
“Vergewe my dat ek vra, maar … die Riana.”
“Ons was verloof, redelik lank ook al,” beantwoord hy haar vraag sonder sigbare skroom. “Na my ontvangs hier – sy het dit bygewoon – het sy die verlowing gebreek. Gesê sy sien nie kans om gedurig in die openbare oog te wees en oral die leiding te moet neem nie. Hoe meer ek vir haar gesê het dat dit ’n kwessie van persoonlikheid is en dat sy net haarself sal hoef te wees, hoe meer onwrikbaar was sy. Persoonlik dink ek ’n derde persoon het haar meer ingeblaas as wat sy self bedink het. ’n Persoon met wie sy begin uitgaan het kort nadat ek en sy … Ewenwel, of dit tussen hulle skeefgeloop het, weet ek nie. Ek het nie netnou gevra nie. Sy wou net weet of sy my by ons tuisgemeente se kwarteeufees sal sien. Ons is van dieselfde dorp, sy hou nou daar skool en bly by haar ouers. Dis die hele storie. Nie baie opwindend nie, of hoe?”
“Dis die gewone stories wat die diep onderstrome het,” verseker sy hom. “En loop elke mens nie maar met sy storie rond nie? Gister was Nerida Nel by my, die meisie teen wie die De Vriese so is vir hulle seun Roux. En sy het iets gesê … Ag, ek moet dit seker nie noem nie. Jy kan dink ek vis uit, en dit oor lidmate van jou. Laat ek jou liewers vertel hoe die einste Roux nou die dag my skoen gevat het.”
“Jou skoen gevat? Hoekom op aarde? Dit klink vir my mos baie betekenisvol. In die Bybelse tyd het die uittrek van ’n skoen enige saak van krag gemaak tussen twee mense. Rut en Boas se storie …”
“Nee, dit was net sy manier om my te verneder. Hy reken mos ek het agter ’n man aan geloop. Agter hóm aan.”
’n Half onwillige pret broei diep agter in sy oë. “Vertel?” versoek hy.
En sy vertel die hele klein storie, belaglik soos dit nou agterna klink.
Johan lag. “Ek het al gehoor hy is nie op sy mond geval nie. Toe almal vir hom probeer vrou soek het na sy vrou se dood …”
“Wat, was hy dan al getroud?” Berna kan omval van verbasing. ’n Man het dit darem maar makliker. Hoe swaar moet sy aan haar weduweeskap dra, terwyl hy sy lyf jongkêrel kan hou. Maar dis waar, daar was mos sprake van ’n kind, sy het skoon vergeet.
“Ja, ek dog jy weet. Hulle was kort getroud, agtien maande of so, toe is sy in ’n motorongeluk dood, nie ver van die huis af nie. Sy was alleen in die motor. Roux het agtergebly met hulle babadogtertjie.”
“En waar’s dié nou?”
“’n Niggie van hom maak haar groot.”
“Hoekom nie Dawie en Lammie nie?” Berna se verbasing ken geen perke nie. “Die twee is dan juis so dol oor veral dogtertjies.”
“Dalk juis omdat hulle eie kleinkind hulle ontsê word.”