Француз-герман қарым-қатынастары (ХХ ғ. 50-60-жылдар). Амангелді Әліпбаев
Читать онлайн книгу.
бірлестігінің” келбеті де айқындалған.
1945 жылғы 10 қыркүйектегі Шарль де Голль “Таймс” газетінің париждік тілшісіне “Еуропадағы мазасыздықты” болдырмау үшін Англияның қатысуымен “жалпы өркениетті” және “мәдениетті” батысеуропалық топ құру идеясын мәлімдеген еді. Тек Еуропа құрылығындағы қандайда бір мемлекет аралық қарым-қатынастар Германиядан тыс орнатылуы мүмкін емес еді. Өйткені, Германия осы құрылықтағы саяси ойынның басты мүшелерінің бірі деп қарауға болады. Соғыстан кейінгі саяси жағдай Германия мемлекетін екі қарама-қарсы бөлікке бөлгенімен, Батыс Еуропалық қарым-қатынаста Германияның Батыс бөлігі негізгі қатысушы болып саналды.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі алғашқы жылдарда Франция үкімет басшылары Германиямен қарым-қатынас мәселесін толық федерализациялау арқылы, сондай-ақ Рур, Рейн аймағын, Саарды экономикалық қосып алу арқылы шешуге талпынды. Геосаясат негізінде алғанда, бұл мемлекеттер даму үрдісіне сай алдыңғы қатарлы ел болғандықтан, жағрапиялық жағдайдағы кеңістік қағидасын толық пайдалана алуға мүмкіндігі бар мемлекеттер екендігі айқын. Яғни, олар өздерінің жағрапиялық артықшылығына ептілікпен иелік етіп және табиғи байлығын тиімді негізде пайдалану арқылы дамудың жоғарғы сатысына шығуына мүмкіншілігі бар. Сол себепті де, екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Франция мен Германияның геосаясатының негізінде жағрапиялық фактор да басты орынды алуда. Сондай-ақ, Франция үкіметінің Германия тарапынан соғыс кезіндегі келтірілген зардаптарға байланысты төлемақы алудан да кет әрі емес еді.
Шынында да, соғыс зардаптары алыстаған сайын, екі мемлекеттің билеушілері келешек даму сатысын ақыл-ойға сала бастайды.
Бірақ та, ішкі еуропалық қатынастарының барлық жүйесін қайта қарау керектігі жөніндегі ұсынысты батыс немістері жасаған жоқ болатын. Өйткені соғыстан кейінгі алғашқы жылдары немістер әлі де толықсуда еді. Ал Еуропаны бір-бірімен қарсы тұрған кейбір мемлекеттердің шеңберінде бұрынғыша қалтыру қаншалықты қауіпті екендігін саясаткерлер де, мемлекет басшылары да, қоғам қайраткерлері де түсіне бастайды. Тек, 1946 жылдың өзінде-ақ, яғни, 19 қыркүйекте Уинстон Черчилль Цюрих университетінде сөйлеген сөзінде, Еуропа Құрама Штаттары идеясын қайта жандандыруға шақырып, сол үшін ең алдымен француз-герман қайшылығын жеңе білу керектігін, осы жолдағы бастаманы екі мемлекет өз қолдарына алу қажеттігін айтады [36, s.16].
У.Черчилльдің пікірі бойынша, Ұлыбритания Британдық қоғамдастық, АҚШ және КСРО-мен бірге «Жаңа Еуропаны» ұйымдастырушылардың достарының бірі болуға тиіс. Британия “Еуропаның тағдырымен тығыз байланысты ішкі бір бөлігі болып табылады”, – деп атап өтеді [29, с.18].
Ал Франция үкіметі өзінің соғыстан кейінгі сыртқы саясатында: “…өзінің салт-дәстүріне берік Француз республикасы, халықаралық жалпы құқық ережелерін ескере отырып, басқыншылық мақсатында ешқандай соғыс жүргізбейді және ешқашан өздерінің