Дипломатиялық құжаттама. Оқу құралы. Амангелді Әліпбаев
Читать онлайн книгу.
Сэр Муда Хассанал Болкиах Муиззадин Ваддаулах Сұлтаны және мемлекет Басшысы, Бруней-Даруссаламның Премьер министрі» деп жазу қажет болатын.
Дипломатиялық қызметте жоғары лауазымды тұлғаның аты-жөні, лауазымы өзгерген жағдайда дипломатиялық жолмен ескертіледі.
Дипломатиялық ноталардың кейбіреуі «…хабарлауды мәртебе санаймыз», ал кейбіреуі қарапайым ғана «… хабарлаймыз» деп басталғанымен жәй көзге екеуінде ешқандай айырмашылық жоқ сияқты болып көрінеді. Бірақ, бұл олай емес. Жалпы қабылданған үлгіден ауытқушылық тегіннен тегін жасалынбайды. Мұндай қадамға жан-жақты ойланып, қандай да бір нақтылы негізге сүйене отырып барады. Мысалға, қандай да қарама-қайшылықты жағдайға байланысты қарсылық білдіру құжаттарында да мәтіннің соңында қорытынды құрметтілік белгісін білдірмейді. Жалпы достық қарым-қатынастар кезіндегі дипломатиялық ноталарға мәтіннің басында және соңында құрметтілік білдіру тән. Әлемдегі мемлекеттердің басым көпшілігі осы қағиданы ұстанады. Дегенмен, кейбір мемлекеттер құрметтілік білдіру қағидасын қажет деп таппаса, онда өзара қатынаста басқа елде соған сай әрекет етеді.
Дипломатиялық құжаттардың сыртқы пішіні де мінсіз болуға тиіс. Сол себепті барлық дипломатиялық құжаттар жоғары сапалы қағаздарға жазылады. Құжатты дайындап қойғаннан кейін мәтінінде қате кеткенін анықтаған жағдайда оны тазалауға немесе түзетуге болмайды. Құжатты қайта дайындаған дұрыс. Бұл құжат бағытталатын тараптарға деген құрметтің белгісі. Құжаттар салынатын қорапшалар да сапалы және тиісті үлгіде болады. Мөр белгіленген орынға түзу басылады, құжаттың мәтіні парақ бетіне әдемі терілгені дұрыс. Құжатты дайындауда қағазды таңдауға да үлкен мән беріледі. Қандай қағазға жазылғандығы да өзіндік мәнге ие. Тарихтан білетініміздей, 1915 жылы Жапония Қытайға өзінің «жиырма бір талабы» атты үзілді-кесілді талап қойған болатын. Бұл талаптың шарты қанаушылық сипатта болғандықтан Қытай басшысы Юань Шикай жауап беруді кешіктірді. Бұған шыдамаған жапондық елші «жиырма бір талап» жазылған қағазды жарыққа ұстап қарауға кеңес берген еді. Қағазды жарыққа ұстаған сәтте оның ішінде су белгісі ретінде жапондық әскери кемелердің кескіні айқын көрінген. Мәтінде айтылмаған ойдың қағазда құпия, шартты белгімен көрсетілуі, Қытайды келісімге келуге мәжбүр еткен.
Дипломатиялық хат алмасуда жартылай ресми жеке хаттар бүгінгі күні әлі де кейбір кезде қолмен жазылуы ерекше құрметтілікті, жақын таныстықты білдіреді. Ал басқа дипломатиялық құжаттардың барлығы техникалық мүмкіндіктерді пайдаланып теріледі. Дегенмен, хат иесі жолдау арнаған тұлғаға ерекше қошеметтілікті білдіргісі келсе, онда оған арналған хат басындағы құрметтілік сөздері («Құрметті Елші мырза», «Министр мырза» және т.б.) мен соңындағы тілек сөздерін («Шынайы құрметпен», «Ізгі тілекпен» және т.б.) қолмен жазуына болады, ал басқа жалпы мәтіні техникалық жолмен теріледі.
Сыртқы істер министрлігі дипломатиялық