Die engel rook skelm. Kristel Loots
Читать онлайн книгу.
stappie, te veel grasie. Soos ’n swaan op droë grond.
Ek kyk. En kyk toe weer. En dit voel vir my of ek te lank op ’n mallemeule was en afgeval het. Die mure wat ’n oomblik gelede nog stewig gestaan het, gaan aan die rol en tol om my. Dis ’n hersenskim, probeer ek myself wysmaak, ’n optiese illusie. Maar dit is nie – dis sý! Dis my ma wat agter professor Brink aan gestap kom. Dis my … my donnerse ma in een van haar wye geblomde rompe wat op haar voete hang.
Dis nie die eerste keer dat ek wens berge moet op my val nie. ’n Mens leef nie saam met my ma sonder om daardie wens gereeld uit te spreek nie. Enigeen van die Hottentots-Hollandberge sal doen. Daar moet net genoeg rots, klip en sand wees om my behoorlik te bedek, voordat iemand die formidabele Gertruida Diedericks herken en haar by my uitbring. By my, die randeier, die ouer student, die weirdo wat in hierdie einste klas aan die tjank gegaan het. Of voordat my ma my sien en in ’n oomblik van moederlike swakheid langs my kom sit.
En ek weet – my lewe soos ek dit die afgelope paar jaar hier op varsity geken het, gaan vir altyd verander. My sorgvrye studentedae, wat nie besonder sorgvry was om mee te begin nie, is vir altyd verby!
Ek rook nie gewoonlik in Jane se huis nie, maar vandag is ’n uitsondering. “Ja, rook maar,” sê sy toe ek vra. “My longe is in elk geval gone with the wind. En ek sal hulle seker nie meer veel langer nodig hê nie.”
“Wag nou eers, Jane, jy gaan nie vandag of môre al dood nie. Ons kan anderdag weer ’n pity party vir jou hou. Vandag is dit my beurt.”
Ek steek eers my sigaret aan, teug daardie eerste teug wat van enige plek op aarde ’n stukkie hemel kan maak. Dit was ’n lang, moeilike dag en ek kon nie aan my sigarette raak nie. Nie met my ma wat daar iewers op kampus was nie. Was so lus vir rook dat ek kon gil, maar as sy skielik voor my sou opduik waar ek gou iewers agter ’n muur ’n paar skywe vat, het ek sweerlik die brandende sigaret heel ingesluk.
Ek wag vir die bekende lamheid om my lyf oor te neem voordat ek begin praat. “Waddehel is ék nou veronderstel om te doen, Jane?”
“Het jy met jou ma hieroor gepraat?”
“Nie gepraat nie. Wat sal dit help? Sy sal doen wat sy wil. Maar ek het haar uitgevra. Die dramaklas is glo deel van ’n module vir die hoeveelste kursus wat sy volg.”
“Vandat julle meer as twintig jaar gelede hier ingetrek het, brand die lig pal in haar studeerkamer op die boonste vloer – partykeer sommer dwarsdeur die nag. Wat wil sy nou nog alles leer?”
“Wil ek ook weet. Én my pa. Maar daar is nie regtig ’n antwoord op daardie vraag nie. Dis wat my ma doen – sy studeer. As sy die een studieveld gedek het, begin sy met die volgende. My ma weet werklik iets van alles.”
“Iets jaag daai ma van jou,” verklaar Jane. “Insomnia if you ask me.”
“My ma is net gelukkig wanneer haar neus in ’n boek is, maar dit moet ’n dik-dikke, akademiese boek wees, een met die wêreld se kennis daarin. En nou is sy in dieselfde dramaklas as ek. Dis terrible!”
Ek druk my sigaret dood en gaan teësinnig huis toe.
My pa weet ek rook. Ek weet hy weet, want hy het my eenkeer in my spesiale rokershoekie ver agter in die tuin betrap. Maar ons praat nooit daaroor nie. Wat my ma sal doen as sy skielik op my moet afkom, weet ek nie. Heel moontlik die een of ander oorval kry waarvoor daar nog nie ’n beskrywing of behandeling bestaan nie.
So ongemerk moontlik gaan sit ek die volgende dag in die dramaklas tussen die agterbankers wat nooit verder sal kom as ekstras in ’n sepie nie. Hierdie deel van die lesingsaal is ’n oerwoud waar daar nog wilde diere dwaal. Vreemde reuke, vreemde klanke, baie pare oë wat in my nek boor. Maar ek hou uit. Sit daar en hoop my ma kry ’n nuwe gier en verkas uit my dramaklas.
Toe nie. Waar sy sit, sit sy in die weke daarna. Stadig maar seker groei my ma vlerke in die dramaklas. Frieken sterk vlerke, langer as palmtakke, en sy styg natuurlik uit bo die res van ons.
“Wat het ons hier?” wil ’n voortvarende agterbanker mompelend weet toe my ma weer die enigste in die klas is wat die antwoord op ’n vraag het. “Nog ’n desperate housewife wat nie weet hoe om te vacuum-clean nie?”
Wag maar, seuntjie, jy gaan nog jou woorde sluk, dink ek, maar ek sê niks.
Die skok kom gouer as wat ek verwag het: professor Brink wat my ma vra om ’n Shakespeare-passasie te vertaal en voor te dra.
En net die volgende dag – wham, bam – staan sy op en begin perform. Sy het die ou meester se woorde sweerlik beter vertaal as wat enige vertaler tot dusver kon. En sy gooi ons met Macbeth. Sonder die geringste huiwering, sonder die geringste onsekerheid. Shuddap, boys, daar gaan ’n vrou verby.
Die wolwe van die dramaklas sit en wag vir haar om ’n flop daarvan te maak, reg om haar uitmekaar te skeur, maar hulle kom ver tweede. My ma is nie ek nie, my ma maak nie ’n flop van enigiets nie, my ma is slim. En talentvol. My ma is frieken fabulous. Sy span haar stem in soos ’n gesoute aktrize, sy hoe en ha en gaan tekere. Shakespeare kon nie eens in sy eie taal só striking geklink het nie.
Dis asof my ma haar eie hart en dié van oom William op die tafel voor ons neerlê. Haar hande praat saam, haar stembuigings is perfek en die emosie, o hel, die rou emosie gryp my aan. Ek kyk eerder weg, want as ek nou aan die tjank raak, hou ek nie gou op nie. En dan is ek gedoem. As ’n mens se ma jou tot trane dwing met haar dramatiese vertolking, druis dit in teen die natuurlike balans van liefde en haat wat daar tussen ’n ma en haar dogter behoort te bestaan.
Dis die ding van my en my ma. Ek wil van haar af wegkom en tog soek ek na haar, verlang ek na haar, al bly ons in dieselfde huis.
Toe my ma se stem wegsterf, is dit grafstil om my. Dis nie net ek wat meegevoer is nie. Selfs die agterbankers hier om my vergeet om simpel aanmerkings te maak. Toe sy gaan sit, heers daar steeds ’n stilte, asof ons in ’n borrel vasgevang is en die geringste beweging dit gaan laat bars.
Ná nog ’n paar breekbare oomblikke word Gertruida Jakoba flippen Diedericks begroet met dawerende applous wat aan pandemonium grens. Sy is die blinkste ster aan die hemeltrans.
Professor Brink sit daar en gloei asof hy goud ontdek het. Gertruida Diedericks het nóg een van haar talente onder die maatemmer gaan uitkrap en ten toon gestel.
Gelukkig kom almal darem weer min of meer tot bedaring en begin normaal asemhaal. Professor Brink sit agteroor in sy stoel, so chuffed dis net nie waar nie. “Julle bloei diep, nè,” sê hy vir my ma. “Jy en daardie dogter van jou ook.”
Ma se oë soek na my, soek-soek oor al die koppe totdat sy my sien. Ek wens daarvoor, ek bid amper hardop daarvoor, maar ek sak nie in ’n gat in die vloer weg nie. “She’s a chip off the old block,” sê Ma en blaas vir my ’n soentjie soos ’n wafferse aktrise. En dit ís sy – want sy klink amper trots. Dit is natuurlik nie waar nie, maar dit was die regte ding om te sê. Trust my ma om te doen wat protokol verg.
Ek krimp ineen oor daardie soentjie deur die lug. Al weirder, ál weirder, dis wat ons by die minuut raak. Ma se fame sal genoeg wees om haar te red, maar ek twyfel of dit tot by my sal strek.
Professor Brink se oë streel oor haar. “Nie dat the old block enigsins oud is nie,” prewel hy aansitterig. “Nie van waar ek staan nie.”
Ma maak ’n ligte buiginkie. “Why, thank you, kind sir.”
Asof sy nie genoeg aandag gekry het nie, word daar nou sowaar nog met Ma geflirt ook. Demmit! Dit is maar net die begin van Ma as drama queen, iets waarin sy deur die jare baie ondervinding opgedoen het. Op arme Pa geoefen, haar stem van skerp na snydend verander wanneer sy met hom praat. Arme ou ongeluksvoël, doen alles verkeerd, maak nie saak hoe hard hy probeer nie.
Ek kan net dink wat nou by die huis op my en Pa wag. My ma agter die toe studeerkamerdeur, haar stem wat dwarsdeur die huis dra. ’n Luide stem, ’n dramatiese stem. Nog passasies uit Shakespeare se pen, vertalings veral. Aanhalings uit Julius Caesar en ander werke, maar anders gestel, meer verstaanbaar dalk. In my ma se eie woorde, wat aanklank sal vind by al