Orzechowski, O władztwie pana feudalnego wobec uzależnionych od niego chłopów, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1960, z. 2, s. 287.
135
K. Pobłocki, Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Warszawa 2017, rozdz. 17.
136
J. Słomka, Pamiętnik włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa 1983, s. 46.
137
L. Jabłonowski, Złote czasy i wywczasy. Pamiętnik szlachcica z pierwszej połowyXIX stulecia, Lwów 1920, s. 44.
138
J. Deresiewicz, Transakcje chłopami w Rzeczypospolitej szlacheckiej (w.XVI–XVIII), Warszawa 1959, s. XIX.
139
Tamże, s. 579.
140
Tamże, s. 303.
141
M. Narożniak, Pańszczyzna i modernizacja we wsiach górniczych pod Kielcami, 1831–1863, praca magisterska obroniona w Instytucie Historii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 80.
142
A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927, s. 625–626.
143
J. Olędzki, Ludzie wygasłego wejrzenia, Warszawa 1999, s. 276.
144
D. Graeber, Dług. Pierwsze pięć tysięcy lat, przeł. B. Kuźniarz, Warszawa 2018, s. 290.
145
Arystoteles, Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Warszawa 1964, s. 4.
146
D. Graeber, Dług, dz. cyt., s. 188.
147
Tamże.
148
W. Goetzmann, Money Changes Everything. How Finance Made Civilization Possible, Princeton 2016, s. 44.
149
A. Frycz Modrzewski, O karze za mężobójstwo [w:] Wybór mów staropolskich, wyb. i oprac. B. Nadolski, Wrocław 1961, s. 85–86.
150
Tamże, s. 90.
151
I. Baucom, Specters of the Atlantic. Finance Capital, Slavery, and the Philosophy of History, Durham 2005, s. 137–140.
152
[J. Pawlikowski], O poddanych polskich, dz. cyt., s. 28.
153
J. Rutkowski, Wokół teorii ustroju feudalnego. Prace historyczne, Warszawa 1982, s. 129.
154
M. Kamler, Folwark szlachecki w Wielkopolsce w latach 1580–1655, Warszawa 1976, s. 65, 68.
155
K. Pomeranz, The Great Divergence. China, Europe, and the Making of the Modern World Economy, Princeton 2000, s. 274–278; S. Beckert, Empire of Cotton. A Global History, New York 2014.
156
A. Maddison, Contours of the World Economy1–2030AD. Essays in Macro-Economic History, Oxford 2007, s. 39. W samej Italii odsetek ten był wyższy, ale należy patrzeć na rzymskie niewolnictwo całościowo.
157
G. E. M. De Ste. Croix, The Class Struggle in the Ancient Greek World. From the Archaic Age to the Arab Conquests, London 1981, s. 133.
158
Opisuję to szczegółowo w: Kapitalizm, dz. cyt., rozdz. 13–14.
Analizuję to szczegółowo w książce Kapitalizm, dz. cyt., s. 271–272.
162
N. Assorodobraj, Początki klasy robotniczej. Problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej, Warszawa 1966, s. 43–44.
163
J. Fierich, Przeszłość wsi powiatu ropczyckiego w ustach ich mieszkańców, Ropczyce 1936, s. 21.
164
K. Słotwiński, Katechizm poddanych galicyjskich o prawach i powinnościach ich względem rządu, dworu i samych siebie, [Lwów] 1832, s. 73.
165
Ł. Gołębiowski, Lud polski. Jego zwyczaje, zabobony, Warszawa 1830, s. 146.
166
K. Słotwiński, Katechizm poddanych galicyjskich…, dz. cyt., s. 84.
167
A. Bućkiewicz, Obrazki stanu włościan litewskich…, dz. cyt., s. 33–34.
168
E. P. Thompson, Time, Work-Discipline, and Industrial Capitalism, „Past & Present” 1967, no. 38.
169
M. Bogucka, Uwagi o postrzeganiu czasu w Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVI–XVII w. [w:] Stosunek do czasu w różnych strukturach kulturowych, red. Z. Cackowski, J. Wojczakowski, Warszawa 1987, s. 358.
170
Tamże, s. 363.
171
S. Oświęcim, Stanisława Oświęcima diariusz 1643–1651, wyd. W. Czermak, Kraków 1907, s. 74.
172
Tamże, s. 76.
173
M. Bogucka, Uwagi o postrzeganiu czasu…, dz. cyt., s. 363–364.
174
Tamże, s. 360; taż, Gdańskie kontrakty zbożowe w pierwszej połowieXVII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1969, nr 4, s. 711–719.
175
Pamiętniki chłopów, oprac. L. Krzywicki, t. 2, Warszawa 1936, s. 461.
176
O. Kolberg, Dzieła wszystkie, t. 23, Wrocław–Poznań 1964, s. 117.
177
Cyt. za: S. Kieniewicz, Ruch chłopski w Galicji w 1946 roku, Warszawa 1951, s. 308.
178
F. Martin, Money. An Unauthorized Biography, London 2014, s. 15–16.
179
Tamże, s. 18.
180
A. Gostomski, Gospodarstwo, Wrocław 1951, s. 47.
181
J. Ryan-Collins i in., Where Does Money Come From? A Guide to theUKMonetary and Banking System, London 2012, s. 6.
182
K. Pobłocki, Kapitalizm, dz. cyt., s. 97, s. 116–117.
183
Zob. np. S. Budny, O urzędzie miecza używającym, Warszawa 1932, s. 198.
184
Starych uprzedzeń nowe roztrząśnienie do reformy rządu krajowego służące [w:] Próby reform włościańskich w Polsce XVIII wieku. Wybór źródeł, red. S. Inglot, Wrocław 1952, s. 158.
185
E. Waligóra, Znaki rozliczeniowe folwarków polskich odXVIdoXX wieku, „Polska Sztuka Ludowa” 1980, nr 3–4, s. 160.
